Tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính thuộc lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp thuộc phạm vi quản lý giai đoạn 2021-2030 khi triển khai có hiệu quả, đầy đủ các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính do quốc gia tự thực hiện dự kiến đạt 358,7 triệu tấn CO2tđ và khi có hỗ trợ quốc tế là 146,7 triệu tấn

NĂNG LƯỢNG VÀ QUÁ TRÌNH CÔNG NGHIỆP CÓ THỂ GIẢM HƠN 36% LƯỢNG PHÁT THẢI

Theo kết quả kiểm kê khí nhà kính quốc gia do Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố và đóng góp do quốc gia tự quyết định cập nhật năm 2022, kết quả kiểm kê khí nhà kính lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương năm 2014 là 100,5 triệu tấn CO2tđ (thương đương), năm 2014 là 129,7 triệu tấn, năm 2018 là 171,3 triệu tấn và năm 2020 là 215,3 triệu tấn.

Nhằm giảm phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp, thực hiện mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính theo Đóng góp do quốc gia tự quyết định của Việt Nam, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 theo cam kết của Việt Nam tại COP26, Bộ Công Thương vừa ban hành Kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp đến năm 2025 và giai đoạn 2026-2030.

Kế hoạch đặt mục tiêu lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp đến năm 2025, bằng nguồn lực trong nước giảm ít nhất 8,2% phát thải khí nhà kính so với Kịch bản phát triển thông thường (BAU), tương ứng với 36,2 triệu tấn CO, tương đương (CO₂tđ) trong lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp.

Còn khi có hỗ trợ của quốc tế giảm ít nhất 36,4% phát thải khí nhà kính so với Kịch bản phát triển thông thường, tương ứng với 160,5 triệu tấn CO₂tđ trong lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp.

Đến năm 2030, bằng nguồn lực trong nước sẽ giảm ít nhất 9,0% phát thải khí nhà kính so với Kịch bản phát triển thông thường, tương ứng với 55,5 triệu tấn CO₂tđ trong lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp.

Khi có hỗ trợ thêm của quốc tế giảm khoảng 34,8% phát thải khí nhà kính so với Kịch bản phát triển thông thường, tương ứng với 213,7 triệu tấn CO₂tđ trong lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp.

Phát thải khí nhà kính theo kịch bản phát triển thông thường của lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp đến năm 2030 được tính toán theo hướng dẫn về kiểm kê khí nhà kính phiên bản 2006 và hướng dẫn thực hành tốt, quả lý độ không chắc chắn trong kiểm kê quốc gia khí nhà kính năm 2000.

Trong kịch bản phát triển thông thường (BAU) theo Đóng góp do quốc gia tự quyết định cập nhật năm 2022, phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương đến năm 2025 là 441,1 triệu tấn CO₂tđ và đến năm 2030 là 614,9 triệu tấn.

GIẢM PHÁT THẢI BẰNG CÁCH NÀO?

Để đạt được các mục tiêu giảm phát thải, theo kế hoạch, đối với sản xuất công nghiệp sẽ thu hồi năng lượng từ nhiệt thải, tối ưu hóa quá trình đốt, sử dụng các thiết bị hiệu suất cao như lò hơi, lò hung, đèn chiếu sáng, máy nén khí, động cơ điện, hệ thống bơm, lắp đặt biến tần cho dây chuyền sản xuất, triển khai hệ thống quản lý năng lượng.

Với khu vực gia dụng, thương mại dịch vụ, sẽ giảm phát thải thông qua sử dụng các trang thiết bị điện hiệu suất cao như điều hòa nhiệt độ, thiết bị làm lạnh, sử dụng đèn thắp sáng tiết kiệm điện, áp dụng thiết bị đun nước nóng bằng năng lượng mặt trời, sử dụng nhiên liệu sạch hơn cho đun nấu.

Trong lĩnh vực công nghiệp năng lượng sẽ giảm phát thải thông qua phát triển phát triển phát triển các nhà máy điện năng lượng tái tạo như hệ thống điện mặt trời tập trung, điện mặt trời mái nhà, điện gió trên bờ và gần bờ, điện gió ngoài khơi, thủy điện, điện sinh khối, điện rác; Phát triển tuabin khí hỗn hợp sử dụng khí tự nhiên trong nước...

Quá trình công nghiệp và sử dụng sản phẩm sẽ áp dụng công nghệ tốt nhất để giảm phát thải trong quy trình sản xuất các ngành lĩnh vực như sản xuất hóa chất, thép, sử dụng môi chất lạnh thân thiện với khí hậu.

Kế hoạch xác định trọng tâm là xây dựng và hoàn thiện cơ chế chính sách quy định về hệ thống đo đạc, báo cáo và thẩm định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, kiểm kê khí nhà kính cấp kĩnh vực, cấp cơ sở của ngành.

Đồng thời lồng ghép nội dung giảm phát thải khí nhà kính và chiến lược, quy hoạch, kế hoạch liên quan của ngành và tăng cường các biện pháp giảm phát thải khí mêtan ở các lĩnh vực có tiềm năng như khai thác khoáng sản, dầu, khí và than…

Xây dựng và đề xuất cấp có thẩm quyền phê duyệt các cơ chế, chính sách chuyển đổi cơ cấu các ngành, lĩnh vực công nghiệp thâm dụng năng lượng, giá trị gia tăng thấp và phát thải khí nhà kính lớn. Xây dựng, phê duyệt hoặc trình cấp có thẩm quyền phê duyệt các cơ chế chính sách thúc đẩy phát triển năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, giảm sự phụ thuộc vào năng lượng có nguồn gốc hóa thạch…

Thực hiện các biện pháp kỹ thuật và quản lý giảm phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp. Thu hút, triển khai các chương trình, hợp tác quốc tế về chuyển giao công nghệ, đầu tư tài chính và tăng cường năng lực triển khai các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực năng lượng và quá trình công nghiệp.

Cùng với đó nghiên cứu xây dựng đề án thực hiện thí điểm chương trình nhãn dấu carbon tự nguyện đối với các sản phẩm, hàng hóa tiêu dùng trong nước và xuất khẩu chủ lực của Việt Nam để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt…

Mới đây, Chính phủ đã ban hành danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải khí nhà kính phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính cập nhật năm 2024. Theo danh mục, có 2.166 doanh nghiệp phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính cập nhật năm 2024, trong đó ngành Công Thương có số lượng nhiều nhất với 1.805 cơ sở.

Các cơ sở phát thải khí nhà kính thuộc danh mục của Bộ, ngành nào sẽ thực hiện kiểm kê khí nhà kính cấp cơ sở và nộp báo cáo kiểm kê khí nhà kính của cơ sở theo Nghị định của Chính phủ quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozon theo hướng dẫn của các Bộ, ngành đó.

Theo các chuyên qua, dựa trên các dữ liệu bước đầu về tiêu thụ năng lượng của các doanh nghiệp đã xây dựng danh sách, các đơn vị phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính. Dự kiến đến tháng 3/2025, sẽ có dữ liệu kiểm kê chi tiết trong các doanh nghiệp.

Chia sẻ với VnEconomy, bà Đặng Hồng Hạnh, Đồng sáng lập, Giám đốc Điều hành Công ty CP tư vấn năng lượng và Môi trường nhấn mạnh: "việc thực hiện kiểm kê là cơ hội để các doanh nghiệp biết đơn vị mình đang phát thải như thế nào, đâu là nguồn phát thải lớn nhất, đánh giá mình đang ở đâu trong bức tranh chung, sau đó đưa ra kế hoạch và chiến lược hành động cụ thể, tập trung tìm các giải pháp giảm phát thải (gồm cả ứng dụng công nghệ, quản lý và thực hành)".

Bà Hạnh cho rằng bản thân các doanh nghiệp phải có kế hoạch giảm phát thải. Dựa trên dữ liệu kết quả kiểm kê khí nhà kính từ doanh nghiệp có thể xây dựng được đường cơ sở trung bình để đánh giá, từ đó có chính sách cụ thể cho giảm phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực, ngành.

Các chuyên gia đánh giá Việt Nam là quốc gia có tiềm năng lớn để giảm phát thải ở nhiều lĩnh vực, trong đó chuyển đổi ngành năng lượng có thể xem như điều kiện tiên quyết để giải quyết các vấn đề về phát thải trong các lĩnh vực khác.

Khi sử dụng nguồn năng lượng tái tạo có thể giúp cắt giảm đáng kể lượng khí thải cho các ngành, đặc biệt công nghiệp và giao thông. Ứng dụng năng lượng tái tạo trong các ngành là rất khả quan vì Việt Nam đã quy hoạch phát triển năng lượng tái tạo lên đến 67,5-71,5% tới năm 2050 trong tổng nguồn năng lượng (quy hoạch điện 8).

Sau ngành năng lượng, công nghiệp là lĩnh vực phát thải cacbon lớn nhất, chiếm 27% tổng lượng khí thải CO2 toàn cầu. Do vậy tiềm năng giảm phát thải trong lĩnh vực công nghiệp rất đáng kỳ vọng và cần được tận dụng để giảm phát thải.