Mới đây, Đoàn cán bộ của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) do ông Paulo Medas làm Trưởng đoàn, đã có các cuộc thảo luận trong khuôn khổ tham vấn Điều khoản IV năm 2025 với các cơ quan chức năng Việt Nam từ ngày 11/6 - 24/6.

Trong khoảng thời gian này, Đoàn cán bộ của IMF đã có cuộc trao đổi và làm việc với Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc, lãnh đạo của Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Quốc hội, và các cơ quan chức năng khác. Đồng thời, đoàn cũng gặp đại diện từ khu vực tư, các cơ quan nghiên cứu và tư vấn chính sách, và các bên liên quan khác.

Sau khi kết thúc đợt làm việc, ông Paulo Medas, Trưởng đoàn Điều IV, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), đánh giá kinh tế Việt Nam đã phục hồi mạnh mẽ trong năm 2024 với mức tăng trưởng đạt 7,1%, nhờ xuất khẩu vững vàng, dòng vốn FDI bền bỉ và chính sách điều hành hỗ trợ kịp thời.

Đà phục hồi tiếp tục duy trì trong quý 1 năm 2025 với mức tăng trưởng 6,9% so với cùng kỳ năm trước. Lạm phát vẫn trong tầm kiểm soát, trong khi cán cân vãng lai ghi nhận thặng dư kỷ lục, lên tới 6,6% GDP trong năm 2024.

Tuy nhiên, ông Medas cũng cho rằng triển vọng kinh tế Việt Nam vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt do phụ thuộc lớn vào kết quả các cuộc đàm phán thương mại và bối cảnh toàn cầu nhiều bất ổn.

Dựa trên kịch bản cơ sở sử dụng trong báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới của IMF tháng 4/2025, nếu các mức thuế quan cao được áp dụng từ quý 3 năm nay, tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2025 có thể giảm xuống còn 5,4%, và tiếp tục chậm lại trong năm 2026. Ngược lại, nếu căng thẳng thương mại toàn cầu được xoa dịu, triển vọng kinh tế của Việt Nam sẽ cải thiện đáng kể.

Ngoài ra, một số rủi ro tiêu cực vẫn ở mức cao và có thể ảnh hưởng tới nền kinh tế của Việt Nam. Theo ông Medas, nếu tình trạng căng thẳng thương mại hoặc điều kiện tài chính toàn cầu xấu đi, xuất khẩu và đầu tư của Việt Nam có thể chịu tác động nặng nề. Trong nước, gánh nặng nợ doanh nghiệp và điều kiện tín dụng thắt chặt có thể gây áp lực cho khu vực tài chính.

“Tuy nhiên, ở chiều hướng tích cực, nếu Việt Nam đạt được các thỏa thuận thương mại công bằng và triển khai hiệu quả các cải cách kinh tế, cơ sở hạ tầng theo kế hoạch, tăng trưởng trung hạn sẽ được thúc đẩy đáng kể”, ông Medas bày tỏ.

Trong bối cảnh triển vọng kinh tế còn nhiều biến động, ông Medas khuyến nghị Việt Nam cần ưu tiên các chính sách về ổn định tài chính vĩ mô, đồng thời chèo chống nền kinh tế vượt qua những điều chỉnh. Chính sách tài khóa được hỗ trợ bởi mức nợ công thấp nên gánh vác vai trò chủ đạo trong giảm nhẹ tác động ngắn hạn, đặc biệt trong các kịch bản tiêu cực. Việc đẩy nhanh thực hiện đầu tư công và củng cố các lưới an sinh xã hội cũng sẽ có ý nghĩa quan trọng.

Theo chuyên gia IMF, các chính sách tiền tệ có dư địa hạn chế hơn rất nhiều, và nên kiên định tập trung vào neo giữ kì vọng lạm phát. Vì vậy, việc cho phép tỉ giá biến động linh hoạt sẽ có ý nghĩa vô cùng quan trọng khi nền kinh tế điều chỉnh để thích ứng với cú sốc từ bên ngoài. Việt Nam cũng có thể cân nhắc nới lỏng tiền tệ ở mức độ nào đó trong trường hợp lãi suất toàn cầu giảm như dự kiến và lạm phát giảm.

Đồng thời, Việt Nam cần cảnh giác theo dõi và hành động khi phát sinh áp lực lạm phát, bao gồm cả trường hợp do các cú sốc bên ngoài gây ra. Những áp lực này càng làm nổi bật tầm quan trọng của việc hiện đại hóa khuôn khổ chính sách tiền tệ nhằm tăng cường hiệu quả, hiệu lực và vai trò neo an toàn của chính sách tiền tệ, trong đó bao gồm cả việc thay thế cơ chế chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng bằng một khuôn khổ an toàn được cải tiến.

“Cần nỗ lực hơn nữa để tăng cường sự lành mạnh cho khu vực tài chính. Để tăng cường khả năng chống chịu cho hệ thống ngân hàng, cần ưu tiên củng cố giám sát ngân hàng, xây dựng các đệm vốn và thanh khoản, và cải thiện hơn nữa khuôn khổ xử lý ngân hàng yếu kém”, ông Medas gợi ý.

Không những vậy, đại diện IMF cũng cho rằng những kế hoạch, dự định của các cơ quan chức năng cho một chương trình cải cách đầy tham vọng là bước đi rất được hoan nghênh và có thể thúc đẩy tăng trưởng trung hạn; nhưng điều mấu chốt vẫn là việc thực hiện trên thực tế. Sự tập trung vào tinh gọn bộ máy nhằm tăng cường hiệu quả, chú trọng phát triển kinh tế tư nhân, và những kế hoạch tăng quy mô đầu tư công sẽ thể hiện một bước tiến lớn.

Một yêu cầu quan trọng nữa là cần xây dựng, thực hiện những cải cách cụ thể để cải thiện cơ sở hạ tầng chủ chốt cho nền kinh tế (chẳng hạn, hạ tầng logistics, năng lượng), củng cố sự vận hành của các thị trường vốn, tăng cường giáo dục và đào tạo, nâng cao năng suất. Để tối đa hóa lợi ích đem lại từ những dự án đầu tư quy mô lớn, yêu cầu rất quan trọng là phải củng cố quản lí đầu tư công và áp dụng một chiến lược tài khóa vĩ mô lành mạnh để bảo vệ tốt sức khỏe của nền tài chính công.

Cuối cùng, ông Medas khuyến nghị Việt Nam cũng nên đẩy mạnh việc tăng cường quản trị kinh tế, bao gồm cả củng cố cơ chế phòng chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố (AML/CFT) trong thời gian sắp tới.

“Mức độ phát triển của thống kê kinh tế của Việt Nam chưa theo kịp với tốc độ tăng trưởng nhanh của nền kinh tế, vì vậy, cần khẩn trương khắc phục những khoảng trống, bất cập về dữ liệu để phục vụ việc hoạch định chính sách và quản lí rủi ro hiệu quả”, ông nhấn mạnh.