Thống kê từ SGI Capital cho thấy, trong 10 năm qua, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có 3 lần sụt giảm mạnh đưa định giá P/E về mức rất rẻ.

Lần 1 vào cuối năm 2012: với tâm điểm là cuộc khủng hoảng hệ thống Ngân hàng, nợ xấu lên tới 17%, lãi suất tiền gửi tăng lên 14%/năm, thị trường bất động sản (BĐS) giảm mạnh và mất thanh khoản. Doanh nghiệp của hầu hết mọi ngành nghề chịu ảnh hưởng nghiêm trọng. Chỉ số VN-Index giảm 25%.

Lần 2 vào đầu năm 2016, dưới áp lực FED tăng lãi suất và ngừng QE, tiền rút mạnh khỏi các thị trường mới nổi, trong khi đồng Nhân dân tệ giảm mạnh, kinh tế Trung Quốc suy giảm nhanh gây áp lực lớn lên tỷ giá VND và nền kinh tế Việt Nam. VN-Index giảm 18%.

Lần 3 vào 3/2020 do đại dịch COVID lan rộng gây khủng hoảng kinh tế toàn cầu nghiêm trọng. VN-Index giảm 34%.

Những lần suy giảm lớn này đều đưa định giá P/E của VN-Index về dưới 12.x, và mở ra cơ hội đầu tư rất tốt sau đó với mức tăng 35-80% sau 1 năm.

Theo SGI Capital, lần này, tháng 5/2022, dòng tiền đầu tư trong nước đang chịu ảnh hưởng ngắn hạn của việc siết lại thị trường trái phiếu doanh nghiệp, và kiểm soát dòng tiền đầu cơ bất động sản và chứng khoán. Tâm lý nhà đầu tư đồng thời chịu ảnh hưởng của thị trường chứng khoán toàn cầu suy giảm do FED thắt chặt tiền tệ, VN-Index đã giảm 23% chỉ sau 6 tuần. Thị trường chứng khoán Việt Nam lọt vào top 3 các thị trường có mức giảm điểm mạnh nhất trên toàn cầu trong năm 2022 chỉ sau Nga và Hungary.

Rất nhiều tài khoản nhà đầu tư đã giảm rất mạnh và mất đi toàn bộ lãi và cả một phần tiền gốc trong 2 năm tăng 2020-2021. Nhiều nhà đầu tư đang rơi vào tâm lý hoảng loạn và bán tháo tài khoản bằng mọi giá, trong đó có cả những cổ phiếu rất tốt và rẻ.

Mức vay margin trung bình ở các công ty chứng khoán lớn đã giảm 30-40% từ đỉnh, mức giảm mạnh nhất trong nhiều năm. Lượng tiền mặt trong tài khoản cũng tăng mạnh so với đầu năm và không có xu hướng rút ra đáng kể khi mặt bằng lãi suất tiền gửi vẫn thấp, thị trường bất động sản cũng đang trầm lắng. Tương quan sức mua tiền mặt và số dư margin đang ở tỷ lệ an toàn nhất kể từ tháng 4/2020. Bởi vậy, đi qua được giai đoạn biến động mạnh khi nhu cầu bán tháo mọi giá được hấp thụ, chúng ta có thể sẽ thấy thị trường phục hồi rất nhanh khỏi vùng quá bán và đi vào chu kỳ tăng mới.

Bên cạnh đó, lần giảm mạnh này có sự khác biệt là kinh tế Việt Nam đang có nền tảng cân đối vĩ mô vững vàng nhất trong 15 năm qua, với áp lực lạm phát, tỷ giá, và lãi suất không quá lớn và trong tầm kiểm soát. Nhiều các doanh nghiệp đang bước vào chu kỳ phục hồi hậu COVID với đà tăng trưởng lợi nhuận 1-3 năm tới rất mạnh mẽ. Do vậy, những lý do để bán tháo cổ phiếu về mức rất rẻ lần này không tới từ những yếu tố nội tại của doanh nghiệp.

Trong một nền kinh tế đang đi lên mạnh mẽ như Việt Nam, thị trường chứng khoán đang là nơi hội tụ nhiều doanh nghiệp ưu tú nhất các ngành với hiệu quả kinh doanh và triển vọng tăng trưởng vượt trội. Chỉ số VN-Index và những cổ phiếu xuất sắc sẽ tiếp tục duy trì xu hướng đi lên trong dài hạn với tốc độ trung bình 10-20%/năm.

Tuy vậy, luôn có những sự kiện, tin tức chi phối tâm lý nhà đầu tư và dòng tiền vào ra tạo ra sự biến động ngắn hạn đôi khi rất cực đoan và quá đà của thị trường. Chúng ta đang ở trong một thời điểm như vậy, đặc biệt là khi 2 năm COVID đã thu hút rất nhiều nhà đầu tư cá nhân mới vào thị trường với ít kinh nghiệm và kiến thức đầu tư.

Đợt bán tháo của thị trường lần này có thể coi là dấu chấm hết của kỷ nguyên tiền rẻ và dễ dãi, đồng thời mở ra sự khởi đầu cho một chu kỳ mới, đi lên bền vững hơn dựa trên sự phục hồi của nền kinh tế thực và sự tăng trưởng của các doanh nghiệp.

"Chúng ta đầu tư chứng khoán là tìm kiếm các cổ phiếu có đủ 2 điều kiện quan trọng: định giá hấp dẫn, và triển vọng tăng trưởng doanh thu lợi nhuận mạnh mẽ. Sự hoảng loạn và bán tháo của thị trường đang một lần nữa mang lại cơ hội đầu tư tốt nhất kể từ đáy COVID 3/2020. Nếu có tiền nhàn rỗi, đây là thời điểm phù hợp để chúng ta gia tăng tỷ trọng đầu tư. Nếu đang cầm một danh mục đã giảm giá mạnh, việc nên làm là cơ cấu lại tập trung vào những cổ phiếu hấp dẫn nhất và kiên nhẫn chờ đợi thành quả.

Để thành công lâu dài và hạn chế các tổn thất lớn trên thị trường chứng khoán đầy biến động này, chúng ta cần tránh làm hai việc là FOMO mua vào khi thị trường và cổ phiếu đã tăng nóng và bán ra cắt lỗ khi danh mục cổ phiếu tốt đã giảm giá rất mạnh về định giá rất rẻ như hiện tại. Còn lại, một danh mục cổ phiếu tốt và rẻ sẽ tự gia tăng giá trị theo thời gian và mang lại lợi nhuận xứng đáng", quỹ này nhấn mạnh.