“Phải ưu tiên cho lao động trong nước”

Tác động trực diện và sâu rộng của tình hình suy thoái kinh tế thế giới đến việc làm và đời sống người lao động vẫn là câu chuyện đau đầu đối với những nhà làm chính sách.

Trong khi đó, xu hướng một bộ phận người nước ngoài đến Việt Nam du lịch ở lại làm việc mà chưa có cơ chế kiểm soát lại đang tiềm ẩn nhiều bất ổn. Xung quanh vấn đề này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Đặng Ngọc Tùng, Chủ tịch Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam.

Là một trong những người gửi câu hỏi lên Chính phủ chất vấn về vấn đề lao động nước ngoài tại Việt Nam, câu trả lời mà ông mong muốn sẽ nhận được là gì?

Để bảo vệ quyền lợi của người lao động trong nước, tôi muốn đặt câu hỏi cho các cơ quan quản lý nhà nước về số lao động nước ngoài đang làm việc ở Việt Nam trong đó có bao nhiêu lao động được cấp giấy phép lao động và bao nhiêu lao động chưa được cấp giấy phép?

Theo quy định, chỉ tuyển lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam khi họ có trình độ chuyên môn, kỹ thuật mà nhân lực trong nước không có, chứ không phải lao động phổ thông.

Nhưng như tôi được biết, người ta vào đây du lịch, rồi ở lại làm việc, như vậy không đúng. Nhà nước có nắm được việc đó không? Một câu hỏi nữa, đó là hướng xử lý những người đó như thế nào? Để họ tiếp tục làm việc tại đây hay không?

Trên góc độ người đại diện cho lao động Việt Nam, trong bối cảnh lao động trong nước cũng đang mất việc rất nhiều và một số lao động của Việt Nam đang làm việc ở nước ngoài cũng đang bị mất việc và phải về nước, quan điểm của tổ chức Công đoàn Việt Nam là làm gì thì làm, Nhà nước cũng phải ưu tiên cho lao động trong nước, đặc biệt lao động phổ thông.

Nếu lao động trong nước không đủ trình độ kỹ thuật, lúc đó mới phải tuyển ở nước ngoài. Nhưng với quan điểm của tôi, luôn luôn đặt ưu tiên cao nhất cho người lao động trong nước.  

Việc ưu tiên đối với lao động trong nước, Chính phủ cũng đã có quy định doanh nghiệp chỉ được nhận không quá 3% lao động nước ngoài. Tuy nhiên, trong bối cảnh hội nhập thì quy định này đã được nới ra. Phải chăng đó chính là kẽ hở, thưa ông?

Trước đây, Nhà nước quy định với những lao động kỹ thuật mà trong nước không đáp ứng được thì doanh nghiệp có thể nhận ở nước ngoài không quá 3% số lao động của doanh nghiệp đó.

Trong bối cảnh hội nhập, nhu cầu doanh nghiệp mở rộng nên Chính phủ đã nới quy định hạn chế không quá 3% đó. Điều đó đúng thôi. Nhưng lao động phổ thông trong nước đang dư thừa nên họ cần được ưu tiên.

Riêng tình trạng người nước ngoài vào đây du lịch mà lại làm lao động phổ thông thì số đó là bao nhiêu, có nắm được không, pháp luật xử lý thế nào.

Điều hành của Chính phủ là làm sao phải quản lý, điều hành cho được việc đó. Không nên nói trách nhiệm của riêng bộ, ngành nào mà phải coi đây là trách nhiệm chung.

Trước hết, tôi mong đi cùng với việc điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng xuống 5%, Chính phủ cần nêu rõ hơn về mục tiêu việc làm.

Trong bối cảnh khó khăn của nền kinh tế hiện nay, với tư cách là đại diện cho cộng đồng người lao động Việt Nam, điều mà ông cảm thấy băn khoăn, trăn trở nhất là gì?

Thay cho câu trả lời, tôi xin kể một câu chuyện.

Tôi vừa trở về từ chuyến thăm Na Uy và thấy bạn có nhiều điều cho mình học tập. Na Uy là nước Bắc Âu có mức tăng trưởng dương duy nhất trong thời điểm hiện tại, lý do như ông Thủ tướng Na Uy nói, kinh tế nhà nước vẫn giữ vai trò chủ đạo trong nhiều lĩnh vực và trong cơn khủng hoảng họ vẫn giữ mục tiêu mọi người lao động đều có việc làm.

Những tác động tiêu cực của suy thoái kinh tế toàn cầu hiện nay đã ảnh hưởng sâu sắc tới Việt Nam như bảo đảm việc làm bền vững, cải thiện đời sống, đào tạo chuyên môn nghề nghiệp... mà chúng ta phải tập trung giải quyết.  

Thực tế thì Chính phủ vẫn rất quan tâm đến mục tiêu việc làm cho người lao động. Vì thế, trong gói kích cầu có dành ngân sách ưu tiên cho việc giải quyết lao động mất việc làm, cho phép doanh nghiệp vay tiền Nhà nước để trả lương cho công nhân khi doanh nghiệp bị phá sản. Ông có bình luận gì?

Trong bối cảnh hiện nay, việc Chính phủ ra quyết định hỗ trợ giải quyết mất việc làm như vậy là vô cùng cần thiết.

Nhưng khi thực hiện, có tình trạng doanh nghiệp để cho người lao động tự bươn trải, chứ không vay của Nhà nước. Bởi lẽ, vay thì phải trả. Trong khi người lao động không có công ăn việc làm, không có tiền, tự ý bỏ đi nên mất quyền lợi.

Hơn nữa, chính sách chỉ áp dụng cho thực trạng năm 2009, trong khi cuối năm 2008 đã xảy ra suy thoái và có doanh nghiệp phá sản, chủ bỏ trốn, không thanh toán lương cho công nhân. Ở Tp.HCM có 7 doanh nghiệp như vậy.

Công đoàn đã kiến nghị chính sách của Chính phủ nên cho phép áp dụng cả trường hợp những doanh nghiệp bị phá sản cuối năm ngoái được hưởng quy định của Chính phủ. Cùng đó, trong khi người lao động trong nước gặp quá nhiều khó khăn thì lao động phổ thông nước ngoài lại tràn vào Việt Nam.