Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang nỗ lực hướng tới sự phát triển bền vững và tự chủ, việc tận dụng hiệu quả nguồn lực nội tại để thúc đẩy tăng trưởng trở nên vô cùng quan trọng. Một trong những kênh tiềm năng để hiện thực hóa mục tiêu này chính là thông qua các quỹ hưu trí, đặc biệt là quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện. Đây không chỉ là một giải pháp an sinh xã hội quan trọng, đảm bảo cuộc sống cho người dân khi về hưu, mà còn là một công cụ tài chính mạnh mẽ, góp phần xây dựng một nền kinh tế vững chắc từ chính sức mạnh bên trong của đất nước.

KÊNH DẪN VỐN DÀI HẠN CHO DOANH NGHIỆP 

Thay vì phụ thuộc quá nhiều vào nguồn vốn nước ngoài hay các khoản vay ngân hàng, các doanh nghiệp tư nhân có thể tiếp cận nguồn vốn này thông qua nhiều hình thức đầu tư khác nhau. Cụ thể, các quỹ hưu trí có thể rót vốn vào trái phiếu doanh nghiệp, một hình thức an toàn và phổ biến, giúp doanh nghiệp tư nhân huy động vốn trực tiếp từ thị trường thông qua phát hành trái phiếu. Nguồn vốn này thường có kỳ hạn dài, rất phù hợp cho các nhu cầu đầu tư vào tài sản cố định hoặc các dự án có thời gian hoàn vốn lâu.

Bên cạnh đó, đối với các doanh nghiệp tư nhân đã niêm yết trên sàn chứng khoán, việc các quỹ hưu trí mua cổ phiếu không chỉ cung cấp nguồn vốn mà còn giúp tăng tính thanh khoản cho thị trường và nâng cao giá trị của doanh nghiệp.

Một kênh đầu tư tiềm năng khác là thông qua các quỹ đầu tư mạo hiểm hoặc quỹ đầu tư cổ phần tư nhân. Đây là cơ hội cho các doanh nghiệp tư nhân vừa và nhỏ, đặc biệt là các startup có tiềm năng tăng trưởng cao, tiếp cận được nguồn vốn và kinh nghiệm quản lý từ các quỹ chuyên nghiệp.

Ngoài ra, mặc dù không trực tiếp đầu tư vào doanh nghiệp tư nhân, việc các quỹ hưu trí tham gia vào các dự án hợp tác công tư (PPP) về cơ sở hạ tầng sẽ giúp giải phóng nguồn vốn ngân sách, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các dự án khác hoặc tiếp cận tín dụng dễ dàng hơn.

Không chỉ vậy, việc tận dụng nguồn vốn từ quỹ hưu trí để thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp tư nhân mang lại những lợi ích kép không thể phủ nhận.

Thứ nhất, nguồn vốn ổn định và dài hạn giúp các doanh nghiệp tư nhân có thể xây dựng kế hoạch đầu tư một cách bài bản, mở rộng quy mô sản xuất, đổi mới công nghệ, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Thứ hai, việc này giúp đa dạng hóa các kênh huy động vốn cho doanh nghiệp tư nhân, giảm thiểu sự phụ thuộc vào các nguồn vốn truyền thống (vốn ngân hàng và tín dụng nước ngoài) và tạo ra nhiều lựa chọn phù hợp hơn.

Thứ ba, khi các quỹ hưu trí tích cực tham gia đầu tư, thị trường vốn trong nước sẽ trở nên sôi động và chuyên nghiệp hơn, tạo ra một hệ sinh thái tài chính vững mạnh.

Cuối cùng, với đội ngũ chuyên gia đầu tư giàu kinh nghiệm, các quỹ hưu trí thường có khả năng phân bổ và sử dụng vốn một cách hiệu quả nhất, mang lại lợi nhuận cho quỹ đồng thời đóng góp vào sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp tư nhân.

GIẢI PHÁP ĐỂ QUỸ HƯU TRÍ LÀ "CÁNH TAY NỐI DÀI" CỦA NỀN KINH TẾ 

Vì vậy, việc tối ưu hóa vai trò của các quỹ hưu trí như một công cụ huy động vốn nội lực cho doanh nghiệp tư nhân là một hướng đi chiến lược, không chỉ đảm bảo an sinh xã hội cho người dân mà còn tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam. Vậy, làm thế nào để chúng ta có thể tạo ra một cơ chế khuyến khích hiệu quả để các quỹ hưu trí đầu tư mạnh mẽ hơn vào doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa?

Để các quỹ hưu trí thực sự trở thành “cánh tay nối dài” hiệu quả của nền kinh tế, đặc biệt trong việc huy động vốn cho doanh nghiệp tư nhân và tối ưu hóa nguồn nội lực, việc triển khai chính sách nhanh chóng và sửa đổi các quy định pháp luật liên quan là một yêu cầu cấp thiết. Các văn bản pháp luật hiện hành như Nghị định 88/2016/NĐ-CP, Nghị định 146/2018/NĐ-CP sửa đổi và Thông tư 92/2016/TT-BTC hướng dẫn thực hiện Nghị định 88/2016/NĐ-CP cần được rà soát, đánh giá và điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh và mục tiêu phát triển mới.

Một số thay đổi quan trọng cần được xem xét bao gồm việc mở rộng danh mục đầu tư và tăng tỷ lệ đầu tư vào doanh nghiệp tư nhân. Các quy định hiện hành thường giới hạn danh mục và tỷ lệ đầu tư, ví dụ như yêu cầu bắt buộc đầu tư tối thiểu 50% tài sản vào trái phiếu chính phủ. Do đó, cần nghiên cứu và nới lỏng các quy định này một cách có kiểm soát, cho phép các quỹ hưu trí đầu tư linh hoạt hơn vào các doanh nghiệp tư nhân có tiềm năng, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, hoặc các ngành ưu tiên phát triển của quốc gia. Điều này có thể bao gồm việc tăng tỷ lệ tối đa đầu tư vào cổ phiếu niêm yết và cho phép đầu tư gián tiếp thông qua các quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) hoặc quỹ đầu tư cổ phần tư nhân (PE) có chuyên môn nhằm hỗ trợ các startup và doanh nghiệp tư nhân nhỏ và vừa.

Bên cạnh đó, cần có những chính sách mạnh mẽ hơn để khuyến khích cả doanh nghiệp và người lao động tham gia vào quỹ hưu trí. Mặc dù đã có các ưu đãi về thuế, nhưng mức độ hấp dẫn chưa thực sự đủ lớn. Việc nâng mức trần ưu đãi thuế cho cả người lao động và doanh nghiệp đóng góp, đơn giản hóa quy trình thuế và tăng cường truyền thông về lợi ích của quỹ hưu trí là vô cùng cần thiết.

Đồng thời, việc hoàn thiện khung pháp lý về quản trị rủi ro, kiểm toán và báo cáo minh bạch cho các quỹ hưu trí cũng vô cùng cần thiết. Cần tăng cường vai trò giám sát của cơ quan nhà nước, xây dựng cơ chế linh hoạt để điều chỉnh các quy định phù hợp với biến động thị trường, tránh cứng nhắc gây khó khăn cho hoạt động đầu tư nhưng đồng thời cũng bảo vệ tối đa quyền lợi người tham gia.

Đặc biệt, trong bối cảnh số lượng và năng lực của các công ty quản lý quỹ hưu trí còn hạn chế, cần tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của các công ty quản lý quỹ hưu trí chuyên nghiệp thông qua việc khuyến khích sự phát triển của các công ty quản lý quỹ có chuyên môn và tạo điều kiện để các tổ chức tài chính uy tín trong và ngoài nước tham gia cung cấp dịch vụ quản lý quỹ hưu trí.

Việc điều chỉnh và hoàn thiện các Nghị định, Thông tư liên quan không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là cam kết chính sách mạnh mẽ của Chính phủ trong việc biến tiềm năng của quỹ hưu trí thành sức mạnh nội tại, tạo đà cho doanh nghiệp tư nhânhưu trí tự nguyện: “Cú hích” vốn nội lực cho doanh nghiệp tư nhân