TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ
Xem xét dừng điện hạt nhân vì “tính khả thi không còn nữa”
Cơ quan thẩm tra đã đồng ý với đề xuất dừng thực hiện dự án điện hạt nhân Ninh Thuận
“Một số vấn đề dù mình cũng đã lường trước nhưng vẫn thấy tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro”, Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, ông Lê Hồng Tịnh nói bên hành lang Quốc hội về dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận.
Chiều 10/11, Quốc hội họp riêng nghe Chính phủ trình tờ trình dự thảo nghị quyết về việc dừng thực hiện dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận. Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cũng sẽ trình bày báo cáo thẩm tra dự thảo nghị quyết nói trên trong phiên họp này.
Ông Tịnh cho biết, cơ quan thẩm tra đã đồng ý với đề xuất dừng thực hiện dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Ngoài việc dự án không hiệu quả, một lý do được cân nhắc là sau vụ Formosa, việc xử lý chất thải hạt nhân cho thấy tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn…
“Vị trí dự án rất gần Hoàng Sa, Trường Sa”
Thưa ông, lý do gì mà dự án điện hạt nhân được trình Quốc hội xem xét dừng lại một cách đột ngột như vậy tại kỳ họp này?
Không phải đột ngột, gấp gáp đâu mà sau một thời gian triển khai đầu tư, báo cáo khả thi dự án (FS) đã gần như hoàn thiện cho thấy vấn đề là tổng mức đầu tư quá cao, tăng gần gấp đôi dự kiến ban đầu mà Quốc hội đặt ra trong Nghị quyết 41.
Theo đó, tính khả thi của dự án không còn nữa. Giá điện dự kiến ngày xưa chỉ có 4 cent- 4,5 cent/kwh nhưng giờ theo tính toán mới thì giá thành điện sản xuất ra sẽ tới gần 8 cent/kmh. Mà đây là mình còn chưa tính toán hết các yếu tố như trần giá điện sẽ trội lên thêm.
Ngoài ra, một số vấn đề dù mình cũng đã lường trước nhưng vẫn thấy tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro.
Nhất là sau vụ Formosa, chúng ta xác định, chất thải hạt nhân, dù hiện có rất nhiều công nghệ lưu giữ, nhưng ngay với những nước phát triển của thế giới, cũng vẫn là một vấn đề cho thấy tiềm ẩn những yếu tố gây mất an toàn.
Vấn đề nữa nổi lên là tình hình biển Đông hiện nay, mà khi ban hành Nghị quyết 41 về chủ trương đầu tư dự án, mình chưa lường tới.
Trong khi đó, vị trí dự kiến xây dựng dự án điện ở Ninh Thuận lại rất gần khu vực quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa, tiếp giáp với khu vực chiến lược mà nhiều người rất quan tâm.
Như trao đổi của lãnh đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thì có vấn đề là các cơ quan dự báo, tính toán không chuẩn về nhu cầu phải phát triển nguồn năng lượng cho phát triển kinh tế, thưa ông?
Về tăng trưởng kinh tế, trước đây nhiều tính toán của ta, mức tăng trưởng bình quân là 7,5-8%/năm, thậm chí ở mức cao là trên 9-10%/năm.
Mà tăng trưởng đi liền với nhu cầu năng lượng lớn, cứ mỗi đơn vị tăng trưởng kinh tế, điện cũng phải tăng trưởng 2%.
Như vậy, với 7-8% tăng trưởng thì điện phải tăng 16%/năm, thậm chí theo tính toán của mình là 22%.
Khi đó thì các nguồn năng lượng của chúng ta như nhiệt điện, thuỷ điện đều đến giới hạn khai thác nên khi đó phải tính đến điện hạt nhân. Nhưng với tình hình kinh tế hiện nay thì có cố gắng, mức tăng trưởng của ta cũng chỉ tới 6%/năm.
Ngoài ra, với công nghệ tiết kiệm điện bây giờ, một cái bóng chỉ 5W hiện nay độ phát sáng cũng bằng bóng 50W, tương tự công nghệ và các thiết bị sử dụng điện tiết kiệm khác cũng đã rất phát triển rồi.
Tổn hao điện của ngành diện trước cũng rất lớn (8-10%) nhưng giờ chỉ còn 5-6%, mà khả năng còn giảm nữa nên phần này ta cũng tiết kiệm được lượng điện năng đáng kể.
Với tất cả những tính toán đó thì nhu cầu điện tới 2020-2021 của mình vẫn đáp ứng tốt.
Là cơ quan thẩm tra tờ trình của Chính phủ về vấn đề này, vậy quan điểm chung của Uỷ ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội thế nào, thưa ông?
Chúng tôi đồng ý. Dù vậy, tất nhiên là Quốc hội còn phải họp, thảo luận cụ thể rồi mới quyết định được vấn đề này.
“Dừng còn hơn tới khi tốn hơn rồi mới dừng”
Như ông nói, không phải đến lúc này việc dừng dự án điện hạt nhân mới được gấp gáp đặt ra. Vậy thì tại sao đến thời điểm này chúng ta mới bàn đến việc dừng trong khi nhiều yếu tố “không thuận” như ông nói đã diễn ra suốt thời gian qua?
Việc dừng dự án lúc này cũng hợp lý vì nợ công đang quá trần. Nếu tiếp tục đầu tư một dự án lớn, nợ công có nguy cơ tiếp tục tăng nữa. Dừng còn hơn tới khi triển khai rồi, tiêu tốn hơn rồi mới dừng.
Tất nhiên không đầu tư điện hạt nhân thì chúng ta có thể đầu tư vào việc khác để đảm bảo nguồn điện.
Việc xem xét lại vấn đề đầu tư điện hạt nhân là xu hướng chung của thế giới, nhất là sau dự cố Fukuoka ở Nhật Bản. Ngoài Việt Nam, có quốc gia nào cũng phải đối mặt với bài toán khó cần quyết định như chúng ta?
Có.
Một số nước đang triển khai làm điện hạt nhân, đã nhập máy móc thiết bị rồi còn phải dừng, mà để đến giai đoạn đó, mức lãng phí còn nhiều hơn nữa. Chúng ta dừng dự án ở thời điểm này là đúng lúc, cần thiết phải dừng.
Phương án xử lý hậu quả của dự án phải dừng dở dang như này đã được tính tới chưa, thưa ông?
Thực tế, việc đào tạo nguồn nhân lực cho điện hạt nhân về lâu dài mình đã nghiên cứu từ xưa, từ những năm hoà bình lập lại, Bác Hồ đã rất quan tâm đến việc đào tạo cho nguồn nhân lực chất lượng cao này.
Còn đương nhiên là trước mắt, những người được đưa đi đào tạo để phục vụ dự án này giờ về chúng ta chưa dùng ngay vào việc này được nhưng thực tế, điện hạt nhân với các dạng nhà máy nhiệt điện khác cũng có công nghệ tương tự, chỉ khác về nguồn sinh nhiệt thôi.
Vậy nên trước mắt, một số tổng công ty phát điện, nhà máy điện bây giờ đang triển khai cũng có thể sử dụng được nguồn nhân lực này.
Chiều 10/11, Quốc hội họp riêng nghe Chính phủ trình tờ trình dự thảo nghị quyết về việc dừng thực hiện dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận. Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cũng sẽ trình bày báo cáo thẩm tra dự thảo nghị quyết nói trên trong phiên họp này.
Ông Tịnh cho biết, cơ quan thẩm tra đã đồng ý với đề xuất dừng thực hiện dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Ngoài việc dự án không hiệu quả, một lý do được cân nhắc là sau vụ Formosa, việc xử lý chất thải hạt nhân cho thấy tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn…
“Vị trí dự án rất gần Hoàng Sa, Trường Sa”
Thưa ông, lý do gì mà dự án điện hạt nhân được trình Quốc hội xem xét dừng lại một cách đột ngột như vậy tại kỳ họp này?
Không phải đột ngột, gấp gáp đâu mà sau một thời gian triển khai đầu tư, báo cáo khả thi dự án (FS) đã gần như hoàn thiện cho thấy vấn đề là tổng mức đầu tư quá cao, tăng gần gấp đôi dự kiến ban đầu mà Quốc hội đặt ra trong Nghị quyết 41.
Theo đó, tính khả thi của dự án không còn nữa. Giá điện dự kiến ngày xưa chỉ có 4 cent- 4,5 cent/kwh nhưng giờ theo tính toán mới thì giá thành điện sản xuất ra sẽ tới gần 8 cent/kmh. Mà đây là mình còn chưa tính toán hết các yếu tố như trần giá điện sẽ trội lên thêm.
Ngoài ra, một số vấn đề dù mình cũng đã lường trước nhưng vẫn thấy tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro.
Nhất là sau vụ Formosa, chúng ta xác định, chất thải hạt nhân, dù hiện có rất nhiều công nghệ lưu giữ, nhưng ngay với những nước phát triển của thế giới, cũng vẫn là một vấn đề cho thấy tiềm ẩn những yếu tố gây mất an toàn.
Vấn đề nữa nổi lên là tình hình biển Đông hiện nay, mà khi ban hành Nghị quyết 41 về chủ trương đầu tư dự án, mình chưa lường tới.
Trong khi đó, vị trí dự kiến xây dựng dự án điện ở Ninh Thuận lại rất gần khu vực quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa, tiếp giáp với khu vực chiến lược mà nhiều người rất quan tâm.
Như trao đổi của lãnh đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thì có vấn đề là các cơ quan dự báo, tính toán không chuẩn về nhu cầu phải phát triển nguồn năng lượng cho phát triển kinh tế, thưa ông?
Về tăng trưởng kinh tế, trước đây nhiều tính toán của ta, mức tăng trưởng bình quân là 7,5-8%/năm, thậm chí ở mức cao là trên 9-10%/năm.
Mà tăng trưởng đi liền với nhu cầu năng lượng lớn, cứ mỗi đơn vị tăng trưởng kinh tế, điện cũng phải tăng trưởng 2%.
Như vậy, với 7-8% tăng trưởng thì điện phải tăng 16%/năm, thậm chí theo tính toán của mình là 22%.
Khi đó thì các nguồn năng lượng của chúng ta như nhiệt điện, thuỷ điện đều đến giới hạn khai thác nên khi đó phải tính đến điện hạt nhân. Nhưng với tình hình kinh tế hiện nay thì có cố gắng, mức tăng trưởng của ta cũng chỉ tới 6%/năm.
Ngoài ra, với công nghệ tiết kiệm điện bây giờ, một cái bóng chỉ 5W hiện nay độ phát sáng cũng bằng bóng 50W, tương tự công nghệ và các thiết bị sử dụng điện tiết kiệm khác cũng đã rất phát triển rồi.
Tổn hao điện của ngành diện trước cũng rất lớn (8-10%) nhưng giờ chỉ còn 5-6%, mà khả năng còn giảm nữa nên phần này ta cũng tiết kiệm được lượng điện năng đáng kể.
Với tất cả những tính toán đó thì nhu cầu điện tới 2020-2021 của mình vẫn đáp ứng tốt.
Là cơ quan thẩm tra tờ trình của Chính phủ về vấn đề này, vậy quan điểm chung của Uỷ ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội thế nào, thưa ông?
Chúng tôi đồng ý. Dù vậy, tất nhiên là Quốc hội còn phải họp, thảo luận cụ thể rồi mới quyết định được vấn đề này.
“Dừng còn hơn tới khi tốn hơn rồi mới dừng”
Như ông nói, không phải đến lúc này việc dừng dự án điện hạt nhân mới được gấp gáp đặt ra. Vậy thì tại sao đến thời điểm này chúng ta mới bàn đến việc dừng trong khi nhiều yếu tố “không thuận” như ông nói đã diễn ra suốt thời gian qua?
Việc dừng dự án lúc này cũng hợp lý vì nợ công đang quá trần. Nếu tiếp tục đầu tư một dự án lớn, nợ công có nguy cơ tiếp tục tăng nữa. Dừng còn hơn tới khi triển khai rồi, tiêu tốn hơn rồi mới dừng.
Tất nhiên không đầu tư điện hạt nhân thì chúng ta có thể đầu tư vào việc khác để đảm bảo nguồn điện.
Việc xem xét lại vấn đề đầu tư điện hạt nhân là xu hướng chung của thế giới, nhất là sau dự cố Fukuoka ở Nhật Bản. Ngoài Việt Nam, có quốc gia nào cũng phải đối mặt với bài toán khó cần quyết định như chúng ta?
Có.
Một số nước đang triển khai làm điện hạt nhân, đã nhập máy móc thiết bị rồi còn phải dừng, mà để đến giai đoạn đó, mức lãng phí còn nhiều hơn nữa. Chúng ta dừng dự án ở thời điểm này là đúng lúc, cần thiết phải dừng.
Phương án xử lý hậu quả của dự án phải dừng dở dang như này đã được tính tới chưa, thưa ông?
Thực tế, việc đào tạo nguồn nhân lực cho điện hạt nhân về lâu dài mình đã nghiên cứu từ xưa, từ những năm hoà bình lập lại, Bác Hồ đã rất quan tâm đến việc đào tạo cho nguồn nhân lực chất lượng cao này.
Còn đương nhiên là trước mắt, những người được đưa đi đào tạo để phục vụ dự án này giờ về chúng ta chưa dùng ngay vào việc này được nhưng thực tế, điện hạt nhân với các dạng nhà máy nhiệt điện khác cũng có công nghệ tương tự, chỉ khác về nguồn sinh nhiệt thôi.
Vậy nên trước mắt, một số tổng công ty phát điện, nhà máy điện bây giờ đang triển khai cũng có thể sử dụng được nguồn nhân lực này.
