Trong báo cáo quốc gia về khí hậu và phát triển cho Việt Nam được Ngân hàng Thế giới (WB) công bố, cơ quan này ước tính Việt Nam cần đầu tư thêm khoảng 368 tỷ USD đến năm 2040, tương đương 6,8% GDP/năm để thích ứng với biến đổi khí hậu. Trong đó, đầu tư vào khả năng phục hồi khoảng 254 tỷ USD và 114 tỷ USD cho hành trình khử carbon theo cam kết với cộng đồng quốc tế. Điều này đòi hỏi Việt Nam sẽ cần khoản đầu tư khổng lồ trong gần 30 năm tới.

Chia sẻ tại hội thảo “Tài chính xanh và thị trường tín chỉ carbon” được tổ chức tuần qua, ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), cho biết ngành dệt may đang đứng trước cơ hội lớn nhờ các hiệp định thương mại tự do được Chính phủ ký kết với nhiều quốc gia trên thế giới.

Trong 8 tháng năm 2023, toàn ngành dệt may xuất khẩu 26,3 tỷ USD, riêng tháng 8 đạt 3,6 tỷ USD với nhiều tín hiệu hồi phục tích cực từ thị trường toàn cầu, nhưng đặt ra thách thức không nhỏ về yêu cầu phát triển bền vững.

Theo Chủ tịch VITAS, từ cách đây 5 năm, ngành dệt may chịu nhiều áp lực từ thị trường xuất khẩu do áp lực đánh giá của nhãn hàng về thị trường xanh bền vững, khí thải, rác thải, môi trường làm việc. Đặc biệt, doanh nghiệp xuất khẩu phải đáp ứng các chứng chỉ an toàn cho sản phẩm khi thâm nhập vào các thị trường khó tính như châu Âu hay Mỹ, nhưng hiện rất ít doanh nghiệp đầu tư hệ thống sản xuất xanh.

“Do vậy, chúng tôi mong cơ quan quản lý hướng dẫn linh hoạt cho từng doanh nghiệp, từng địa phương để đảm bảo khả năng tài chính và nội lực để thực hiện. Cùng với đó, tạo điều kiện về chính sách vốn để doanh nghiệp dệt may đầu tư máy móc, công nghệ theo xu hướng xanh, bền vững”, ông Giang nói.

NHIỀU NGÀNH NGHỀ BUỘC PHẢI CHUYỂN MÌNH

Áp lực với doanh nghiệp xuất khẩu lớn dần khi ngày 1/10/2023, Liên minh châu Âu bắt đầu áp dụng cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) để tránh rò rỉ carbon và yêu cầu các doanh nghiệp phải đẩy mạnh kiểm soát khí thải trong quá trình sản xuất.

Ông Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện chiến lược Chính sách (Bộ Tài nguyên và Môi trường), đánh giá đây là thách thức vô cùng lớn với doanh nghiệp, đặc biệt trong 4 lĩnh vực chính gồm: sắt thép, nhôm, xi măng và hóa chất.

Hiện Bộ Tài nguyên và Môi trường đang trình Chính phủ các quy định, hướng dẫn hỗ trợ cho các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cần đẩy mạnh đầu tư cho phát triển xanh và chủ động tìm hiểu để thích ứng.

TP.HCM, đầu tàu kinh tế của cả nước, cũng đang nắm bắt xu hướng và thúc đẩy chuyển đổi xanh để tạo không gian mới, năng lực cạnh tranh mới, đóng góp tích cực hơn vào kinh tế cả nước.

Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi cho rằng nếu không chuyển đổi xanh, tiếp cận xu thế của thế giới và nếu không có chiến lược bài bản, chính sách cụ thể, lâu dài thì nền kinh tế thành phố không thể tạo ra những giá trị mới. Vì vậy, TP.HCM sẽ đi tiên phong, nhận nhiệm vụ lớn nhất trong chuyển đổi xanh, phát triển bền vững để thực hiện các cam kết quốc gia trong hợp tác quốc tế.

Thời gian qua, thành phố nghiên cứu khung chiến lược chuyển đổi xanh, phát triển bền vững và khung chiến lược này sẽ chính thức công bố tại Diễn đàn Kinh tế TP.HCM năm 2023 diễn ra trong tháng 9 này. Thành phố đặt mục tiêu giảm phát thải 10% vào năm 2030 và 30% nếu có thêm sự trợ giúp quốc tế, tương đương giảm khoảng 4 -12 triệu tấn carbon trong vòng 7 năm tới.

Lãnh đạo thành phố cũng nhấn mạnh sẽ ban hành chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tài chính xanh để chuyển đổi quá trình sản xuất, tiếp cận thị trường và tiếp tục phát triển bền vững.

KHÔNG ÍT RÀO CẢN HUY ĐỘNG TRÁI PHIẾU XANH

Trong bối cảnh số lượng và chất lượng các dự án xanh những năm tới gia tăng đáng kể, các chuyên gia cho rằng thị trường vốn xanh cần phát triển với quy mô tương ứng.

Dẫn chứng thông tin từ Climate Bonds Initiative (CBI), TS. Trần Văn, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội, Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển kinh tế số (IDS), cho biết đến năm 2023 có khoảng 2.334 tỷ USD trái phiếu xanh được phát hành, bằng 5% giá trị thị trường nợ toàn cầu và dự kiến tới năm 2025 đạt 5.000 tỷ USD.

Gợi mở chính sách giúp TP.HCM đạt mục tiêu xây dựng thành phố tăng trưởng xanh, vận dụng hiệu quả một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố, TS. Trần Văn đề cập đến việc xây dựng đề án huy động trái phiếu xanh của chính quyền địa phương, hay khuyến khích doanh nghiệp phát hành trái phiếu doanh nghiệp xanh.

Với mục tiêu không phát thải, TP.HCM có thể huy động nguồn lực này cho các dự án như: điện gió ngoài khơi khu vực biển Cần Giờ, điện mặt trời mái nhà; hỗ trợ các dự án chuyển đổi năng lượng xanh, sạch; chiếu sáng công cộng bằng năng lượng tái tạo; xây dựng hệ thống rác phát điện từ rác thải sinh hoạt thay vì chôn lấp; hỗ trợ sản xuất, tiêu dùng các sản phẩm, dịch vụ thân thiện môi trường; hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ …

“TP.HCM có thể công bố danh mục các dự án xanh với đầy đủ thông tin, tổng mức đầu tư, đánh giá của các định chế tài chính, tư vấn độc lập, cơ quan quản lý nhà nước về tiêu chuẩn xanh, việc huy động vốn, lãi suất, thời hạn trả nợ trên cơ sở hiệu quả tổng hợp đầu ra của dự án…; từ đó, lên kế hoạch huy động vốn bằng trái phiếu chính quyền xanh hay trái phiếu xanh do doanh nghiệp dự án phát hành”, ông Văn gợi ý.

Trái phiếu xanh là công cụ hữu ích nhằm huy động vốn cho cho các dự án xanh, dự án bền vững với môi trường, tuy nhiên, nhóm nghiên cứu đến từ Đại học Bristol (Anh) và Đại học Kinh tế TP.HCM lưu ý không nên có quan điểm rằng trái phiếu xanh sẽ dễ huy động vốn hơn hay có thể trả lãi thấp hơn trái phiếu thông thường, đặc biệt là với trái phiếu doanh nghiệp.

Đối với trái phiếu xanh, rào cản chi phí, như: chi phí tư vấn, xếp hạng tín nhiệm và chứng nhận dự án xanh,... cũng là một thách thức lớn, làm giảm động lực phát hành. Việc thiếu dịch vụ xếp hạng tín nhiệm, sàn giao dịch chưa phát triển, sự tham gia hạn chế của các nhà đầu tư tổ chức, cũng khiến hầu hết các đợt phát hành đều cần có sự hỗ trợ tài chính từ tổ chức nước ngoài.

MỞ LỐI TIẾP CẬN TÍN DỤNG XANH

Hiện, các tổ chức tín dụng trong nước dành nguồn vốn phù hợp tài trợ các lĩnh vực, dự án xanh. Ông Phạm Trung Kiên, Phó trưởng Văn phòng đại diện Agribank khu vực miền Nam, cho biết đến cuối năm 2022, dư nợ cho vay đối với lĩnh vực xanh của Agribank đạt gần 12.000 tỷ đồng, trong đó, tập trung vào các lĩnh vực lâm nghiệp bền vững, năng lượng tái tạo, năng lượng sạch, nông nghiệp xanh, công nghiệp xanh.

“Với đặc thù là ngân hàng thuộc sở hữu nhà nước nên Agribank luôn đặt trọng tâm phục vụ cho các mục tiêu tăng trưởng quốc gia và đầu tư vào các lĩnh vực trọng yếu, đặc biệt là TP.HCM để thực hiện thành công Nghị quyết 98 của Quốc hội thí điểm một số cơ chế chính sách đặc thù phát triển thành phố”, ông Kiên cho biết.

Mức cho vay đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn và đặc biệt là kinh tế xanh với lãi suất rất thấp và ngân hàng cũng chủ động tìm kiếm tiếp cận các nguồn vốn quốc tế xanh thông qua các bộ, ngành đầu mối, các định chế tài chính, tổ chức phi chính phủ khác, tín dụng xanh để tăng trưởng nguồn vốn và hỗ trợ cho các dự án xanh...

Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 37-2023 phát hành ngày 11-09-2023. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây: 

https://postenp.phaha.vn/chi-tiet-toa-soan/tap-chi-kinh-te-viet-nam