Bà Phạm Thị Đào, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Hải Dương, cho biết trong vài năm gần đây, Hải Dương đã trở thành vùng trồng hành tỏi hàng hóa lớn nhất cả nước. Diện tích trồng hành tỏi hàng năm trên địa bàn tỉnh thường đạt 6.600 ha, trong đó: hành củ khoảng 5.800 ha, hành lá 350 ha, tỏi củ 470ha.

LỢI NHUẬN 8-10 TRIỆU ĐỒNG/SÀO

Theo bà Phạm Thị Đào, vụ đông 2022-2023, diện tích trồng hành tỏi toàn tỉnh Hải Dương đạt khoảng 6.252ha (hành 5.785 ha; tỏi 467 ha), được trồng tập trung chủ yếu ở Kinh Môn (3.811ha), Nam Sách (2.164ha), TP Hải Dương (246ha), Kim Thành (208ha). Riêng tỏi được trồng chủ yếu ở Kinh Môn (232ha).

Đến Hải Dương những ngày này, đi trên các con đường liên xã, liên thôn ở những khu vực trồng tỏi, hình ảnh đập vào mắt là các giá sào phơi hành, tỏi cao ngất. Dưới ruộng, bà con đang hối hả thu hoạch và ai cũng phấn khởi vì hành tương đối được mùa, được cả giá.

Vừa vắt những bó hành lên giá phơi, ông Nguyễn Văn Thanh ở thôn Kim Lôi, xã Bạch Đằng, thị xã Kinh Môn, cho biết năm nay nhà ông trồng 12 sào hành. Giá hành bán cho thương lái lúc đầu vụ (từ cuối tháng 12 đến hết tháng 1) có giá cao ổn định ở mức 25 - 27 nghìn đồng/kg. Từ đầu tháng 2/2023 đến nay giá bán giảm, dao động 15 - 18 nghìn đồng/kg, nhưng vẫn cao gấp đôi so với năm ngoái.

“Mỗi sào thu hoạch được 5 - 6 tạ. Nhà tôi thu hoạch 7 tấn, bán được 150 triệu đồng. Sau khi trừ hết chi phí, mỗi sào hành năm nay cho lợi nhuận khoảng 10 triệu đồng. Trồng hành, tỏi chỉ mất 3,5 - 4 tháng, nhưng tính ra thu 1 sào hành bằng 1 mẫu lúa…”, ông Thanh chia sẻ.

Ông Thành cho biết thêm trước đây đất ruộng thường chỉ trồng 2 vụ lúa, rồi để không suốt 3 tháng mùa đông, thu nhập rất thấp. Nhưng hiện nay nhà nào cùng sản xuất vụ đông là vụ hàng hóa chính. Nhà nào cũng trồng từ 1 đến vài mẫu hành tỏi. Hành sau khi thu hoạch được phơi tái, đợi thương nhân đến mua. Người nông dân ở đây sợ nhất trời mưa bởi với một khối lượng lớn hành, tỏi thu hoạch, mưa đến không “chạy” kịp và cũng không có kho chứa.

Vụ đông xuân 2022 - 2023, gia đình ông Nguyễn Văn Chiến ở xã Lạc Long, thị xã Kinh Môn trồng gần 2 mẫu hành, do thời tiết đầu vụ không thuận lợi, gặp mưa lớn nên năng suất thấp hơn so với vụ trước từ 7 - 10%. Hiện tại, sau 4 tháng trồng, hành thu hoạch năng suất thấp hơn một chút nhưng bù lại hành được giá cao gấp 3 lần thời điểm đầu vụ năm trước.

“Gia đình tôi trồng nhiều nên đã bán gần 1 mẫu cho các thương lái theo hình thức "bán vo" cả ruộng với mức 10 triệu đồng/sào. Nếu bán hành tươi thì khoảng 25 - 27 nghìn đồng/kg, cao gấp 3 lần năm ngoái. Năm nay, hành được giá", ông Chiến phấn khởi.

Tuy vậy, băn khoăn của những người nông dân trồng hành, tỏi nơi đây vẫn là câu chuyện “được mùa, mất giá”. Như năm ngoái (2022), giá hành xuống tới mức chỉ còn 6.000 đồng/kg, khiến nông dân trồng hành thua lỗ.  “Rất mong Nhà nước, chính quyền các cấp đảm bảo đầu ra để nông dân không bị thương nhân ép giá. Chúng tôi cũng mong muốn được hỗ trợ đầu tư lò sấy để cho ra những mẻ sấy lớn, đảm bảo năng suất và chất lượng, nâng cao giá trị sản phẩm sau thu hoạch…”, ông Chiến bày tỏ.

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Hải Dương, ước tính tổng sản lượng củ hành, tỏi thu hoạch của toàn tỉnh trong vụ đông năm nay đạt 116.400 tấn, bao gồm: 110.000 tấn củ hành, 6.400 tấn củ tỏi.  Riêng hành tỏi năm nay đem về cho nông dân Hải Dương ước tính 2.100 tỷ đồng.

NÂNG CAO GIÁ TRỊ CỦA HÀNH, TỎI

Hành, tỏi sau khi thu hoạch phần lớn được người dân vận chuyển về nhà phơi khô, sơ chế, bảo quản để bán dần trong năm. Số còn lại được bán luôn cho các cơ sở thu mua về làm hành phi.

Thời điểm này, các cơ sở thu mua hành, tỏi ở Thị xã Kinh Môn nhộn nhịp vào mùa, sơ chế và chế biến hành hoạt động hết công suất.  Chị Nguyễn Thị Hoàn, chủ cơ sở thu mua hành tỏi Hùng Mạnh ở xã Hiệp Hòa cho biết: “Chúng tôi thu mua hành, tỏi tươi của người dân. Sau đó thuê nhân công sơ chế, loại bỏ những củ không đạt chất lượng rồi đem đóng bao, đưa vào lò sấy cho se vỏ mới xuất bán đi các tỉnh thành trong cả nước, nhiều đơn hàng không kịp giao cho khách do có thời điểm không đủ nhân công làm”.

Cơ sở thu mua hành tỏi Hùng Mạnh mỗi ngày xuất bán hơn 10 tấn hành, tỏi các loại, tạo việc làm và thu nhập thường xuyên cho 10 lao động của địa phương với mức lương từ 5 - 7 triệu đồng/tháng.

Không chỉ xuất bán sản phẩm thô, nhiều người dân ở Thị xã Kinh Môn còn đầu tư thiết bị, học hỏi kinh nghiệm để chế biến sản phẩm hành phi cung cấp nhu cho cầu thị trường trong nước và xuất khẩu.

Chị Nguyễn Thị Hồng, chủ cơ sở hành phi xã ở Lạc Long thông tin: Nhờ có độ thơm, ngon và vị ngọt đặc trưng mà hành phi Kinh Môn những năm gần đây dần dần thu hút được sự quan tâm của người tiêu dùng. Điểm thuận lợi là nguyên liệu làm hành phi chúng tôi lúc nào cũng có sẵn nên có thể cung cấp cho khách hàng cần số lượng lớn bất kỳ lúc nào.

“Chúng tôi cũng đã tìm đầu mối với các chủ buôn để xuất bán hành phi sang Trung Quốc. Nhờ đó, đã góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho sản phẩm hành tỏi của chính nông dân như chúng tôi”, chị Hồng chia sẻ.

Ông Trương Đức San, Phó Bí thư Thị ủy - Chủ tịch UBND thị xã Kinh Môn nhận định: Với đặc thù khí hậu, thổ nhưỡng và kinh nghiệm chăm sóc từ bao đời của người dân, chất lượng hành tỏi của Thị xã Kinh Môn luôn có nhiều ưu điểm vượt trội về độ thơm, vị cay vừa phải, làm đậm đà hơn món ăn của người dân; được người tiêu dùng ưa chuộng. Vụ đông năm nay, nông dân ở thị xã Kinh Môn trồn hơn 3.800 ha hành tỏi, tổng thu gần 1.200 tỷ đồng.

Trong phòng làm việc của ông Trương Đức San trưng bày một củ tỏi khá to được ông mang từ Nhật về. Ông bảo giá của củ tỏi này quy ra tiền Việt Nam khoảng 60 - 70 nghìn đồng, trong khi tỏi của Kinh Môn chất lượng rất tốt nhưng chỉ có giá 15 - 17 nghìn đồng/kg.

“Chúng tôi đã đặt vấn đề với doanh nghiệp Nhật Bản, họ đã mang giống tỏi của Nhật về Việt Nam trồng, hiện đã trồng ở Kinh Môn và họ đã lấy giống tỏi của Việt Nam trồng kiểm nghiệm bên Nhật. Hiện tỏi đã lên và đang trong quá trình chăm bón”, ông San cho biết, đồng thời bày tỏ kỳ vọng: Nếu tỏi nông dân Kinh Môn trồng đạt tiêu chuẩn công nghệ của Nhật thì họ sẽ ký kết hợp đồng. Người dân Kinh Môn sẽ có sản phẩm có thương hiệu và đạt tiêu chuẩn của Nhật Bản, có thể xuất khẩu sang Nhật, nâng cao giá trị cây trồng.