Thông tin tại hội thảo “Lộ trình và những lưu ý cho nhà đầu tư khi đầu tư vào khu công nghiệp, khu chế xuất”, do Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM (ITPC) phối hợp với Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) tổ chức sáng 09/6/2022 cho biết: Các dự án đầu tư trong khu công nghiệp, khu kinh tế đóng góp khoảng 55% tổng kim ngạch xuất khẩu giai đoạn 2016-2020.

THIẾU KHU CÔNG NGHIỆP LỚN

Theo số liệu của Vụ Quản lý các khu kinh tế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hiện cả nước đã thành lập được 335 khu công nghiệp với tổng diện tích 97.840ha, trong đó, 260 khu công nghiệp đã đi vào hoạt động và 75 khu công nghiệp đang trong quá trình xây dựng cơ bản. Tỷ lệ lấp đầy các khu công nghiệp đạt 53,5%, riêng các khu công nghiệp đã đi vào hoạt động có tỷ lệ lấp đầy đạt hơn 76%.

Bên cạnh đó, cả nước hiện có 17 khu kinh tế được thành lập với tổng diện tích mặt đất và mặt nước gần 850.000ha. Trong các khu kinh tế, có 38 khu công nghiệp với tổng diện tích 15.200ha (17 khu công nghiệp đang hoạt động và 21 khu công nghiệp đang xây dựng).

Thời gian qua, các khu công nghiệp, khu kinh tế trên cả nước đã thu hút được 9.784 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) với tổng vốn đăng ký đạt 194,69 tỷ USD, vốn thực hiện 109,79 tỷ USD; 1.387 dự án đầu tư trong nước, với tổng vốn đăng ký 1.461 tỷ đồng, vốn thực hiện 533 tỷ đồng.

Các dự án đầu tư trong khu công nghiệp, khu kinh tế đóng góp khoảng 55% tổng kim ngạch xuất khẩu giai đoạn 2016-2020; 11,7% tổng thu ngân sách nhà nước trong giai đoạn 2016-2018…

Theo ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch (VIAC), với định hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, các khu công nghiệp, khu chế xuất đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút đầu tư vào lĩnh vực sản xuất và đóng góp cho ngân sách nhà nước.

Ở một số tỉnh, thành có ngành công nghiệp phát triển, thu ngân sách từ các khu công nghiệp chiếm hơn 60% tổng thu ngân sách. Hiện nay, trong xu thế bất động sản công nghiệp đang tăng trưởng nóng, phân khúc thị trường này có nhiều tiềm năng phát triển và có sự sôi động. 

Tuy nhiên, nhìn lại việc phát triển các khu công nghiệp, khu chế xuất vẫn còn nhiều nhược điểm, như: các khu công nghiệp lớn còn quá ít và thiếu các hạ tầng đủ để phát triển các công nghiệp trọng điểm, thiếu các dịch vụ hiện đại nên khó thu hút được các nhà đầu tư lớn từ Âu - Mỹ.

CẦN XÂY KHU HỖN HỢP CÔNG NGHIỆP – ĐÔ THỊ - DỊCH VỤ

Chia sẻ về thực trạng chung của nhiều khu công nghiệp hiện nay, ông Bùi Lê Anh Hiếu, Giám đốc phát triển doanh nghiệp, Công ty cổ phần Long Hậu (Khu công nghiệp Long Hậu, Long An), thừa nhận một thực trạng không mấy tích cực như hầu hết các khu công nghiệp được quy hoạch mặt bằng trống hoặc nhà xưởng thô sơ, thiếu các đầu mối và dịch vụ cần thiết để triển khai sản xuất cũng như phục vụ sinh hoạt cho người lao động. 

Đồng tình với quan điểm này, ông Vũ Tiến Lộc cũng cho rằng nhiều địa phương tư duy đơn giản, thành lập các khu công nghiệp, khu chế xuất và khu kinh tế chỉ đơn giản là cung cấp mặt bằng, nhà xưởng cho nhà đầu tư, chưa phát triển hệ sinh thái cho doanh nghiệp, chưa hình thành khu vực hỗ trợ kinh doanh đạt chuẩn quốc tế. Do đó, quy hoạch các khu chưa gắn với quy hoạch tổng thể và bám sát nhu cầu thực tế… 

Theo GS-TS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, sau đổi mới, phát triển các khu công nghiệp, khu kinh tế được coi là chính sách trọng điểm của Việt Nam, nhất là chủ trương kêu gọi đầu tư nhằm phát triển nền kinh tế mở. Tuy nhiên, đầu tư vào các khu công nghiệp, khu kinh tế Việt Nam chủ yếu là từ các nước Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan, chưa thu hút được các nhà đầu tư lớn từ châu Âu và Bắc Mỹ. Các khu công nghiệp lớn của Việt Nam còn quá ít, nhất là các khu hỗn hợp công nghiệp – đô thị - dịch vụ.

Nhìn vào các khu công nghiệp lớn trên thế giới đều có khu hỗn hợp công nghiệp - đô thị - dịch vụ. Điển hình như khu công nghiệp SHXIP ở Thượng Hải có vị trí thuận lợi trong kết nối quốc tế (sân bay, bến cảng, đường bộ, đường sắt…). Do đó, ở SHXIP có tới 50% nhà đầu tư đến từ châu Âu và Bắc Mỹ. Khu công nghiệp này có 26 trường đại học, có 3 trường phổ thông trung học quốc tế, có 3 khách sạn quốc tế hạng sang, có 1,2 km2 để xây dựng kho bãi và logistics, hệ thống giao thông kết nối hiện đại.

Chia sẻ thêm về nhu cầu của nhà đầu tư vào Việt Nam, ông Bùi Lê Anh Hiếu cho rằng có 3 vấn đề nhà đầu tư quan tâm, đó là: vị trí địa điểm đầu tư, hạ tầng logistics, thời gian và giá thuê.

“Để thu hút đầu tư FDI chất lượng cao vào các khu công nghiệp, khu chế xuất, cần có những cải cách thể chế nhiều hơn, đặc biệt là có giải pháp nâng cấp dịch vụ trong các khu để tạo thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư” ông Hiếu nói.

Dưới góc độ là nhà đầu tư nước ngoài, ông Kenji Usuda, Tổng giám đốc Công ty Kyouwa (Nhật Bản), cho rằng, trong quá trình đầu tư vào Việt Nam, công ty cũng gặp phải nhiều khó khăn, nổi bật là vấn đề tiếp cận thông tin đầu tư và nguồn nhân lực. Do đó, để thu hút được các nhà đầu tư vào khu công nghiệp, khu chế xuất thì Việt Nam cần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.