Lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un có thể "đang thăm" Trung Quốc

Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un đang có chuyến thăm bất ngờ tới Bắc Kinh, và đây là chuyến thăm nước ngoài được biết đến đầu tiên của ông kể từ khi lên cầm quyền - một nguồn thạo tin đề nghị không đưa danh tính tiết lộ với hãng tin Bloomberg.

Hiện chưa rõ các thông tin chi tiết về chuyến thăm của ông Kim Jong Un, bao gồm việc ông sẽ lưu lại Bắc Kinh bao lâu và sẽ gặp gỡ những ai.

Những đồn đoán về việc một quan chức cấp cao Triều Tiên thăm Bắc Kinh đã rộ lên ở thành phố thủ đô này vào ngày thứ Hai, sau khi hãng thông tấn Kyodo của Nhật đưa tin nói rằng một đoàn tàu đặc biệt có thể đã đưa ông Kim Jong Un đi qua thành phố Đan Đông nằm ở biên giới giữa Trung Quốc với Triều Tiên.

Kênh truyền hình Nippon TV của Nhật cũng phát sóng đoạn băng ghi lại hình ảnh một đoàn tàu cập bến Bắc Kinh cùng ngày, trông giống như đoàn tàu mà cố lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Il, cha của ông Kim Jong Un, từng đi để thăm Trung Quốc vào năm 2011.

Chuyến thăm không được công bố này là diễn biến mới nhất trong loạt động thái ngoại giao liên quan đến cuộc khủng hoảng hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên. Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây đã nhận lời gặp ông Kim Jong Un. Cuộc gặp thượng đỉnh giữa ông Kim Jong Un với Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in cũng dự kiến sắp diễn ra.

Các mối quan hệ trở nên phức tạp hơn khi ông Trump vừa tìm cách giảm thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc, vừa tìm cách buộc Triều Tiên từ bỏ chương trình hạt nhân. Trung Quốc thì đứng trước nguy cơ chiến tranh thương mại với Mỹ, cho dù ủng hộ những đợt trừng phạt liên tiếp của Liên hiệp quốc đối với Triều Tiên do Washington thúc đẩy.

Có vẻ như Mỹ không hề biết trước về chuyến thăm Trung Quốc được cho là đang diễn ra của ông Kim Jong Un. Phó thư ký báo chí Nhà Trắng Raj Shah ngày 26/3 nói với các nhà báo rằng ông không thể xác nhận thông tin về chuyến thăm và "chúng tôi không biết rằng chuyện đó có thật hay không".

Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ khi được hỏi về chuyến thăm này đã đáp ngắn gọn: "Chúng tôi xin mời các bạn hỏi Trung Quốc".

"Nếu được xác nhận, thì chuyến thăm này có thể hiệu quả hơn cuộc gặp giữa ông Trump với ông Kim dự kiến diễn ra sau vài tuần nữa", bà Melissa Hanham, nhà nghiên cứu thuộc Trung tâm James Martin về phi hạt nhân hóa ở California, Mỹ, nhận định.

"Triều Tiên thường bị xem như một ‘người em cứng đầu’ của Trung Quốc, nhưng căng thẳng gần đây và năng lực hạt nhân và tên lửa gia tăng của Bình Nhưỡng đồng nghĩa với việc Trung Quốc phải nhìn nhận vấn đề một cách nghiêm túc và không muốn đứng ngoài".

Dù Mỹ nói ông Trump sẽ gặp ông Kim Jong Un, nhưng Triều Tiên chưa xác nhận về cuộc gặp này, và địa điểm, thời gian cụ thể của cuộc gặp cũng chưa được công bố.

"Có thể, với chuyến thăm Bắc Kinh của ông Kim Jong Un, Trung Quốc muốn biết xem liệu ông ấy mong muốn hay tìm kiếm điều gì ở cuộc gặp với ông Trump, và thậm chí là Trung Quốc cũng muốn gây ảnh hưởng với cuộc gặp đó", giáo sư về luật và chính trị Trung Quốc Jacques deLisle thuộc Đại học Pennsylvania đánh giá.

Việc ông Kim Jong Un trì hoãn thăm Trung Quốc kể từ khi trở thành nhà lãnh đạo Triều Tiên 7 năm trước phản ánh "những căng thẳng trong quan hệ" giữa hai nước - vị giáo sư nhận xét. "Trong những năm qua, Trung Quốc ngày càng không hài lòng với Triều Tiên, đặc biệt là từ khi ông Kim Jong Un lên nắm quyền".

Mối quan hệ Trung-Triều, hai nước cùng một phe trong cuộc chiến tranh Triều Tiên, đã suy giảm khi Trung Quốc ủng hộ Liên hiệp quốc trừng phạt Bình Nhưỡng về chương trình hạt nhân, khiến nguồn thu ngoại tệ và nguồn nhập khẩu năng lượng của Triều Tiên bị siết chặt.

Dù không muốn Triều Tiên phát triển vũ khí hạt nhân, Trung Quốc cũng không muốn xảy ra bất ổn chính trị trên bán đảo Triều Tiên. Bất kỳ sự bất ổn nào ở Triều Tiên cũng có thể dẫn tới một cuộc khủng hoảng tị nạn, và thậm chí là sự hiện diện của quân Mỹ ở gần biên giới Trung Quốc.

Chuyên gia James Edward Hoare thuộc Chatham House, một nhà cựu ngoại giao Anh từng đến Bình Nhưỡng, cho rằng nếu đúng là ông Kim Jong Un đang thăm Bắc Kinh, thì mục đích nhiều khả năng là "tìm kiếm lời khuyên xem nên làm gì trong cuộc gặp" với ông Trump.

Theo dự kiến, ông Kim Jong Un sẽ gặp ông Moon Jae-in tại biên giới giữa hai miền Triều Tiên vào tháng tới, trước khi gặp ông Trump. Các nhà ngoại giao Mỹ, Hàn Quốc, và Triều Tiên hiện đang có những chuyến công du con thoi để chuẩn bị cho các cuộc gặp thượng đỉnh này.