Theo báo cáo của Cục Tài chính doanh nghiệp - Bộ Tài chính, tiến độ cổ phần hóa tại các doanh nghiệp nhà nước hiện còn chậm khi 9 tháng đầu năm 2020 chỉ có 7 doanh nghiệp được cổ phần hóa. Số doanh nghiệp còn phải thực hiện cổ phần hóa theo kế hoạch 3 tháng còn lại năm 2020 là 91 doanh nghiệp.

Theo báo cáo, trong 9 tháng đầu năm 2020 Cục Tài chính doanh nghiệp nhận được báo cáo phê duyệt phương án cổ phần hóa của 7 doanh nghiệp, trong đó có 1 doanh nghiệp thuộc kế hoạch cổ phần hóa theo Quyết định số 26 ngày 15/8/2019 của Thủ tướng Chính phủ là Công ty TNHH MTV Giống gia súc Hải Dương và Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đã hoàn thành công bố giá trị doanh nghiệp của 1 Tổng công ty là Công ty mẹ - Tổng công ty Phát điện 2. 

Như vậy, tính chung cả giai đoạn từ năm 2016 đến tháng 9/2020 đã có 178 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa với tổng giá trị doanh nghiệp là 443.503 tỷ đồng, trong đó giá trị vốn nhà nước là 207.116 tỷ đồng. 

NHIỀU VƯỚNG MẮC VỀ CHÍNH SÁCH, TÀI SẢN 

Báo cáo của Cục Tài chính doanh nghiệp lưu ý, số doanh nghiệp còn phải thực hiện cổ phần hóa theo kế hoạch 3 tháng còn lại năm 2020 là: Cụ thể Tp.Hà Nội phải thực hiện cổ phần hóa 13 doanh nghiệp; Tp.HCM cổ phần hóa 38 doanh nghiệp; Ủy ban quản lý vốn Nhà nước cổ phần hóa tại 6 doanh nghiệp; Bộ Công Thương cổ phần hóa 4 doanh nghiệp và Bộ Xây dựng cổ phần hóa 2 Tổng công ty...

Số doanh nghiệp còn phải thực hiện cổ phần hóa theo kế hoạch tính đến hết năm 2020 với nhiều tên tuổi lớn như Agribank, Tập đoàn Than - khoáng sản Việt Nam, Tập đoàn Bưu chính - viễn thông Việt Nam, Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, Tổng công ty Xây dựng Sài Gòn, Tổng công ty Nông nghiệp Sài Gòn, Tổng công ty Bến Thành, Tổng công ty Cơ khí giao thông vận tải Sài Gòn, Tổng công ty Thương mại Sài Gòn, Tổng công ty Du lịch Sài Gòn... Do đây là những doanh nghiệp lớn nên có nhiều vướng mắc về chính sách, tài sản nên chưa thể tiến hành cổ phần hóa theo kế hoạch. 

Trong 9 tháng năm 2020 đã thực hiện thoái vốn nhà nước tại 27 doanh nghiệp với giá trị sổ sách là 900 tỷ đồng, thu về 1.845 tỷ đồng. Ngoài ra, đã hoàn thành chuyển giao phần vốn nhà nước tại 5 tổng công ty với tổng giá trị là 8.185,6 tỷ đồng về Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước để thực hiện thoái vốn. Lũy kế từ năm 2016 đến tháng 9/2020, tổng số thoái vốn là 25.669 tỷ đồng, thu về 172.917 tỷ đồng. 

Như vậy, tiến độ cổ phần hóa  thoái vốn trong 9 tháng đầu năm 2020 khá chậm, do đó việc triển khai thực hiện cổ phần hóa  thoái vốn đối với các doanh nghiệp theo kế hoạch trong 3 tháng còn lại năm 2020 là khó khả thi.

ĐỀ RA CÁC GIẢI PHÁP TRỌNG TÂM

Trước tình hình trên, Bộ Tài chính đã có báo cáo gửi Chính phủ về một số giải pháp trọng tâm nhằm đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa tại các doanh nghiệp nhà nước. Theo đó, Bộ Tài chính kiến nghị tiếp tục hoàn thiện thể chế, khung khổ pháp lý về tổ chức quản lý và hoạt động của doanh nghiệp nhà nước về sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn; Tập trung xây dựng Đề án cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước giai đoạn 2021 - 2025, trọng tâm là các tập đoàn, tổng công ty nhà nước, làm cơ sở tiếp tục triển khai cơ cấu lại, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước.

Bộ Tài chính kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, các địa phương, các tập đoàn kinh tế, tổng công ty, doanh nghiệp nhà nước căn cứ chức năng, nhiệm vụ kịp thời nghiên cứu, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về cơ chế chính sách trong việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại doanh nghiệp và cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. 

Tăng cường công tác chấp hành kỷ luật kỷ cương về quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại doanh nghiệp và cổ phần hóa, thoái vốn tại doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn nhà nước, đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch theo cơ chế thị trường. 

Đặc biệt, Bộ Tài chính đề nghị các doanh nghiệp nhà nước thuộc diện cổ phần hóa cần khẩn trương rà soát toàn bộ quỹ đất đang quản lý, sử dụng để lập phương án sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai trình UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có ý kiến về phương án và giá đất để cấp có thẩm quyền phê duyệt trước khi tổ chức xác định giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa.

Còn về phía cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại các doanh nghiệp thuộc danh mục cổ phần hóa đến hết năm 2020 cần triển khai hoàn thành công tác xác định giá trị doanh nghiệp, xử lý tài chính, công bố giá trị doanh nghiệp trong năm 2020.

Báo cáo của Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh, các cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại các doanh nghiệp có vốn nhà nước phải thực hiện thoái vốn trong năm 2020 triển khai công tác thoái vốn theo quy định, kịp thời báo cáo cơ quan có thẩm quyền để tổng hợp, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quy định đối với các trường hợp thoái vốn gặp khó khăn, vướng mắc để điều chỉnh cho phù hợp. Lưu ý lựa chọn thời điểm phù hợp để thực hiện bán cổ phần lần đầu và thoái vốn, không thực hiện bán cổ phần, thoái vốn bằng mọi giá để đảm bảo quyền lợi của Nhà nước. 

Trong trường hợp cần thiết, cần phải giảm chi đầu tư từ nguồn cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp để đảm bảo cân đối ngân sách nhà nước. Cơ quan đại diện chủ sở hữu chỉ đạo người đại diện phần vốn nhà nước đôn đốc các doanh nghiệp đã cổ phần hóa thực hiện nghiêm việc đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán theo quy định của pháp luật. Thực hiện bàn giao các doanh nghiệp thuộc diện phải bàn giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước về SCIC theo đúng quy định hiện hành.

Báo cáo cũng kiến nghị Chính phủ chỉ đạo, gắn trách nhiệm người đứng đầu với kết quả triển khai công tác cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ khi không hoàn thành nhiệm vụ theo kế hoạch mà Thủ tướng Chính phủ đã giao...