Thảo luận tại hội trường chiều ngày 12/6/2025 về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, các đại biểu cho rằng việc hình thành Trung tâm Tài chính quốc tế là bước đi có tính thể chế quan trọng, nhằm khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ tài chính khu vực và toàn cầu. Việc hình thành Trung tâm tài chính quốc tế là điều kiện giúp Việt Nam có thể cất cánh cùng với sự phát triển của tài chính quốc tế.

BĂN KHOĂN VIỆC ĐẶT TRUNG TÂM Ở HAI THÀNH PHỐ KHÁC NHAU

Theo đại biểu Nguyễn Quang Huân, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương, hiện nay các nhà đầu tư tài chính và chuyên gia đều tin rằng với tốc độ phát triển kinh tế và vị trí địa lý thuận lợi, Việt Nam hoàn toàn có tiềm năng xây dựng một trung tâm tài chính tầm cỡ khu vực, thu hút sự quan tâm của giới đầu tư và tài chính quốc tế. 

Theo các chuyên gia, để xây dựng một trung tâm tài chính quốc tế, cần đáp ứng 5 điều kiện cốt lõi.

Thứ nhất, hạ tầng đồng bộ: bao gồm hạ tầng tài chính, hạ tầng công nghệ như lưu trữ đám mây, mạng 5G, 6G, băng thông tốc độ cao, bảo mật truyền dẫn và trung tâm dữ liệu… Cùng với đó, không gian làm việc phải đạt chuẩn quốc tế, đi kèm với hạ tầng xã hội như bệnh viện, trường học, khách sạn, khu du lịch, giải trí, sân bay, trung tâm thương mại và các dịch vụ khác để thu hút đội ngũ chuyên gia.

Thứ hai, phải tạo hệ sinh thái tài chính gồm các sàn giao dịch, ngân hàng, quỹ đầu tư, bảo hiểm, công ty fintech, công nghệ cao, trung tâm dữ liệu tài chính, trung tâm lưu trữ big data, trí tuệ nhân tạo, các cơ chế giám sát và dự báo tài chính quốc gia.

Thứ ba, về khung pháp lý đặc thù, cần có luật và nghị quyết riêng, cơ chế ưu đãi, sandbox thử nghiệm, chính sách thuế linh hoạt và cơ chế tự do hóa tài khoản vốn.

Thứ tư, nguồn nhân lực chất lượng cao, phải thu hút chuyên gia quốc tế, chuẩn hóa đào tạo theo các chứng chỉ như CFA, ACCA, đồng thời đảm bảo trình độ tiếng Anh chuyên ngành tài chính.

Thứ năm, yếu tố phát triển bền vững gồm tài chính xanh, công trình xanh, ESG (môi trường, xã hội, quản trị), sàn giao dịch tín chỉ carbon và các tiêu chuẩn phát triển bền vững khác.

Sau khi phân tích 5 yếu tố trên, ông Huân cho rằng Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh có lợi thế về cơ sở hạ tầng hiện có nên có thể triển khai nhanh. Nhưng nếu muốn phát triển đồng bộ và cân bằng vùng miền, Đà Nẵng có thể là lựa chọn thích hợp để hình thành một trung tâm mới từ đầu, theo tiêu chuẩn quốc tế.

Theo đại biểu, cần cân nhắc việc đặt trung tâm ở hai thành phố khác nhau bởi sẽ phải đầu tư xây dựng hạ tầng song song ở cả hai nơi và phải chia sẻ với nhau, trong khi nguồn lực của Việt Nam có giới hạn.

Để tạo ra một hệ sinh thái tài chính ở cả TP.Hồ Chí Minh và Đà Nẵng là không đơn giản. Do đó, cần cân nhắc tính đến việc liên kết với các trung tâm quốc tế, cân nhắc vị trí địa lý và phát triển vùng miền; từ đó, có thể lựa chọn địa điểm phù hợp, cũng như tính toán chi phí đầu tư vốn.

Góp ý về việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế nội dung này, đại biểu Nguyễn Văn Thân, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình, cho rằng đây là "cuộc chơi" dành cho nhà giàu, những người có tiềm lực tài chính mạnh. Vì vậy, yêu cầu đặt ra là hệ sinh thái tài chính phải thật sự đồng bộ, cụ thể và rõ ràng. Hạ tầng pháp lý phải minh bạch, đáng tin cậy thì mới thu hút được họ. 

Băn khoăn về việc lập một trung tâm tài chính tại hai thành phố, đại biểu Nguyễn Văn Thân cho biết "trên thế giới cũng có rất nhiều trung tâm tài chính ra đời rồi thất bại, do đó, việc đầu tư dàn trải là rất rủi ro"; trong bối cảnh hiện nay, điều kiện hạ tầng, nguồn nhân lực và các yếu tố kỹ thuật của chúng ta vẫn còn nhiều hạn chế, nên bắt đầu từ một địa điểm, làm thật tốt, nếu thành công thì sau đó mở rộng, ông Thân nêu quan điểm.

YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH SỰ THÀNH CÔNG, HẤP DẪN CỦA TRUNG TÂM TÀI CHÍNH QUỐC TẾ VIỆT NAM

Thống nhất rất cao chủ trương xây dựng các trung tâm tài chính quốc tế tại TP.Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng, nhấn mạnh: “Đây là một giải pháp đột phá, phù hợp với mục tiêu đưa nước ta tiến lên thành quốc gia phát triển, có vị thế vững chắc trong kỷ nguyên vươn mình, hội nhập sâu rộng”.

Dựa vào thực trạng, tiềm lực, vị trí và xu thế phát triển đặc thù riêng của Việt Nam, đại biểu đề nghị Chính phủ xác định mô hình phát triển trung tâm tài chính của Việt Nam, phù hợp với tiềm lực và nhu cầu phát triển, tránh dàn trải hoặc sao chép mô hình của nước ngoài.

Mỗi trung tâm tài chính trên thế giới đều có một số thế mạnh riêng như Singapore mạnh về quản lý tài sản, London mạnh về trung tâm giao dịch ngoại hối. Ngay cả trong một quốc gia, như Trung Quốc có hai Trung tâm tài chính quốc tế nhưng cũng có định hướng khác nhau: Hồng Kông là nơi có tự do tài chính rất cao, định hướng quốc tế, mạnh về quản lý tài sản, thị trường vốn quốc tế; trong khi đó, Thượng Hải chịu sự quản lý chặt chẽ của Chính phủ Trung Quốc, mạnh về thị trường nội địa, công nghệ tài chính, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Đại biểu kiến nghị xem xét phát triển trung tâm tài chính quốc tế dựa trên các trụ cột ưu thế: trung tâm tài chính kết nối chuyển đổi số và tài chính xanh Đông Nam Á, dịch vụ tài chính hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, chuỗi cung ứng toàn cầu và định hướng trở thành bệ phóng cho đổi mới sáng tạo tài chính Fintech Hub.

Bên cạnh đó, theo đại biểu, cần chú trọng có cơ chế chính sách hỗ trợ phát triển hạ tầng số hiện đại và an ninh mạng. Việc có một hạ tầng số vững chắc và khả năng phòng thủ an ninh mạng kiên cố là nền tảng sống còn cho một trung tâm tài chính hiện đại.

Với tiềm năng phát triển Fintech tại Việt Nam, cần xây dựng khung pháp lý "sandbox" cho phép các công ty Fintech thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ mới mà không bị ràng buộc bởi các quy định hiện hành một cách cứng nhắc. Một số quốc gia đã triển khai thành công mô hình này như Singapore, Anh…

“Việt Nam đã có những bước đi đầu tiên trong xây dựng khung pháp lý thử nghiệm có kiểm soát cho Fintech, nhưng cần đẩy nhanh và mở rộng hơn nữa. Đồng thời, cần nghiên cứu thành lập các quỹ đầu tư mạo hiểm chuyên biệt cho Fintech và các vườn ươm để hỗ trợ các startup từ giai đoạn ý tưởng đến thương mại hóa”, đại biểu đoàn Lâm Đồng nêu ý kiến. Cùng với đó, khuyến khích hợp tác giữa các ngân hàng truyền thống, công ty công nghệ, trường đại học và các startup Fintech để tạo ra các giải pháp đột phá.

Hiện nay trên thế giới có nhiều Trung tâm tài chính quốc tế, phát triển từ rất lâu đời, song có thể tổng kết lại thành ba mô hình tiêu biểu gồm: mô hình truyền thống –cổ điển (như London, New York); mô hình cải cách (như Singapore, Thượng Hải); mô hình chuyên biệt như Trung tâm tài chính Quốc tế Dubai của UEA; Qatar; Astana– Kazakhstan). Với kinh nghiệm từ các trung tâm trên thế giới, đại biểu Hoàng Văn Cường, Đoàn đại biểu Quốc hội TP.Hà Nội, cho rằng Việt Nam đi sau thì phải thực sự vượt trội, hơn hẳn mới thu hút được các nhà đầu tư thế giới.

Về thể chế, Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam xây dựng sau phải được áp dụng một hệ thống các quy định pháp luật thông thoáng và phải mang tính quốc tế, ít nhất phải như Dubai của UEA hay Astana của Kazakhstan.

Đại biểu Hoàng Văn Cường đồng tình với dự thảo của Nghị quyết là các thành viên tham gia giao dịch có thể lựa chọn áp dụng pháp luật nước ngoài tùy theo thỏa thuận, lựa chọn của các bên; đồng thời, cơ quan điều hành trung tâm được ban hành quy chế hoạt động gồm những nội dung có thể khác so với các quy định của luật pháp hiện hành và tuân theo thông lệ quốc tế.

Cùng với đó, đối tượng chịu tác động của các quy định này chỉ là các thành viên trung tâm, không có tác động đến phần còn lại của đất nước, bên ngoài trung tâm, do vậy, không cần tuân theo quy trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật áp dụng chung toàn quốc. Đại biểu góp ý, Khoản 1 Điều 9 cần quy định rõ cơ quan điều hành và cơ quan giám sát Trung tâm tài chính quốc tế trực thuộc trực tiếp Thủ tướng Chính phủ. Mọi vấn đề cần quyết định với hai cơ quan này do Thủ tướng Chính phủ trực tiếp quyết định.

Đại biểu cũng nhấn mạnh, Trung tâm tài chính quốc tế của Việt Nam đang có một cơ hội vượt trội so với các Trung tâm tài chính quốc tế trên thế giới. Cụ thể, Trung tâm tài chính của Việt Nam có thể đi trước, tiên phong về thể chế trong giao dịch tài chính số, tài sản số và ứng dụng công nghệ tài chính Fintech. Đây là những xu thế mới xuất hiện trong quan hệ tài chính và giao dịch quốc tế.

Việt Nam có khả năng phát triển hạ tầng về công nghệ thông tin và viễn thông khá tốt; có tiềm năng cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho lĩnh vực công nghệ thông tin và kiểm soát an toàn an ninh mạng. Do vậy, phải tạo lập một hệ sinh thái thật sự tiên phong, thật sự thông thoáng, hấp dẫn và ổn định cho phát triển tài chính số, tài sản số và ứng dụng Fintech tại Trung tâm tài chính quốc tế. “Đây là điểm vượt trội để quyết định sự thành công, hấp dẫn hơn của Việt Nam so với các trung tâm tài chính trên thế giới”, đại biểu Hoàng Văn Cường phát biểu.

Tuy nhiên, Điều 24 quy định các chính sách mới tại Trung tâm là “Thử nghiệm có thời hạn” là không phù hợp. Nếu quy định là thử nghiệm có thời hạn thì các tổ chức quốc tế không chấp nhận rủi ro để thử nghiệm trong thời hạn ngắn. Do vậy, “nên quy định các chính sách áp dụng tại trung tâm là áp dụng thử nghiệm dành riêng cho trung tâm, không đề cập thêm có thời hạn”, đại biểu góp ý.