“Chuyển đổi mô hình tăng trưởng sang hiệu quả, năng suất, năng lực cạnh tranh thì thay đổi đó là đương nhiên không cần bàn cãi”
TS. Nguyễn Đình Cung, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương.
Không hiến định vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước khi sửa đổi Hiến pháp, với TS. Nguyễn Đình Cung, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương, đó chính là động lực mới cho sự thay đổi của nền kinh tế, không chỉ trong năm 2013.
Còn với riêng doanh nghiệp nhà nước - lực lượng chủ yếu để thực hiện vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước - vị chuyên gia này cho rằng sửa đổi nói trên đóng vai trò rất quan trọng để tạo nên một áp lực tích cực cho khu vực này.
Thưa ông, cách đây một năm, khi đón năm con Rồng thì nhiều nhà kinh tế và cả doanh nhân vẫn nhắc nhiều đến hai chữ “cơ hội”. Vậy nhưng tại thời điểm đón Tết năm con Rắn thì dường như mọi dự báo cho sự phục hồi của nền kinh tế đã dè dặt hơn nhiều, trong khi ông lại khá lạc quan?
Nói lạc quan thì cũng không hẳn nhưng tôi cũng không bi quan mà nhìn theo hướng khách quan, cái gì đến sẽ đến, cưỡng lại cũng không được.
Chính sách kinh tế lâu nay hay nhìn về phía cầu của nền kinh tế, rằng cầu đang ọp ẹp không thể có cách nào kích lên được, nhiều doanh nghiệp thì phá sản… nên cái nhìn là bi đát.
Tôi nhìn dài hạn hơn về phía cung của nền kinh tế, phía cung có một định lý có lẽ ai học kinh tế cũng biết là cung tạo ra cầu của chính nó, phải thay đổi nguồn cung với loại sản phẩm mới giá rẻ hơn, đổi mới cung để tạo ra cầu.
Động lực mới cho sự thay đổi của nền kinh tế 1
Anh làm sai thì anh phải trả giá cho những sai lầm của mình, cái đó mới cần làm và như thế phải có động lực mới cho sự thay đổi.
TS. Nguyễn Đình Cung, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương
Với cách nhìn đó thì cứu trợ bất động sản là không hợp lý mà phải để cho giá giảm xuống tạo ra áp lực thị trường buộc chủ đầu tư bất động sản phải đổi mới hoặc là chết. Chứ cứ nói “cứu” thì người ta cứ ngồi chờ. Anh làm sai thì anh phải trả giá cho những sai lầm của mình, cái đó mới cần làm và như thế phải có động lực mới cho sự thay đổi.
Cái gì đến nó sẽ đến nhưng trong bối cảnh này các chính sách mà nhìn về phía cầu sẽ không có tác dụng vì không có lực và khả năng đẩy cầu lên. Mà nếu có khả năng đẩy cầu lên mà vẫn giữ nguyên trạng thái cung thì lại sẽ quay lại tình trạng như bây giờ. Vì thế các doanh nghiệp bắt buộc hoặc là tự đổi mới hoặc là “chết”.
Tự đổi mới hoặc là “chết”, điều đó có lẽ đúng với các doanh nghiệp tư nhân. Còn với các doanh nghiệp nhà nước, khu vực mà nói theo đúc kết của chính ông là
“lời ăn lỗ dân chịu”
thì đâu có dễ “chết” phải không, thưa ông?
Đúng là các doanh nghiệp nhỏ thì đã bươn chải để thay đổi, nhưng các doanh nghiệp lớn cũng phải đổi mới thì mới tạo thành đầu tàu được. Cũng có nghĩa là phải buộc các doanh nghiệp nhà nước đừng nghĩ đến chuyện cứu cái này, hỗ trợ cái kia nữa mà hãy tạo ra động lực mới cho họ để thay đổi nguồn cung từ đó tạo ra cầu như tôi đã phân tích ở trên.
Với sự điều hành tương đối nhất quán theo hướng ổn định vĩ mô hiện nay thì dư địa để thay đổi cầu là không có hoặc rất nhỏ. Các doanh nghiệp, tôi tin là cũng đọc được bài này và phải thay đổi về phía cung. Các chương trình tái cơ cấu của Chính phủ đích thực về mặt bản chất cũng là phân bổ nguồn lực và thay đổi nguồn cung.
Nhưng như ông cũng thấy đấy, đề án tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước được đề cập mạnh mẽ từ khá lâu rồi, nhưng kết quả thực tế thì dường như chưa được là bao?
Đúng là với khu vực doanh nghiệp nhà nước thì hiện nay mới tập trung vào nhiều tái cơ cấu nội bộ, như thay đổi danh mục đầu tư, ngành nghề kinh doanh… Nếu cổ phần hóa với quy mô lớn thì mới có thể tạo ra động lực thay đổi bên ngoài, nhưng cổ phần hóa lại hơi chậm.
Không phải chỉ có các chuyên gia kinh tế mà Thủ tướng cũng đã nói nhiều là buộc các doanh nghiệp nhà nước phải cạnh tranh theo cơ chế thị trường. Nhưng điều này chưa đạt được và là một trong cái yếu nhất hiện nay.
Tôi cho rằng doanh nghiệp nhà nước cũng phải chịu sự trừng phạt nếu có những sai lầm, không phải trừng phạt bằng pháp luật mà bởi cạnh tranh thị trường, còn nếu lời hay lỗ cũng như nhau, vẫn được bao bọc cả thì không thể chấp nhận được.
Điều này phụ thuộc nhiều vào việc tạo lập thể chế, một việc mà tiến độ và sự mong muốn còn khoảng cách lớn, thưa ông?
Đây là đoạn yếu nhất của tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước. Như tôi đã nhiều lần đề cập, quá trình này có ba vòng, vòng ngoài, giữa và bên trong. Mà vòng ngoài đang thiếu vắng trong khi lẽ ra phải làm đầu tiên.
Hiện nay vòng ngoài bắt đầu đã chuyển động, thể hiện rõ nhất ở dự thảo sửa đổi Hiến pháp đã không hiến định kinh tế nhà nước là chủ đạo và không hiến định doanh nghiệp nhà nước như một lực lượng chủ yếu để thực hiện vai trò chủ đạo ấy. Cái đó rất quyết định để thay đổi thể chế, đó là hệ tư tưởng để thiết kế các thể chế với doanh nghiệp nhà nước, cái đó thay đổi mới thiết kế được những định chế và thể chế tương ứng làm thay đổi động lực bên ngoài và áp lực với doanh nghiệp nhà nước. Điều đấy rất là quan trọng.
Nhưng có ý kiến cho rằng
không hiến định
không có nghĩa là không công nhận vai trò chủ đạo của doanh nghiệp nhà nước? Hơn nữa, theo dự kiến thì đến cuối năm 2013 việc sửa Hiến pháp mới hoàn thành, rồi để xây dựng cơ chế cho doanh nghiệp nhà nước còn là câu chuyện của sau đó nữa. Vậy áp lực cho đổi mới ngay năm nay có vẻ khá mờ nhạt?
Không thể vài tháng có sự thay đổi lớn được nhưng phải nhìn lạc quan hơn thế này, có thể có cái căn bản chưa làm được thì có cái chưa căn bản lắm nhưng không kém phần quan trọng thì cứ làm đi. Trong các chính sách đã và sắp ban hành có nhiều điểm tốt thì phải thúc đẩy đi.
Động lực mới cho sự thay đổi của nền kinh tế 2
Chuyển đổi mô hình tăng trưởng sang hiệu quả, năng suất, năng lực cạnh tranh thì thay đổi đó là đương nhiên không cần bàn cãi.
TS. Nguyễn Đình Cung, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương
Ví dụ nghị định về công khai minh bạch hóa thông tin của doanh nghiệp nhà nước lấy tiêu chí tương tự như các doanh nghiệp niêm yết nếu làm được là đã tạo áp lực bên ngoài. Rất tốt. Rồi việc tập trung vào ngành chủ đạo cũng là việc tốt, đừng chờ mọi sự có sẵn mà hãy làm những việc mà mình thấy đúng là nó thúc đẩy cải cách, để tạo ra áp lực tích cực để buộc các doanh nghiệp phải hành động và thay đổi.
Đừng chờ tới khi sửa Hiến pháp, dù đấy là thay đổi rất lớn, rất căn bản, có thể coi là bước ngoặt quan trọng. Thay đổi tư duy của cả hệ thống cũng không đơn giản, nhưng đầu tiên phải bằng thay đổi ở đạo luật gốc là Hiến pháp, mọi người đều nhìn vào nền tảng pháp lý đó.
Chúng ta đều thấy quá trình cải cách và phát triển xã hội đã đến mức độ nhất định phải thay đổi. Hơn nữa ta nhấn mạnh chuyển đổi mô hình tăng trưởng sang hiệu quả, năng suất, năng lực cạnh tranh thì thay đổi đó là đương nhiên không cần bàn cãi.
Và thay đổi đó, tôi muốn nhấn mạnh thêm lần nữa, đó chính là động lực mới cho cả nền kinh tế, không chỉ ở 2013.
Đọc thêm
Thủ tướng trực tiếp kiểm tra, chỉ đạo ứng phó bão số 5
Trước diễn biến nhanh và phức tạp của bão số 5, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã trực tiếp kiểm tra, chỉ đạo công tác ứng phó tại Nghệ An, đồng thời chủ trì cuộc họp khẩn với lãnh đạo các tỉnh Bắc Trung Bộ để triển khai biện pháp bảo đảm an toàn tính mạng, tài sản cho nhân dân.
Hà Nội và dấu ấn 80 năm “Mùa thu lịch sử”
Thủ đô ngàn năm văn hiến đã khắc sâu trong lịch sử dân tộc như một biểu tượng thiêng liêng của ý chí độc lập, tự do và khát vọng hòa bình, đồng thời là nơi hội tụ tinh hoa văn hóa, trí tuệ, bản lĩnh và khí phách của dân tộc Việt Nam...
Việt Nam và Bhutan: Hợp tác Đối tác Chiến lược hướng tới tương lai bền vững
Mối quan hệ song phương giữa Việt Nam và Bhutan ngày càng được khẳng định qua chuyến thăm của Quốc vương Bhutan Jigme Khesar Namgyel Wangchuck và Hoàng hậu đến Việt Nam..
Bão số 5 Kajiki hướng vào đất liền, các tỉnh Bắc Trung Bộ khẩn trương ứng phó
Chiều 22/8, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo Phòng thủ dân sự quốc gia, chủ trì cuộc họp trực tiếp và trực tuyến với các địa phương ven biển từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên Huế để bàn giải pháp ứng phó áp thấp nhiệt đới có thể mạnh lên thành bão số 5 – Kajiki.
Triển lãm Thành tựu đất nước mở cửa cho Nhân dân tham quan từ ngày 28/8
Triển lãm Thành tựu đất nước với chủ đề 80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc, sẽ giới thiệu, trưng bày những thành tựu nổi bật của đất nước trong 80 năm xây dựng và phát triển trên các lĩnh vực. Triển lãm sẽ mở cửa cho Nhân dân vào tham quan từ ngày 28/8 tới đây...
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: