Nằm trong kế hoạch hiện đại hóa ngành điện, Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVN NPC) đang triển khai lắp đặt công tơ điện tử đo xa với mục đích giảm bớt các công đoạn thủ công, đồng thời tạo sự công bằng cho cả bên bán lẫn bên mua điện.

Theo EVN NPC, tính từ 2014 đến nay, Tổng công ty đã lắp đặt được hơn 1 triệu công tơ điện tử trong tổng số trên 9,2 triệu công tơ mà đơn vị đang quản lý. Mỗi năm phấn đấu đầu tư thêm khoảng 500-600 nghìn công tơ. Ước tính đến năm 2023-2025 toàn bộ công tơ sẽ được thay thế bằng công tơ điện tử.

Với loại công tơ này, công nhân đi đọc số điện thay vì phải bắc thang trèo lên cột, thì chỉ cần sử dụng các thiết bị điện tử cầm tay là có thể đọc được chỉ số từ 50 -100 m. Cũng chính vì không phải trèo lên cột điện nên đã tránh được tai nạn lao động vốn vẫn xảy ra như nhiều năm trước.

Đặc biệt, cùng với những lợi ích nói trên của công tơ điện tử đo xa, với sự chính xác tuyệt đối, những chiếc công tơ thông minh này đã trở thành những “vị trọng tài thông thái và công bằng”, đảm bảo tính công bằng cho cả người mua lẫn người bán điện.

Tuy nhiên, theo phản ánh của Công ty Điện lực Thái Nguyên, nhiều thiết bị trong tổng số 15.000 công tơ vừa được Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVN NPC) phân bổ cho đơn vị này lắp đặt đã hoạt động chập chờn, dữ liệu đọc không ổn định.

Cụ thể, theo quyết định của EVN NPC, Điện lực Thái Nguyên được phân bổ 15.000 công tơ và đã lắp đặt hơn 14.000 công tơ cùng 44 bộ thu gom số liệu từ các công tơ cùng một trạm và truyền về trung tâm khai thác dữ liệu (DCU).

Thế nhưng, báo cáo của Điện lực Thái Nguyên cho thấy một số thiết bị chưa tự đọc được dữ liệu, mà phải nhờ nhà cung cấp đọc và xuất dữ liệu hộ; 9/44 DCU vừa mới hoạt động đã phải thay thế do tín hiệu chập chờn. Phần mềm hệ thống đo xa chỉ đọc được 80-85% số công tơ có trong trạm; cá biệt có những trạm đọc chỉ đạt 60% số lượng công tơ. Dữ liệu đọc không ổn định, có ngày đọc nhiều, ngày đọc ít.

Trong khi đó, tại Công ty Điện lực Hòa Bình, từ tháng 10/2015, EVN NPC đã có văn bản giao đơn vị này lắp đặt thử nghiệm 750 công tơ điện tử 1 pha đo xa công nghệ RF và PLC, 3 bộ DCU của nhà sản xuất PSMART với tổng giá trị hợp đồng là hơn 850 triệu đồng.

Đến cuối tháng 3/2016, Công ty Điện lực Hòa Bình báo cáo chỉ số công tơ thu thập tại DCU của PSMART chưa tự động cập nhật vào hệ thống, mà vẫn phải kết nối với máy tính bảng rồi mới đồng bộ dữ liệu vào hệ thống. Và đến cuối tháng 9/2016 vừa qua, Tổng giám đốc NPC Thiều Kim Quỳnh tiếp tục phê duyệt Liên danh IFC - TSI - ELCOM gói thầu cung cấp thêm 70.000 công tơ 1 pha 1 giá công nghệ RF và 250 DCU với tổng giá trị hơn 63 tỷ đồng.

Liên quan đến chất lượng của số công tơ đo xa nói trên, trong đó phía khách hàng dùng điện đang bày tỏ lo ngại đến tính chính xác trong đó đếm, có thể khiến người dùng điện bị thiệt thòi, phải trả tiền oan cho các đơn vị điện lực.

Còn theo phản ánh của các đơn vị điện lực, chất lượng của số công tơ nói trên nhiều khả năng có liên quan đến năng lực của các đơn vị trúng thầu cung cấp, bởi theo quy định của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cụ thể là Thông tư 05/2015 hướng dẫn quy định chi tiết lập hồ sơ mời thầu mua sắm hàng hóa quy định “nhà thầu phải có kinh nghiệm thực hiện các hợp đồng tương tự và có giá trị hợp đồng lớn hơn hoặc bằng 70% gói thầu đang xét”.

Tuy nhiên, trong hồ sơ mời thầu gói thầu số 2 của NPC, phần tiêu chuẩn đánh giá năng lực và kinh nghiệm nhà thầu lại có quy định dễ dàng hơn rất nhiều so với quy định tại Thông tư 05 vì EVN NPC chỉ yêu cầu nhà thầu đã có hợp đồng với hàng hóa là công tơ điện tử, hoặc hệ thống tự động thu thập số liệu công tơ.

Cùng với đó, điều kiện “bên tham gia dự thầu phải cung cấp hồ sơ về các hợp đồng đã thực hiện mặt hàng tương tự trong 5 năm” dường như cũng được EVN NPC bỏ qua khi mà Công ty PSMART - đơn vị trúng thầu cung cấp công tơ mới được thành lập từ tháng 10/2014.