Mùa vụ vải thiều chín rộ đúng thời điểm làn sóng covid thứ 4 bùng phát. Các địa phương và ngay cả thị trường Trung Quốc cũng siết chặt các biện pháp phòng dịch. Yêu cầu đặt ra là khẩn trương khơi thông dòng chảy hàng hóa...

CHIẾN DỊCH PHỐI HỢP THẦN TỐC

Hỗ trợ tiêu thụ nông sản thực tế không phải câu chuyện xa lạ. Hàng năm, Bộ Công Thương vẫn phối hợp với các hệ thống phân phối trong nước và đối tác nước ngoài để triển khai tổng thể các giải pháp hỗ trợ 63 tỉnh, thành phố lưu thông, tiêu thụ nông sản. Tuy nhiên, năm 2021, tiêu thụ nông sản lại trở thành tâm điểm của ngành Công Thương cả nước, đặc biệt mặt hàng vải thiều đang đến vụ vào tháng 6 - tháng 7, do sự bùng phát và diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19.

Tại Bắc Giang, hàng loạt nông sản đến vụ, sản lượng lên đến hàng trăm nghìn tấn. Trong đó, riêng vải thiều ước tính đạt 187.500 tấn. Lượng vải sớm đã tiêu thụ được tính đến ngày 24/5 chỉ đạt khoảng 3.700 tấn, trong đó 1.700 tấn theo đơn hàng xuất khẩu. Hơn 180.000 tấn còn lại tiếp tục chờ đợi xuất vườn. Ngoài ra, Bắc Giang còn tới trên 20.000 tấn rau các loại, hàng chục nghìn tấn dứa, nhãn, na, cam, bưởi, táo... cho thu hoạch từ nay đến cuối năm; chưa kể đến trên 70.000 tấn lợn, gia cầm, thủy sản.

Không chỉ Bắc Giang, nhiều tỉnh, thành phố phía Bắc bùng phát dịch Covid-19 đều chung nỗi lo mang tên tiêu thụ. Nông sản nhiều, đối tác xuất khẩu không thể vào thu mua trực tiếp vì dịch bệnh, đối tác trong nước gặp khó trong lưu chuyển. Đặc biệt, thị trường lớn nhất là Trung Quốc siết chặt các biện pháp phòng chống dịch bệnh ở các cửa khẩu biên giới đường bộ, khiến nông sản càng “không lối ra”.

Yêu cầu đặt ra lúc này là khẩn trương khơi thông dòng chảy hàng hóa, thúc đẩy tiêu thụ nông sản, giữ vững mục tiêu kép giữa làn sóng Covid-19 thứ tư. Tiên phong trong chiến dịch, ngày 25/5/2021, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã ban hành Chỉ thị số 08/CT-BCT về việc tạo điều kiện thuận lợi trong lưu thông và tăng cường hỗ trợ tiêu thụ tại thị trường trong nước các sản phẩm nông sản của các địa phương có sản lượng nông sản lớn, sản xuất tập trung trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp.

Trong đó, tư lệnh ngành Công Thương đã đề nghị sự vào cuộc của toàn hệ thống, từ các đơn vị thuộc Bộ đến Sở Công Thương các tỉnh, thành phố và Hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp.

Mặt khác, Bộ Công Thương đã ban hành công văn gửi gửi UBND các tỉnh, thành phố, đề nghị các tỉnh biên giới phía Bắc chỉ đạo cơ quan, lực lượng chức năng trên địa bàn và làm việc với chính quyền nước bạn để tạo điều kiện thuận lợi, tăng thời gian thông quan đối với nông sản, đặc biệt thực hiện luồng xanh cho quả vải. Đây cũng là nội dung mà Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh trong công thư và tại các buổi làm việc với đại diện các cơ quan của Trung Quốc, Lào, Campuchia.

Để giải quyết vấn đề vận chuyển, lãnh đạo Bộ Công Thương tại một cuộc họp với Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam đã đề nghị các doanh nghiệp logistics tích cực phối hợp với các Bộ ngành, địa phương, các doanh nghiệp sản xuất và thương mại để có các giải pháp cho việc thúc đẩy vận chuyển, lưu thông hàng hóa đảm bảo an toàn, thông suốt trong tình hình dịch bệnh. Cần có biện pháp hỗ trợ như giảm chi phí lưu kho lưu bãi, giảm phí vận chuyển, bốc xếp hàng hóa để các doanh nghiệp phân phối, trung tâm thương mại, siêu thị có thể tăng cường thu mua nông sản cho nông dân các địa phương có dịch, trước tiên là Bắc Giang.

“Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các Bộ, ngành liên quan; UBND các tỉnh, thành phố; các cửa khẩu để bảo đảm việc thông quan một cách dễ dàng và thuận lợi, ưu tiên luồng xanh ở các cửa khẩu chính ngạch, phối hợp với Bắc Giang trong lưu thông hàng hóa, dịch vụ từ tỉnh đi các nơi và ngược lại. Bộ Công Thương cam kết sẽ làm hết mình, làm tròn trách nhiệm để kết nối cung ứng trong mọi hoàn cảnh”, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên tại buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Bắc Giang ngày 25/5/2021.

TRỌNG ĐIỂM THỊ TRƯỜNG TRONG NƯỚC, TĂNG TỐC XUẤT KHẨU

Thực hiện chỉ đạo của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên và lãnh đạo Bộ Công Thương, các đơn vị thuộc Bộ đã phối hợp triển khai hàng loạt giải pháp ưu tiên tiêu thụ nông sản, trong đó xác định thị trường trong nước là trọng điểm, kết hợp với duy trì thị trường xuất khẩu truyền thống. Đơn cử, với vải thiều Bắc Giang, chuyển từ tỷ lệ tiêu thụ nội địa 50% như các năm trước sang đẩy mạnh lên tiêu thụ 70% tại thị trường trong nước.

Vụ Thị trường trong nước đã có văn bản gửi các hệ thống phân phối trên toàn quốc về việc tăng cường hỗ trợ tiêu thụ quả vải và nông sản tỉnh Bắc Giang, trong đó đề nghị cam kết sản lượng thu mua tăng từ 1,5 đến 3 lần so với năm trước, tăng cường hoạt động thương mại điện tử trong hệ thống nhằm tăng sức mua trong điều kiện giãn cách xã hội.

Lần đầu tiên, chiến dịch tiêu thụ nông sản huy động thành công sự tham gia của các kênh đa dạng như vậy. Các hệ thống phân phối lớn tại thị trường nội địa bắt tay với sàn thương mại điện tử tổ chức bán hành tím Vĩnh Châu, vải thiều Thanh Hà, vải thiều Lục Ngạn,… Ngoài ra, các kênh giao hàng như Grab, Now, Baemin cũng đã vào cuộc để đưa nông sản đến người tiêu dùng thuận tiện hơn.

Lần đầu tiên, ngoài nhiệm vụ chuyên môn là kiểm tra, kiểm soát, bình ổn thị trường, lực lượng quản lý thị trường đảm nhận thêm việc hỗ trợ tiêu thụ vải thiều bằng cách phối hợp với các cơ quan, đoàn thể, các công ty mở các điểm bán hàng lưu động giúp bà con nông dân vùng dịch.

Lần đầu tiên, Cục Xúc tiến thương mại áp dụng thí điểm ứng dụng truy xuất nguồn gốc cho sản phẩm vải thiều và một số nông sản khác, dù còn mới nhưng đã nhận được phản hồi rất tích cực từ các địa phương, các doanh nghiệp thu mua hay kể cả các thị trường xuất khẩu như Pháp, Nhật, Hàn Quốc…

“Một điều kỳ lạ và khác thường, là thông thường các doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trong cùng một ngành dịch vụ sẽ cạnh tranh nhau, nhưng trong chương trình này, các doanh nghiệp lại bắt tay nhau. Đây thể hiện sự lôi cuốn của chương trình và chúng ta đều có một mục tiêu chung khi tham gia”, đại diện Tổng công ty Bưu chính Viettel (Viettel Post) chia sẻ tại Hội nghị trực tuyến Xúc tiến tiêu thụ vải thiều tỉnh Bắc Giang năm 2021.

Tất cả những nỗ lực này đã mang về kết quả tích cực chưa từng có bất chấp khó khăn do dịch bệnh. Đến hết ngày 16/6/2021, tỉnh Bắc Giang đã tiêu thụ được khoảng 122.162 tấn vải, giá bình quân trong khoảng từ 12.000-29.000 đồng/kg, trong đó tiêu thụ tại thị trường trong nước gần 71.886 tấn (chiếm 58,8%), xuất khẩu đạt 50.280 tấn (chiếm khoảng 41,1%). Như vậy, hiện nay Bắc Giang đã tiêu thụ được 65,2% lượng vải thiều.

Trong khi đó, Hải Dương đã thu hoạch và tiêu thụ được 48.000 tấn vải thiều, với tỷ lệ tiêu thụ nội địa 56%, xuất khẩu 44%. Lượng vải còn lại của Hải Dương chỉ ước khoảng 4.000 đến 6.000 tấn.

Câu chuyện hẳn không dừng lại ở quả vải thiều Hải Dương hay Bắc Giang: Bộ Công Thương đang tiếp tục phối hợp với các địa phương khác để kết nối, hỗ trợ tiêu thụ nông sản, trước mắt là Hưng Yên (nhãn) và Bình Thuận (thanh long). Kết quả cụ thể sẽ cần thời gian trả lời, và dịch bệnh vẫn diễn biến khó lường, nhưng chắc chắn những thành công từ chiến dịch hỗ trợ tiêu thụ nông sản bài bản vừa qua sẽ là nền tảng quan trọng để ngành Công Thương triển khai các hoạt động đồng bộ, hiệu quả hơn trong thời gian tới.