Chiều 15/9, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tham dự và có bài phát biểu quan trọng tại Hội nghị toàn quốc “Đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ Việt Nam triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng” do(Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức (Liên hiệp Hội Việt Nam).

Dự hội nghị có ông Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; ông Đỗ Văn Chiến, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận; ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương; bà Bùi Thị Minh Hoài, Trưởng ban Dân vận Trung ương; bà Võ Thị Ánh Xuân, Phó Chủ tịch nước; ông Vũ Đức Đam, Phó Thủ tướng Chính phủ cùng đại diện lãnh đạo các Ban, Bộ, ngành, cơ quan Trung ương, tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

Sự kiện có sự tham gia của 140 đại biểu tại điểm cầu trực tiếp ở Hà Nội và khoảng 2.000 đại biểu dự trực tuyến qua điểm cầu tại 62 Văn phòng Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Tại hội nghị, Thủ tướng đã nghe đại diện các tổ chức, doanh nghiệp khoa học và công nghệ chia sẻ kết quả hoạt động nổi bật cũng như đề xuất các giải pháp, định hướng nhằm phát triển khoa học và công nghệ, triển khai thực hiện hiệu quả nhiệm vụ khoa học và công nghệ được nêu tại Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng thời gian tới, dưa khoa học trở thành động lực phát triển đất nước.

PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG DỰA VÀO KHOA HỌC CÔNG NGHỆ

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ trong bối cảnh đại dịch Covid-19, sự kiện làm đảo lộn mọi thứ, cần phải đổi mới tư duy, trong đó quan trọng là “đổi mới để quản lý sự thay đổi sao cho hiệu quả”.

“Trong quản lý sự thay đổi này, phải vận dụng khoa học công nghệ, nhất là trong bối cảnh các mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra toàn cầu. Bên cạnh những điều tích cực, vẫn tồn tại bất cập khó khăn, đòi hỏi ta phải thông minh linh hoạt và sáng tạo thì mới có thể tranh thủ được mặt tích cực và hạn chế mặt tiêu cực”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Thủ tướng Chính phủ chỉ rõ, thế giới thay đổi nhanh chóng nhờ sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ. Do đó, đòi hỏi phải thay đổi tư duy và hành động, nếu như không muốn đất nước trở thành một “cỗ xe ngựa” trong khi thế giới đã “phát minh ra ô tô” và bị bỏ lại phía sau.

Thủ tướng nhấn mạnh, việc thay đổi tư duy và hành động đó phải gắn liền trong bối cảnh toàn cầu, gắn với phát triển khoa học công nghệ và đội ngũ trí thức.

“Xuyên suốt chiều dài lịch sử, cha ông ta luôn quý trọng hiền tài, coi hiền tài là nguyên khí quốc gia. Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu từng nói 'Nước nhà cần phải kiến thiết, kiến thiết cần phải có nhân tài’, đó là đội ngũ trí thức, các nhà khoa học”, Thủ tướng nêu rõ. “Nghị quyết số 27 của Trung ương khóa 10 cũng khẳng định việc xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh là nâng tầm trí tuệ dân tộc. Đầu tư xây dựng đội ngũ trí thức là đầu tư cho phát triển bền vững”.

Người đứng đầu Chính phủ nêu rõ, trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0, Đảng ta xác định phát triển đất nước phải dựa vào khoa học công nghệ, đây là yếu tố then chốt trong sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội đất nước.

“Quan điểm rõ ràng là thế nhưng vấn đề là cụ thể hóa và tổ chức thực hiện ra sao cho đúng, cho trúng và phù hợp với tình hình đất nước. Đại hội XIII xác định tổ chức thực hiện vẫn là khâu yếu và đây cũng là một vấn đề khoa học. Đề nghị các nhà khoa học nghiên cứu chỗ này và tổng kết vì sao, do lãnh đạo, hay do đường lối chính sách, do thể chế hóa, tổ chức thực hiện, ở cấp trung ương, trung gian hay cấp cơ sở. Cần phải phân tích kỹ để tìm ra nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan”, Thủ tướng nhấn mạnh.

TỪNG BƯỚC GIẢI QUYẾT TÌNH  TRẠNG "CHẢY MÁU CHẤT XÁM"

Bên cạnh những thành tựu đạt được thời gian qua, Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại và hạn chế trong khoa học và công nghệ nước nhà như đội ngũ trí thức khoa học công nghệ chưa phát huy hết tiềm năng, chưa đáp ứng được những kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Theo Thủ tướng, số lượng cán bộ khoa học công nghệ tuy tăng về số lượng nhưng thiếu các chuyên gia giỏi đầu ngành trong nhiều lĩnh vực mũi nhọn.

Bên cạnh đó, việc ứng dụng khoa học công nghệ, kết nối với các tổ chức nghiên cứu, doanh nghiệp còn khiêm tốn. Các sản phẩm có hàm lượng chất xám, hàm lượng khoa học và công nghệ phục vụ cho sản xuất và đời sống của người dân chưa nhiều. Ngoài ra, cũng chưa tạo được phong trào đổi mới sáng tạo mạnh mẽ, khoa học và công nghệ chưa thực sự gắn chặt với thị trường. Các công trình nghiên cứu tầm cỡ quốc tế, đóng góp đột phá cho sự phát triển kinh tế - xã hội còn ít...

Đặc biệt, Thủ tướng bày tỏ quan ngại về tình trạng “chảy máu” chất xám và không khai thác hết được chất xám của đất nước, và đề nghị Liên hiệp hội Việt Nam nghiên cứu nguyên nhân và hiến kế cho Chính phủ để từng bước giải quyết tình trạng này.

Thủ tướng cho biết Đại hội XIII của Đảng xác định 6 trọng tâm, 3 đột phá chiến lược và 12 nhiệm vụ chủ yếu, đòi hỏi phải có nhận thức mới, tư duy khoa học mới gắn với những giải pháp thiết thực, hiệu quả để đưa chủ trương, đường lối của Đảng vào thực tiễn đời sống, để khoa học và công nghệ trở thành động lực phát triển, góp phần đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững.

Theo đó, Nghị quyết xác định phát triển giáo dục và đào tạo cùng với phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phải gắn kết hài hòa, hiệu quả với phát triển khoa học và công nghệ và đội ngũ trí thức tâm huyết, đam mê, yêu khoa học, yêu đất nước và con người Việt Nam.

Theo Thủ tướng, Chính phủ sẽ xây dựng chương trình hành động phát triển về khoa học công nghệ, trong đó gắn với nhiệm vụ chính trị trọng tâm của đất nước, gắn với chuyển đổi số, nền kinh tế số, xã hội số để mang lại giá trị, nâng cao hơn nữa đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

Thủ tướng yêu cầu Liên hiệp Hội Việt Nam quán triệt mọi chủ trương và định hướng phát triển khoa học, công nghệ đã được nêu trong Nghị quyết Đại hội XIII đến từng hội viên để thống nhất tư tưởng và hành động, chung sức, đồng lòng cùng nhau hiện thực hóa có hiệu quả.

“Liên hiệp Hội Việt Nam cần coi trọng và tăng cường vai trò của đội ngũ trí thức trong khối đại đoàn kết trên nền tảng liên minh công nhân - nông dân - trí thức. Tiếp tục tham mưu cho Đảng, Nhà nước về đường lối, chủ trương, chính sách phát triển đất nước”, người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh.

Định hướng thời gian tới, Thủ tướng cho rằng nghiên cứu khoa học nên tập trung vào những vấn đề mang tính chiến lược của đất nước như: tổ chức tổng kết thực tiễn, bổ sung lý luận về xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, xây dựng nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa, khai thác nguồn lực từ sức mạnh đoàn kết dân tộc, lịch sử văn hóa; vấn đề biến đổi khí hậu, an ninh phi truyền thống; vấn đề già hóa dân số; phát triển nền kinh tế tri thức; phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu; vấn đề chuyển đổi số, kinh tế số, chuyển đổi số; phát triển vaccine, công nghiệp dược…