Tổng thống Donald Trump ngày 21/6 cho biết ông đã hủy kế hoạch không kích Iran vào phút chót vì lo ngại vụ tấn công sẽ gây nhiều thương vong.

"Chúng tôi đã chuẩn bị để trả đũa vào đêm qua, nhằm vào 3 mục tiêu khác nhau. Khi tôi hỏi bao nhiêu người sẽ chết, một vị tướng nói là 150 người", ông Trump viết trong một dòng trạng thái trên mạng xã hội Twitter. "Vậy là tôi hủy kế hoạch vào lúc chỉ còn 10 phút nữa là triển khai".

Kế hoạch không kích Iran của ông Trump là nhằm trả đũa việc Tehran bắn rơi một thiết bị bay không người lái của Mỹ vào hôm thứ Năm ở khu vực eo biển Hormuz.

Theo lời một chỉ huy lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran, thiết bị bay nói trên được hộ tống bởi một máy bay do thám có người lái của Mỹ, nhưng lực lượng Iran đã không nhằm vào máy bay này mà thay vào đó bắn hạ thiết bị bay không người lái.

Iran nói thiết bị bay của Mỹ đã xâm phạm không phận nước này nên họ bắn hạ. Trong khi đó, Mỹ khẳng định thiết bị bay của họ chỉ bay ở không phận quốc tế.

Theo lời một quan chức chính quyền Mỹ, kế hoạch không kích Iran của ông Trump được hủy ngay khi chuẩn bị được tiến hành. Hiện chưa rõ kế hoạch có được khôi phục hay không.

Cũng theo các nguồn thạo tin, cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton, một nhân vật "diều hâu" trong chính quyền ông Trump, là người thúc đẩy kế hoạch tấn công này. Giới chức Mỹ đã chuẩn bị sẵn sàng để báo tin cho đồng minh về kế hoạch hành động quân sự của Mỹ đối với Iran, nhưng ông Trump thay đổi quyết định dựa trên những thông tin mới.

Nguồn tin là quan chức Iran nói với hãng tin Reuters rằng Tehran vào đêm ngày thứ Năm đã nhận được một tin nhắn từ ông Trump thông qua Oman cảnh báo rằng một cuộc tấn công của Mỹ vào Iran sắp được tiến hành. Cũng theo nguồn tin, Iran đáp lại rằng bất kỳ một vụ tấn công nào cũng sẽ gây ra những hậu quả lớn trong khu vực và quốc tế.

Trong bối cảnh căng thẳng leo thang, Iran đã triệu đại sứ Thụy Sỹ Markus Leitner tới Bộ Ngoại giao ở Tehran để trao đổi tình hình. Đại sứ Thụy Sỹ cũng giữ vai trò đại diện cho các lợi ích của Mỹ ở Iran và là đường dây liên lạc Mỹ-Iran, hai quốc gia không có quan hệ ngoại giao.

Ông Trump "tiến thoái lưỡng nan"

Các đồng minh của Mỹ ở châu Âu thì đang tìm cách "giảm nhiệt" căng thẳng. Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Anh Andrew Murrison dự kiến sẽ đến Tehran trong thời gian sớm nhất. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron kêu gọi Mỹ-Iran "tránh leo thang căng thẳng", và nói rằng các nỗ lực ngoại giao đang được đẩy mạnh để các bên tiến hành đàm phán.

Nếu Mỹ không kích Iran, thì sự kiện đó sẽ đẩy cao nguy cơ về một cuộc xung đột trên diện rộng ở Trung Đông, một khu vực vốn có nhiều bất ổn và giữ vai trò là một nguồn cung cấp dầu lửa chủ đạo của thế giới. Với lực lượng thân tín và đồng minh ở những nước như Lebanon, Syria, Iraq, Yemen… Iran có thể trả đũa Mỹ bằng nhiều cách khác nhau, không chỉ tấn công vào các lợi ích của Mỹ mà còn cả Israel, làm gia tăng nguy cơ gián đoạn nguồn cung dầu từ vùng Vịnh.

Việc ông Trump lên kế hoạch tấn công Iran rồi rút lại một lần nữa cho thấy sự lưỡng lự của ông trong vấn đề sử dụng vũ lực. Ông đã nhiều lần cảnh báo mạnh Iran và Triều Tiên, nhưng rồi lại "dịu giọng" vào thời điểm mà căng thẳng đe dọa bùng nổ thành xung đột quân sự. Kể từ khi lên cầm quyền ông Trump mới hai lần dùng đến vũ lực, là hai cuộc không kích hạn chế nhằm vào Syria.

Theo nhận định của hãng tin Bloomberg, ông Trump đang ở trong tình thế tiến thoái lưỡng nan về Iran. Chính quyền ông đã chỉ trích mạnh Iran về loạt vụ tấn công ở vùng Vịnh kể từ giữa tháng 5, trong đó có các vụ tấn công tàu chở dầu, nhưng chưa có động thái cụ thể nào để đáp trả. 

Ông Trump đã cho thấy ý muốn thể hiện sức mạnh của nước Mỹ, nhưng trong chiến dịch tranh cử năm 2016, ông đã hứa sẽ rút Mỹ khỏi các cuộc xung đột ở nước ngoài - một vấn đề chắc chắn sẽ lại nổi lên trong chiến dịch tái tranh cử vừa mới bắt đầu của ông.

Mỹ đã đưa thêm lực lượng tới Trung Đông trong mấy tuần gần đây, nhưng số quân bổ sung 2.000 lính bị xem là "khiêm tốn", và chưa có công bố cụ thể nào về việc số quân nay sẽ được tới những đâu và sẽ làm gì.