Trong cuộc trả lời phỏng vấn hãng tin Bloomberg, Tổng thống Philippines Benigno Aquino cho biết, mỗi sáng thức dậy ông đều tự đặt câu hỏi về những gì Trung Quốc đang làm trên biển Đông, và đến nay ông vẫn chưa tìm ra được câu trả lời.

“Hầu như không có ngày nào tôi không bắt đầu bằng câu hỏi Trung Quốc được gì từ tất cả những chuyện này?”, nhà lãnh đạo Philippines nói.

Theo ông Aquino, động cơ nào khiến Trung Quốc hung hăng trong tranh chấp lãnh thổ trên biển Đông với các quốc gia như Philippines và Việt Nam là một câu hỏi không dễ giải thích.

Cuộc phỏng vấn của Bloomberg với ông Aquino diễn ra ngày hôm qua (22/5) tại Manila. Theo lý giải của nhà lãnh đạo này, sở dĩ ông khó hiểu về hành động của Trung Quốc bởi Bắc Kinh từng tuyên bố mong muốn thắt chặt quan hệ với các nước Đông Nam Á, và được nhìn nhận là một đối tác khu vực.

Theo Bloomberg, bình luận trên của Tổng thống Phillipines cũng cho thấy những khó khăn mà Philippines và các nước Đông Nam Á khác đang phải đối mặt trong nỗ lực đẩy lui các tham vọng lãnh thổ của Trung Quốc.

Không chỉ mạnh về quân sự, Trung Quốc còn là đối tác thương mại lớn nhất của Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Theo dự báo của Bộ trưởng Bộ Thương mại Philippines Gregory Domingo, thương mại hai chiều giữa ASEAN và Trung Quốc có thể tăng trưởng với tốc độ 10-20% mỗi năm.

“Chỉ hy vọng là mọi người đã học được bài học từ lịch sử rằng, chiến tranh chẳng đem lại điều gì. Chúng tôi cảm nhận thấy căng thẳng có thể gia tăng, bởi tất cả những gì đang diễn ra có thể trở thành một cuộc xung đột mà không ai mong muốn”, ông Aquino nói.

Các hành động của Trung Quốc, bao gồm đơn phương hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 vào vùng biển của Việt Nam đã đưa Việt Nam và Philippines xích lại gần nhau hơn. Philippines cũng có tranh chấp lãnh thổ trên biển Đông với Trung Quốc và đã đâm đơn kiện Trung Quốc về vấn đề này lên tòa án quốc tế.

Theo Tổng thống Aquino, Việt Nam đang xem xét biện pháp đấu tranh bằng pháp lý đối với Trung Quốc trong vấn đề giàn khoan Hải Dương 981. Động thái như vậy của Việt Nam sẽ hỗ trợ cho vụ kiện của Philippines tại Liên hiệp quốc.

Theo nhà lãnh đạo này, quan hệ giữa hai nước Việt Nam-Philippines đã được tăng cường. “Họ luôn là những đối tác rất trung thực. Họ luôn nói rõ về các ý định và vấn đề của họ”, ông Aquino nói về Việt Nam.

Theo ông Aquino, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã nói trong các cuộc trao đổi giữa hai nhà lãnh đạo ở Manila tuần này rằng, Việt Nam sẽ sớm quyết định quy trình pháp lý trong trường hợp kiện Trung Quốc.

“Phía Trung Quốc nói với chúng tôi rằng, trong văn hóa của họ, đưa hàng xóm ra tòa là việc cuối cùng nên làm”, ông Aquino nói. “Quan điểm của chúng tôi là, giải quyết vấn đề bằng cách này hay cách khác đều tốt hơn nhiều so với tình thế hiện nay”.

Tháng trước, Philippines và Mỹ ký một thỏa thuận về tăng cường hiện diện quân Mỹ ở Philippines. Tuy nhiên, sự thiếu vắng can thiệp của Mỹ vào những cuộc khủng hoảng đang diễn ra như khủng hoảng Ukraine cho thấy, không chắc Mỹ có thực hiện lời hứa bảo vệ các đồng minh như Philippines trong trường hợp cần thiết.

Mặc dù vậy, ông Aquino nói rằng Mỹ là “những con người trung thực” và “chúng tôi có một hiệp ước quốc phòng chung rất lâu dài”.