Trình Quốc hội chủ trương đầu tư cảng hàng không quốc tế Gia Bình

Trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết Cảng Hàng không quốc tế (HKQT) Nội Bài hiện là cửa ngõ hàng không quốc tế chính của Thủ đô Hà Nội và vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng hành khách tại Nội Bài trong thời gian qua vượt xa công suất thiết kế, trong khi việc mở rộng cảng gặp nhiều khó khăn do hạn chế về quỹ đất, công tác giải phóng mặt bằng và yêu cầu thời gian để hoàn thiện hạ tầng.

Trong bối cảnh đó, việc phát triển Cảng HKQT Gia Bình được xác định là bước đi chiến lược, có ý nghĩa đột phá trong tái cấu trúc mạng lưới hàng không vùng Thủ đô theo mô hình “trung tâm kép”, tương tự như các đô thị lớn trên thế giới.

Theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, Cảng HKQT Gia Bình sẽ giữ vai trò bổ trợ chiến lược cho Nội Bài, phát huy lợi thế về không gian, kết nối và hạ tầng, đồng thời tạo động lực phát triển mạnh mẽ cho các ngành công nghiệp, logistics, thương mại điện tử, du lịch và dịch vụ.

Dự án cũng có ý nghĩa quan trọng trong bảo đảm quốc phòng, an ninh và phục vụ các sự kiện đối ngoại lớn, trong đó có Hội nghị Cấp cao APEC 2027. Bộ trưởng nhấn mạnh việc đầu tư xây dựng Cảng HKQT Gia Bình hoàn toàn phù hợp với các quy hoạch quốc gia và vùng như Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021–2030, Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc và Quy hoạch tỉnh Bắc Ninh đến năm 2050.

Theo Tờ trình, Cảng HKQT Gia Bình sẽ được xây dựng theo chuẩn mực quốc tế, hướng tới mô hình cảng hàng không thông minh, xanh, bền vững và đẳng cấp quốc tế, đạt tiêu chuẩn dịch vụ 5 sao theo đánh giá của Skytrax và nằm trong nhóm sân bay có trải nghiệm hành khách xuất sắc (AQS) của Hội đồng sân bay quốc tế (ACI). Dự án hướng tới mục tiêu trở thành cửa ngõ hàng không của miền Bắc, là cảng trung chuyển hành khách, hàng hóa và trung tâm bảo dưỡng, sửa chữa, đại tu máy bay (MRO) của khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Về quy mô đầu tư, Cảng hàng không quốc tế Gia Bình đáp ứng 4 cấp theo tiêu chuẩn của Tổ chức Hàng không dân dụng Quốc tế (ICAO), với công suất khai thác khoảng 30 triệu hành khách và 1,6 triệu tấn hàng hóa mỗi năm vào năm 2030, và 50 triệu hành khách cùng 2,5 triệu tấn hàng hóa mỗi năm vào năm 2050. Tổng mức đầu tư dự án là 196.378 tỷ đồng, trong đó giai đoạn 1 khoảng 141.236 tỷ đồng và giai đoạn 2 khoảng 55.142 tỷ đồng.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, cơ quan thẩm tra thống nhất về sự cần thiết đầu tư dự án nhưng đề nghị bổ sung dự báo nhu cầu vận tải trong các giai đoạn tới, làm rõ phân bổ lưu lượng hành khách và hàng hóa giữa Gia Bình và các cảng hàng không lân cận, đồng thời đánh giá tính khả thi của mô hình “sân bay kép”, “đa trung tâm hàng không” để bảo đảm an toàn, hiệu quả và tính đồng bộ trong quản lý vùng trời.

Báo cáo thẩm tra cũng đề nghị lượng hóa rõ mục tiêu của dự án, xác định lộ trình, tính khả thi và tiến độ thực hiện; đồng thời đánh giá chi tiết về điều kiện địa chất, thủy văn, hệ thống thoát nước, tác động đến sông Ngụ, cũng như phương án đầu tư hạ tầng giao thông kết nối đa phương thức nhằm bảo đảm đồng bộ với tiến độ hoàn thành dự án.

Cơ quan thẩm tra yêu cầu làm rõ khả năng hoàn thành công trình phục vụ APEC 2027 trong điều kiện còn nhiều vướng mắc về bồi thường, tái định cư và điều kiện địa chất phức tạp; đồng thời cần có phương án đào tạo nghề, tạo việc làm cho người dân bị ảnh hưởng và giải pháp bảo đảm an ninh lương thực khi thu hồi diện tích lớn đất nông nghiệp hai vụ.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề nghị phân tích cơ sở xác định thời hạn hoạt động dự án 70 năm, gắn với thời gian thu hồi vốn thực tế, đồng thời thiết lập cơ chế giám sát định kỳ 5 năm/lần để cập nhật doanh thu, chi phí, lợi nhuận và điều chỉnh linh hoạt, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người sử dụng. Báo cáo cũng đề nghị so sánh suất đầu tư với các sân bay tương đương trong khu vực, điều chỉnh theo giá địa phương để bảo đảm chi phí đầu tư hợp lý.

Cơ quan thẩm tra cơ bản nhất trí với chủ trương ban hành cơ chế đặc thù để phục vụ di dời các di tích lịch sử – văn hóa trong khu vực dự án, song đề nghị quy định rõ về việc bảo tồn, công nhận lại di tích sau khi di dời, giữ nguyên yếu tố gốc và giá trị lịch sử – văn hóa.

Đồng thời, cần xây dựng phương án giám sát và cơ chế thẩm định liên ngành, xác định rõ vai trò của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, áp dụng giải pháp công nghệ hiện đại để bảo đảm việc di dời, phục dựng không làm biến dạng di tích.