Thị trường lao động Tp.HCM năm 2010: Nhiều nghịch lý

Mặc dù được xem là năm không nhiều biến động và có xu hướng phát triển tốt hơn năm 2009, thị trường lao động Tp.HCM năm 2010 vẫn tồn tại nhiều nghịch lý khi độ chênh lệch giữa cung và cầu còn khá lớn, tình trạng vừa thừa vừa thiếu lao động luôn được xem là một bài toán cần phải giải quyết một cách triệt để.

Từ kết quả tổng hợp cơ sở dữ liệu của 18.036 doanh nghiệp toàn thành phố với nhu cầu tuyển dụng 231.764 lượt tuyển dụng, 84.151 lượt người tìm việc làm, và khảo sát tại 18 sàn giao dịch việc làm trong năm 2010 với 12.717 người tìm việc do Trung tâm dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị trường lao động Tp.HCM (FALMI) thực hiện, có thể hình dung những nét cơ bản về bức tranh về thị trường này ở Tp.HCM năm 2010.

Theo đó, quý 1/2010, thị trường lao động diễn ra mất cân bằng, giữa nhu cầu tuyển dụng theo cơ cấu trình độ chuyên môn và ngành nghề. Nhu cầu lao động phổ thông trong khoảng thời gian này rất lớn, chiếm 71,16% so với tổng nhu cầu chỗ làm việc trống; trong khi đó, nhu cầu lao động có trình độ cao đẳng, đại học trở lên chỉ chiếm 30%.

Các ngành nghề có nhu cầu tuyển dụng cao trong quý này chủ yếu là những ngành nghề thâm dụng lao động, như: nhựa - bao bì, dệt may – giày da, chế biến, vệ sinh công nghiệp, mộc - mỹ nghệ.

Bước sang quý 2/2010, từ những tác động chính sách quản lý nhà nước và chính sách sử dụng nhân lực của doanh nghiệp, đặc biệt việc cải tiến quy trình sản xuất, tăng năng suất lao động, ổn định sản xuất kinh doanh, nâng cao tiền lương, thu nhập, đời sống lao động được cải thiện, thị trường lao động phát triển xu hướng tương đối cân bằng cung – cầu. Nhu cầu lao động phổ thông chiếm từ 71,76% xuống còn 56,42% so với tổng nhu cầu.

Đến quý 3, tình hình đã có sự ổn định hơn. Nguồn cung và nguồn cầu đáp ứng được 80%; nhu cầu tuyển dụng lao động phổ thông đã giảm hẳn so với trước đó (40% so với tổng nhu cầu). Các doanh nghiệp tăng cường việc tuyển dụng nhân sự có trình độ chuyên môn cao, lao động có tay nghề và nhu cầu việc làm thời vụ, việc làm bán thời gian trong lĩnh vực gia công sản xuất, chế biến.

Năm 2010 cũng là năm các hoạt động hỗ trợ thị trường lao động và hình thức tuyển dụng lao động trên hệ thống điện tử, trực tuyến phát triển mạnh cùng với các chính sách của doanh nghiệp về tuyển dụng linh hoạt, cụ thể thông tin chính sách sử dụng lao động đã hỗ trợ sinh viên học sinh, người lao động tìm việc thuận lợi hơn.

11 tháng qua, các kênh giới thiệu việc làm đã tổ chức giới thiệu và giải quyết việc làm được 271.061 lao động, đạt 100,39% kế hoạch; trong đó có 120.641 chỗ làm việc mới. Ước cả năm 2010, giải quyết việc làm được trên 275.000 lao động. Trong tổng số người được giải quyết việc làm, tại các khu chế xuất, khu công  nghiệp đã thu hút trên 30.000 lao động.

Diễn biến nhu cầu nhân lực tại Tp.HCM cho thấy, trong 6 tháng đầu năm 2010 là thời điểm kinh tế phục hồi và phát triển sau thời gian doanh nghiệp cắt giảm nhiều lao động. Đây cũng là thời điểm vào dịp lễ và Tết nên sau Tết, nhu cầu của các doanh nghiệp tập trung nhiều vào nguồn lao động phổ thông cho các hoạt động sản xuất, dịch vụ thời vụ rất lớn.

Trong 6 tháng cuối năm, thị trường lao động thay đổi theo chiều hướng tích cực. Các doanh nghiệp thiếu lao động phổ thông đã cải thiện chính sách tổ chức sản xuất kinh doanh, tiền lương cùng nhiều chính sách phúc lợi khác, vì vậy nhu cầu lao động phổ thông giảm dần, thay vào đó là nhu cầu về nguồn lao động có tay nghề và có trình độ cao. Những ngành nghề có nhu cầu tuyển dụng cao vẫn là những ngành nghề của 6 tháng đầu năm nhưng với yêu cầu về tay nghề và trình độ chuyên môn cao hơn.

Trong khi đó, nguồn cung nhân lực trong năm 2010 cũng diễn biến theo những nghịch lý. Khi nguồn lao động phổ thông thiếu thì nguồn lao động có trình độ từ trung cấp, cao đẳng, đại học trong một số ngành nghề lại chưa đáp ứng số lượng, chất lượng so với nguồn cầu. Do đó, vẫn có hiện tượng thừa lao động có trình độ nhưng chưa đáp ứng yêu cầu tuyển dụng và làm việc của doanh nghiệp.

Năm 2010 cũng là năm diễn ra sự dịch chuyển lao động khá lớn (trên 30%), phần lớn lao động có nhu cầu tìm việc tại các sàn giao dịchk việc làm, các phương tiện truyền thông, mạng việc làm, các trung tâm giới thiệu việc làm là những lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật và có tay nghề. Trên 50% người tìm việc làm có kinh nghiệm từ 1 năm trở lên, và với mức lương mong muốn trên 5 triệu đồng/tháng, đã tạo ra sự cạnh tranh gay gắt giữa những người tìm việc làm có trình độ chuyên môn.

Theo chương trình việc làm của Tp.HCM năm 2011, nhu cầu việc làm cho năm tới được dự báo là trên 265.000 lao động, kể cả nhu cầu về lao động thay thế và lao động tuyển mới (khoảng 120.000 chỗ làm việc mới). Trong đó lao động phổ thông chiếm trên 45%, cao đẳng, đại học khoảng 20%, lao động có trình độ từ sơ cấp nghề đến trung cấp chiếm khoảng 35%.