Nửa đầu năm 2023, hàng loạt chính sách được đưa ra nhằm tháo gỡ khó khăn cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp và giảm áp lực lên hệ thống tài chính trong bối cảnh kinh tế khó khăn hiện tại. Song, luỹ kế 6 tháng, tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp chỉ bằng 1/3 so với cùng kỳ năm 2022 cho thấy niềm tin ở nhà đầu tư vẫn rất xa thị trường....
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp xoay xở vượt qua cơn bĩ cực.
Tổng hợp số liệu từ trang thông tin của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), trong quý 2/2023 có 29 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong nước thành công với tổng giá trị phát hành đạt khoảng 19.281 tỷ đồng, giảm 34,4% so với quý 1/2023 và giảm 83,1% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, có 28 đợt phát hành riêng lẻ với tổng giá trị phát hành là 17.281 tỷ đồng, chiếm 89,6% tổng giá trị phát hành. Giá trị phát hành ra công chúng mỗi đợt là 2.000 tỷ đồng, chiếm 10,4% tổng giá trị phát hành.
TẤT BẬT ĐÀM PHÁN GIA HẠN NỢ VÀ MUA LẠI TRÁI PHIẾU TRƯỚC HẠN
Lũy kế 6 tháng đầu năm 2023, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp phát hành đạt khoảng 48.687 tỷ đồng, giảm 73,3% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, tổng giá trị các đợt phát hành riêng lẻ đạt 42.787 tỷ đồng, giảm 75,6% so với cùng kỳ, tổng giá trị phát hành công chúng đạt 5.900 tỷ đồng, giảm 15,9% so với cùng kỳ.
Theo thống kê của Công ty chứng khoán VnDirect, bất động sản là nhóm ngành có tỷ trọng phát hành trái phiếu doanh nghiệp lớn nhất trong quý 2 khi chiếm hơn 34,9% tổng giá trị phát hành, theo sau là nhóm ngân hàng chiếm 29% tổng giá trị phát hành, nhóm tập đoàn đa ngành và nhóm logistics chiếm lần lượt là 10,4% và 8,5% tổng giá trị phát hành, các nhóm ngành nghề khác chiếm 17,2% tổng giá trị phát hành.
Kể từ ngày 5/3/2023, Nghị định 08/2023/ND-CP có hiệu lực, được ví như chiếc phao cứu sinh cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Theo đó, Nghị định 08: (1) cho phép doanh nghiệp phát hành gia hạn trái phiếu tối đa 2 năm với tỷ lệ đồng thuận từ 65% trở lên; (2) trong trường hợp doanh nghiệp phát hành không có khả năng chi trả theo nghĩa vụ sẽ cho phép sử dụng các tài sản khác thay thế để hoàn thành nghĩa vụ; (3) tạm ngưng các yêu cầu khắt khe trong việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp đến hết năm 2023 như định nghĩa nhà đầu tư chuyên nghiệp và yêu cầu xếp hạng tín nhiệm.
Bên cạnh đó, Nghị quyết 33/2023/NQ-CP nhấn mạnh tầm quan trọng của ngành bất động sản; đưa ra các giải pháp tập trung tháo gỡ khó khăn cho ngành bao gồm các vấn đề về tài chính và khó khăn pháp lý.
Tiếp đến, ngày 24/4/2023 Thông tư 03/2023/TT-NHNN có hiệu lực, cho phép ngân hàng mua lại trái phiếu doanh nghiệp chưa niêm yết đã phân phối trong vòng 12 tháng.
Kể từ khi Nghị định 08/2023/NĐ-CP được ban hành vào tháng 3 cho phép các doanh nghiệp phát hành gia hạn thời gian trả nợ trái phiếu, giá trị trái phiếu doanh nghiệp chậm thanh toán đã có xu hướng giảm đáng kể. Các doanh nghiệp lớn, phát hành lượng trái phiếu giá trị cao như Novaland, Phát Đạt,… cũng đã đạt được thỏa thuận gia hạn thời hạn trả nợ trái phiếu với các nhà đầu tư. Đây là tín hiệu tốt, cho thấy chính sách cho phép giãn nợ của Nhà nước đã có hiệu quả tích cực, giảm áp lực lên hệ thống tài chính trong thời điểm kinh tế khó khăn hiện tại.
Cập nhật từ thị trường, đến ngày 26/6/2023 đã có hơn 30 tổ chức phát hành đạt được thỏa thuận gia hạn kỳ hạn trái phiếu với các trái chủ và đã có báo cáo chính thức lên HNX. Tổng giá trị trái phiếu đã được gia hạn kỳ hạn là hơn 42 nghìn tỷ đồng. Thời gian gia hạn của các lô trái phiếu đã được gia hạn đa dạng từ 1 – 24 tháng. Lãi suất trái phiếu được tính trong khoảng thời gian trái phiếu được gia hạn phần lớn cũng được thỏa thuận tăng so với lãi suất ban đầu của trái phiếu, với mức tăng từ 0,5 - 3% tùy theo khoảng thời gian gia hạn của trái phiếu.
Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, nhiều doanh nghiệp vẫn đang chật vật kinh doanh và khó khăn về dòng tiền, việc gia hạn thời hạn các trái phiếu sắp đến hạn được cho là giải pháp tốt nhất giúp tổ chức phát hành có thêm thời gian phục hồi sản xuất kinh doanh, cũng như tạo ra đủ dòng tiền để thanh toán cho các khoản nợ trái phiếu của mình. Mặc dù giải pháp này có thể khiến họ phải gia tăng thêm chi phí tài chính trong tương lai. Hoạt động đàm phán gia hạn kỳ hạn trái phiếu được giới phân tích nhận định tiếp tục sôi động trong 6 tháng còn lại của năm 2023.
Trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp 6 tháng đầu năm 2023, hoạt động mua lại trước hạn bất ngờ gia tăng. Tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp được mua lại trước hạn trong quý 2 đạt hơn 62.535 tỷ đồng, tăng 76,8% so với quý 1 và tăng 4,9% so với cùng kỳ năm 2022. Tốc độ mua lại trái phiếu doanh nghiệp trước hạn có xu hướng tăng mạnh kể từ tháng 5 (số liệu được tổng hợp theo thông tin HNX công bố đến ngày 26/6/2023).
Giá trị trái phiếu doanh nghiệp mua lại trước hạn tăng mạnh trong quý 2 được thúc đẩy bởi nhóm ngân hàng. Trong quý 2, nhóm ngân hàng đã mua lại tổng cộng 39.842 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp trước hạn, chiếm 63,7% tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp được mua lại trước hạn, trong quý 1 nhóm này chỉ mua lại trước hạn 330 tỷ đồng.
NỖ LỰC CẢI THIỆN TÂM LÝ NHÀ ĐẦU TƯ
Theo giới phân tích, nhu cầu tín dụng yếu trong những tháng đầu năm cùng với mặt bằng lãi suất huy động đã giảm mạnh và thanh khoản hệ thống ngân hàng dồi dào là điều kiện và động lực để các ngân hàng thực hiện mua lại trước hạn các lô trái phiếu phát hành riêng lẻ của mình.
Theo ước tính của HNX, giá trị đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp năm 2023 đạt 252 nghìn tỷ đồng (tăng 64% so với năm 2022); trong đó, có xấp xỉ 160 nghìn tỷ đồng trái phiếu sẽ đáo hạn vào giai đoạn quý 2-3 năm 2023.
Dù Nghị định 08/2023/NĐ-CP được ban hành cho phép trái chủ đàm phán giãn thời hạn trả nợ trái phiếu, tính đến ngày 26/6/2023, có khoảng 59 doanh nghiệp nằm trong danh sách chậm nghĩa vụ thanh toán lãi hoặc nợ gốc trái phiếu doanh nghiệp theo thông báo của HNX. Tổng dư nợ trái phiếu doanh nghiệp của các doanh nghiệp này vào khoảng 159,5 nghìn tỷ đồng, chiếm khoảng 14,6% dư nợ trái phiếu doanh nghiệp toàn thị trường.
Thông tin tiêu cực trên nhiều khả năng sẽ tiếp tục ảnh hưởng tới tâm lý nhà đầu tư, khiến dòng vốn huy động qua kênh trái phiếu khó mà hồi phục. Đây sẽ là yếu tố tiêu cực với các doanh nghiệp có nhu cầu huy động vốn lớn qua kênh trái phiếu, đặc biệt là doanh nghiệp bất động sản.
“Chính phủ đã ban hành hàng loạt chính sách giúp doanh nghiệp bất động sản giãn, hoãn các khoản nợ, kéo dài thời gian trả nợ như Nghị định 08/2023/NĐ-CP; Thông tư 02/2023/TT-NHNN… Tuy nhiên, những chính sách này chỉ có tác động giúp các doanh nghiệp cầm chừng. Thay vì đóng băng tại thời điểm này thì kéo dài tình trạng thoi thóp và chuyển sang đóng băng tại thời điểm khác”, đại diện một doanh nghiệp bất động sản tỏ ra bi quan.
"Đại dịch Covid-19 kéo dài gần 3 năm trên toàn cầu là một rủi ro bất khả kháng, không chỉ với Việt Nam mà xảy ra trên toàn thế giới, khiến mọi hoạt động kinh tế đều đứt gãy, dẫn tới thanh khoản của nền kinh tế nói chung và doanh nghiệp nói riêng bị vắt như một cái khăn.."
Ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam.
Thời gian qua, cầu trên thị trường bất động sản sụt giảm đáng kể do: (i) sản phẩm nghèo nàn, phần lớn đến từ các dự án cũ, không đủ sức hấp dẫn với khách hàng; (ii) lãi suất tiền gửi cao, hấp dẫn, thu hút lượng tiền nhàn rỗi của khách hàng vào kênh ngân hàng; (iii) niềm tin vào thị trường bất động sản ngày càng sụt giảm; (iv) khó khăn trong việc vay vốn mua bất động sản; (v) một lượng lớn khách hàng khó khăn về tài chính do tình hình kinh tế chung.
Theo thống kê của Hiệp hội Môi giới bất động sản Việt Nam, thiếu nguồn cung phù hợp cộng với dòng tiền yếu và niềm tin bị sụt giảm khiến cho lượng giao dịch năm 2022 và quý 1 năm 2023 có chiều hướng đi xuống. Cụ thể, tỷ lệ hấp thụ chung của toàn thị trường năm 2022 đạt khoảng 39%, tương đương 19.000 giao dịch, chỉ bằng 17% so với lượng giao dịch của năm 2018.
Tỷ lệ hấp thụ chung của toàn thị trường trong quý 1 năm 2023 chỉ đạt khoảng 11%, tương đương hơn 2.700 giao dịch, giảm hơn 50% so với cùng kỳ năm 2022.
Có thể thấy, cơn bĩ cực còn đang ở phía trước đối với các tổ chức phát hành trái phiếu là doanh nghiệp bất động sản.
CẦN HÌNH THỨC HỖ TRỢ PHÙ HỢP
Theo ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA), đại dịch Covid-19 kéo dài gần 3 năm trên toàn cầu là một rủi ro bất khả kháng, không chỉ với Việt Nam mà xảy ra trên toàn thế giới.
“Đại dịch khiến cho mọi hoạt động kinh tế đều đứt gãy, dẫn tới thanh khoản của nền kinh tế nói chung và doanh nghiệp nói riêng bị vắt như một cái khăn. Chi phí thì vẫn phải bỏ ra nhưng nguồn thu thì không có hoặc bị sụt giảm nghiêm trọng. Điều đó dẫn tới năng lực tài chính của các doanh nghiệp bị suy yếu. Ở khắp nơi trên thế giới, sau đại dịch là khủng hoảng nợ. Không chỉ khủng hoảng nợ tư nhân mà nhiều nước đã khủng hoảng nợ công. Chính vì vậy, những giải pháp giúp nền kinh tế phục hồi sau đại dịch phải khác với bình thường vì chúng ta phải ứng phó với các rủi ro bất khả kháng trên quy mô lớn”, ông Đỗ Ngọc Quỳnh nói.
Theo ông Quỳnh, kể cả các doanh nghiệp rất mạnh cũng bị yếu đi sau đại dịch và cần có sự hỗ trợ để có thời gian, điều kiện tái cấu trúc lại nợ và phục hồi hoạt động sản xuất kinh doanh. Đây không chỉ là vấn đề của riêng doanh nghiệp mà là vấn đề của cả quốc gia. Bởi lẽ, tất cả các nước đều khó khăn sau đại dịch nếu như chính phủ nào có giải pháp đúng thì sẽ tạo ra năng lực cạnh tranh, lợi thế cạnh tranh cho toàn bộ nền kinh tế.
Để làm được điều đó, Tổng thư ký VBMA kiến nghị không đánh đồng các doanh nghiệp mà nên có sự phân loại để có hình thức hỗ trợ phù hợp. Khi các doanh nghiệp hoạt động hiệu quả trở lại thì chất lượng nợ sẽ tăng lên, từ đó niềm tin của nhà đầu tư (bên cho vay) mới trở lại.
Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 29-2023 phát hành ngày 17-07-2023. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
HNX: Sẵn sàng vận hành hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ
Nhiều doanh nghiệp bị xử phạt vì “ém” báo cáo thông tin về trái phiếu
Minh định giữa gián đoạn thanh khoản và mất khả năng thanh toán trái phiếu doanh nghiệp
Đọc thêm
Khơi thông thị trường trái phiếu tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế tư nhân
Với nhu cầu vốn khổng lồ cho phát triển kinh tế trong kỷ nguyên tăng trưởng mới , vai trò của thị trường vốn, đặc biệt là thị trường trái phiếu doanh nghiệp trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Dù sở hữu tiềm năng lớn, thị trường này vẫn đối mặt với nhiều điểm nghẽn…
Cuộc rượt đuổi thị phần khai thác mới trên thị trường bảo hiểm nhân thọ
Nửa đầu năm 2025, thị phần khai thác mới bảo hiểm nhân thọ biến động rõ rệt khi Manulife vươn lên vị trí thứ tư, vượt Generali và Prudential; BIDV MetLife bất ngờ vượt Chubb để lọt vào top 10...
Lừa đảo tài chính tăng vọt trong nửa đầu năm 2025
Theo nền tảng an ninh mạng
Viettel Threat Intelligence (thuộc Tập đoàn Viettel), trong 6 tháng đầu năm 2025, các vụ lừa đảo tài chính tại Việt Nam gia tăng chóng mặt, với hơn 4.500 tên miền độc hại và hơn 1.000 trang giả mạo được phát hiện. Các chuyên gia dự báo trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ deepfake sẽ làm bùng phát làn sóng lừa đảo tinh vi hơn trong nửa cuối năm 2025...
HDBank vào “Top 50 doanh nghiệp niêm yết tiêu biểu nhất 2025”
Forbes Vietnam vừa công bố danh sách 50 Công ty Niêm yết Tốt nhất Việt Nam năm 2025, quy tụ nhiều doanh nghiệp hàng đầu trong các lĩnh vực chủ chốt, đại diện tiêu biểu cho khối doanh nghiệp niêm yết năng động và bền vững của nền kinh tế.
Thẻ VPBank YoJo Visa Platinum: Tấm thẻ quyền lực cho tín đồ du lịch
Nếu bạn là một người trẻ yêu thích khám phá, đam mê du lịch, shopping, ẩm thực và không ngừng đầu tư cho bản thân thì tấm thẻ VPBank YoJo Visa Platinum chính là “người bạn đồng hành” lý tưởng giúp bạn sống chất hơn mỗi ngày.
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: