Quốc hội bàn cơ chế đặc thù phát triển Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng

Phát biểu tại hội trường Quốc hội, đại biểu Nguyễn Thị Lan (đoàn Đại  biểu Quốc hội thành phố Hà Nội) nhất trí và ủng hộ cao việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai các dự án lớn tại địa bàn Thủ đô; cho rằng đây là yêu cầu khách quan, đúng thời điểm, nhằm tháo gỡ những khó khăn đã tồn tại nhiều năm trong quá trình triển khai các dự án lớn của Thủ đô.

THÁO GỠ ĐIỂM NGHẼN CHO CÁC DỰ ÁN LỚN TẠI THỦ ĐÔ HÀ NỘI

Theo đại biểu Nguyễn Thị Lan, Hà Nội đang phải đồng thời xử lý nhiều nhiệm vụ rất nặng nề như phát triển hạ tầng, giảm ùn tắc giao thông, chống ngập, xử lý ô nhiễm môi trường, chỉnh trang và tái thiết đô thị trong điều kiện không gian hạn hẹp, mật độ dân cư cao và yêu cầu phát triển ngày càng lớn.

Thành phố hiện có nhiều dự án lớn chậm tiến độ do vướng thủ tục đầu tư, quy hoạch chồng chéo, giải phóng mặt bằng phức tạp và cơ chế huy động nguồn lực còn hạn chế. Nếu chỉ áp dụng các cơ chế thông thường thì rất khó tạo được bước chuyển rõ rệt; vì vậy, việc ban hành nghị quyết thí điểm là cách tiếp cận phù hợp, vừa tháo gỡ “nút thắt” trước mắt, vừa kiểm nghiệm, hoàn thiện thể chế cho giai đoạn tiếp theo.

Đánh giá dự thảo Nghị quyết có nhiều quy định mang tính đột phá song vẫn được kiểm soát chặt chẽ, đại biểu Nguyễn Thị Lan cho rằng dự thảo đã mạnh dạn phân cấp, phân quyền cho chính quyền Thủ đô, giúp rút ngắn quy trình, nâng cao trách nhiệm và tính chủ động trong tổ chức thực hiện nhưng vẫn đặt trong khuôn khổ Hiến pháp, pháp luật và chịu sự giám sát của Quốc hội, Chính phủ. Dự thảo tập trung xử lý các điểm nghẽn cốt lõi như quy hoạch, thủ tục đầu tư, thu hồi đất, tái thiết đô thị, tạo điều kiện để triển khai nhanh hơn các dự án thực sự cấp bách, có tác động lan tỏa lớn.

Theo đại biểu, dự thảo thể hiện rõ tinh thần lấy người dân làm trung tâm thông qua các cơ chế bồi thường, hỗ trợ, tái định cư có mức cao hơn quy định chung, đồng thời nhấn mạnh yêu cầu công khai, minh bạch, phòng chống tham nhũng, tiêu cực và lợi ích nhóm trong quá trình thực hiện.

“Nghị quyết này không phải là ưu ái đặc thù cho Thủ đô mà là cơ chế thí điểm có giới hạn, với mục tiêu giúp Hà Nội hoàn thành tốt hơn vai trò trung tâm chính trị, hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, kinh tế, khoa học công nghệ và giáo dục đào tạo của cả nước. Một Thủ đô phát triển thông suốt, xanh hơn, hiệu quả hơn sẽ giảm áp lực cho các địa phương lân cận, tăng khả năng kết nối vùng và tạo động lực phát triển chung cho cả nước”, đại biểu Nguyễn Thị Lan nhấn mạnh.

Đại biểu đề nghị trong quá trình triển khai cần tăng cường phối hợp chặt chẽ giữa Trung ương và thành phố, nhất là với các dự án có tác động liên vùng, liên ngành; chú trọng bảo đảm quyền lợi chính đáng của người dân, tổ chức, đẩy mạnh công khai thông tin, truyền thông sớm và đầy đủ để tạo đồng thuận xã hội ngay từ đầu. Đồng thời, cần theo dõi, đánh giá thường xuyên quá trình thí điểm, kịp thời điều chỉnh những bất cập phát sinh, đúng tinh thần thí điểm có kiểm soát.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Đại  biểu Quốc hội thành phố Hà Nội) tán thành chủ trương ban hành nghị quyết thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù để các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô được thực hiện thông thoáng, thuận lợi hơn, thu hút tối ưu các nguồn lực đầu tư.

Đại biểu Hoàng Văn Cường đồng tình với quy định tại Điều 10 về cải tạo, chỉnh trang, tái thiết khu vực đô thị khi có trên 75% số chủ sở hữu nhà, người sử dụng 75% diện tích đất đồng thuận và được phép quyết định các chỉ tiêu quy hoạch, kiến trúc, dân số. Theo đại biểu, nếu không có cơ chế này thì khó có thể cải tạo được các khu chung cư cũ xuống cấp, mất an toàn và những khu nhà tự xây chen chúc, thiếu lối thoát nạn.

Cơ chế này tạo điều kiện cải tạo tổng thể các khu chung cư cũ và nhà thấp tầng đan xen thành khu đô thị văn minh, hiện đại, trong đó không gian trên cao là nơi ở, toàn bộ không gian ngầm dưới mặt đất dành cho kinh doanh dịch vụ và giao thông ngầm, còn không gian trên mặt đất ưu tiên cho cây xanh, không gian công cộng.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị quy định rõ những khu tái thiết đô thị tăng mật độ dân số phải gắn với mô hình phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng (TOD), “trên là nhà cao tầng, xuống dưới phải có ga tàu điện ngầm và không gian ngầm phát triển dịch vụ” để bảo đảm đồng bộ hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội.

MINH BẠCH CƠ CHẾ TÀI CHÍNH ĐẤT ĐAI TẠI TP.HỒ CHÍ MINH VÀ ĐÀ NẴNG

Đối với dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng sau khi sáp nhập thêm Bình Dương và Vũng Tàu, vị thế và tiềm lực của TP. Hồ Chí Minh càng được nâng cao, trở thành chỉnh thể có tầm ảnh hưởng lớn cả trong nước và quốc tế. Với đặc điểm này, thành phố không thể áp dụng chung một “chiếc áo thể chế” như các địa phương khác mà cần khung khổ pháp luật khác biệt hơn, rộng mở hơn, tạo “khoảng trời riêng” để tự do sáng tạo, phát triển nhưng vẫn trong khuôn khổ kiểm soát.

Đại biểu cơ bản đồng tình với các cơ chế về phát triển mô hình đô thị TOD, quy hoạch và quản lý đô thị, thu hút nhà đầu tư chiến lược, đề xuất thành lập khu thương mại tự do. Đồng thời đề nghị bổ sung quy định: trong trường hợp cần có các quy định đặc thù khác với các quy định hiện hành, Hội đồng nhân dân thành phố được ban hành nghị quyết, báo cáo Chính phủ để Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất, qua đó bảo đảm tính linh hoạt nhưng vẫn giữ được kiểm soát của cơ quan lập pháp.

Góp ý với dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 136/2024/QH15 về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TP Hồ Chí Minh) nêu rõ Đà Nẵng sau sáp nhập có diện tích lớn nhất cả nước trong nhóm đô thị trực thuộc Trung ương, chịu áp lực lớn về kết nối Đông – Tây và Bắc – Nam, đòi hỏi phải có những đột phá mạnh mẽ về hạ tầng.

Đại biểu ủng hộ việc cho phép Đà Nẵng quyết định các chỉ tiêu quy hoạch kỹ thuật khác quy chuẩn quốc gia tại khu vực TOD, cho phép phát triển đa chức năng trên đất nhà ga, đồng thời được giữ lại 100% nguồn thu từ TOD để tái đầu tư cho đường sắt đô thị.

Theo đánh giá, đây là cơ chế phù hợp thông lệ quốc tế, góp phần hình thành các cực tăng trưởng mới. Tuy nhiên, đại biểu lưu ý cần kèm theo yêu cầu bảo đảm đầy đủ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và kiểm soát mật độ dân cư, tránh phát triển tự phát.

Về cơ chế rút gọn trình tự, thủ tục quy hoạch tại khoản 1a Điều 11, đại biểu ủng hộ mạnh mẽ đề xuất cho phép lập đồng thời nhiệm vụ và quy hoạch chi tiết, lấy ý kiến một lần, đồng thời cho phép nhà đầu tư đã được lựa chọn tham gia lập quy hoạch.

Đây được xem là bước cải cách lớn, phù hợp Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn năm 2024, giúp Đà Nẵng tăng tốc độ lập quy hoạch, rút ngắn thời gian chuẩn bị dự án, giảm chi phí thủ tục hành chính và thu hút nhà đầu tư chiến lược.

Tán thành và đề nghị Quốc hội thông qua hai nghị quyết đối với TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng nhấn mạnh yêu cầu tiếp tục rà soát để bảo đảm minh bạch hóa cơ chế tài chính, đất đai trong các dự án TOD của cả hai địa phương; đồng thời, kiểm soát chất lượng quy hoạch theo các tiêu chí bắt buộc, tránh phát triển nóng, tăng cường trách nhiệm giải trình và cơ chế giám sát của HĐND các cấp để nghị quyết đi vào cuộc sống, thực thi hiệu quả.

Trong phiên họp sáng cùng ngày, Quốc hội cũng thảo luận tại hội trường về việc bổ sung ngân sách nhà nước đợt 2 năm 2025 từ nguồn vốn không hoàn lại nước ngoài. Thời gian còn lại của phiên làm việc buổi sáng, Quốc hội thảo luận tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng.

Các đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo đánh giá kỹ, lường trước và làm rõ các rủi ro, gian lận, khoảng trống pháp lý có thể phát sinh trong công tác hoàn thuế giá trị gia tăng; đồng thời đề xuất các biện pháp xử lý và quy định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước trong trường hợp phát sinh gian lận hóa đơn hoàn thuế, gây thất thu ngân sách.