Theo Báo cáo tình hình Kinh tế - xã hội tháng 5/2025 của Cục Thống kê, Bộ Tài chính, bức tranh vận tải 5 tháng đầu năm vẫn nghiêng về xu hướng tích cực, phản ánh năng lực hồi phục của nền kinh tế và sức bật từ tiêu dùng nội địa.

VẬN TẢI HÀNH KHÁCH GIẢM VỀ SỐ LƯỢNG NHƯNG TĂNG VỀ LUÂN CHUYỂN

Theo Cục Thống kê, tổng lượng hành khách vận chuyển trong tháng 5 đạt 429,2 triệu lượt, giảm 1,1% so với tháng 4, tháng có chuỗi kỳ nghỉ lễ dài (Giỗ Tổ Hùng Vương và 30/4 – 1/5). Tuy nhiên, so với cùng kỳ năm 2024, sản lượng hành khách vẫn tăng 17,3%. Đáng chú ý, luân chuyển hành khách tháng này đạt 25,1 tỷ khách.km, tăng 2,6% so với tháng trước và tăng 12,2% so với cùng kỳ.

Tính chung 5 tháng đầu năm 2025, lượng hành khách vận chuyển đạt 2.255,2 triệu lượt, tăng 16,1%; luân chuyển đạt 125,5 tỷ khách.km, tăng 13,2%.

Trong đó, vận tải bằng đường bộ vẫn chiếm áp đảo với 2.031,6 triệu lượt khách, tăng 15,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, luân chuyển chỉ tăng 6,2%, phản ánh phần lớn các chuyến đi là cự ly ngắn hoặc trung bình, chủ yếu phục vụ giao thông nội vùng, đô thị vệ tinh và tuyến liên tỉnh.

Đáng chú ý, vận tải bằng đường sắt đạt 17,3 triệu lượt khách trong 5 tháng đầu năm 2025, tăng 106,6% so với cùng kỳ năm 2024. Kể từ khi Cục Thống kê đưa số lượng vận tải hành khách bằng đường sắt đô thị, tốc độ tăng trưởng của loại hình trong cơ cấu vận tải hành khách luôn tăng trưởng cao. Thực tế cũng chỉ ra, đường sắt đô thị đang là một lựa chọn tối ưu của người dân tại hai thành phố là Hà Nội và TP.HCM. 

Mặc dù vậy, không thể không kể tới những nỗ lực của ngành đường sắt trong việc xây dựng hình ảnh, nâng cao chất lượng phục vụ cho các tuyến đường sắt của mình. Mới đây, để hỗ trợ cho thí sinh thi THPTQG, ngành đường sắt đã áp dụng chương trình giảm 10% vé tàu cho thí sinh và tân sinh viên nhập học. Song song đó, ngành đường sắt cũng triển khai đồng thời nhiều loại hình tàu văn hoá, đem tới những trải nghiệm độc đáo cho khách du lịch. 

Mặc dù tỷ trọng về sản lượng nhỏ, nhưng hàng không tiếp tục là phương thức then chốt trong kết nối các vùng xa, tuyến trục Bắc – Nam và du lịch quốc tế. Theo số liệu của Cục Thống kê, trong 5 tháng đầu năm 2025, hàng không vận chuyển 23,4 triệu lượt khách (tăng 9,1%), luân chuyển đạt 39,9 tỷ khách.km (tăng 8,9%), chiếm gần 32% tổng luân chuyển toàn ngành.

Vận tải thủy nội địa, ghi nhận 182,5 triệu lượt khách (tăng 16,4%) và 3,2 tỷ khách.km (tăng 15,9%), cho thấy sự ổn định và vai trò thiết yếu trong hệ sinh thái giao thông nông thôn và khu vực sông nước, đặc biệt là khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. 

Đáng lưu ý, vận tải hành khách bằng đường biển tiếp tục duy trì ở mức thấp. Trong 5 tháng đầu năm 2025, lượng hành khách vận chuyển bằng đường biển chỉ đạt khoảng 4,5 triệu lượt, giảm nhẹ 1,5% so với cùng kỳ năm 2024. Luân chuyển hành khách bằng đường biển đạt 0,3 tỷ khách.km, chiếm tỷ trọng rất nhỏ.

Bên cạnh nguyên nhân do yếu tố thời tiết thì một phần nguyên nhân đến từ sự thiếu kết nối giữa các tuyến đường thủy – đường bộ – hàng không, cũng như hạ tầng dịch vụ hành khách tại cảng biển chưa phát triển đồng đều. Để cải thiện tình hình, ngành giao thông vận tải cần một chiến lược dài hạn phát triển các tuyến vận tải biển phục vụ du lịch, kết nối đảo – đất liền, nhất là tại miền Trung và Nam Bộ.

VẬN TẢI HÀNG HÓA GIỮ NHỊP TĂNG ỔN ĐỊNH

Trong khi vận tải hành khách có xu hướng điều chỉnh sau kỳ nghỉ lễ, thì vận tải hàng hóa vẫn tiếp tục xu hướng tăng đều. Theo số liệu từ Cục Thống kê, tháng 5/2025, sản lượng hàng hóa vận chuyển đạt 247,7 triệu tấn, tăng 2,9% so với tháng 4 và tăng 16,5% so với tháng 5/2024. Về luân chuyển, đạt 48,5 tỷ tấn.km, tăng nhẹ 0,6% so với tháng trước và tăng 14,3% so với cùng kỳ năm 2024.

Tính chung 5 tháng đầu năm 2025, sản lượng hàng hóa vận chuyển đạt 1.196,2 triệu tấn – tăng 14,6%; luân chuyển đạt 237,6 tỷ tấn.km, tăng 12,1% so với cùng kỳ năm 2024.

Trong đó, đường bộ tiếp tục là phương thức phổ biến nhất về mặt khối lượng, với 880,7 triệu tấn hàng hóa được vận chuyển trong 5 tháng đầu năm 2025, tăng 15%, chiếm gần 74% tổng sản lượng.

Tuy nhiên, do đặc trưng cự ly ngắn và trung bình, luân chuyển chỉ đạt 52,2 tỷ tấn.km, tăng 6,5%. Hiệu quả kinh tế của vận tải đường bộ vẫn bị hạn chế bởi tình trạng ùn tắc đô thị, hạ tầng quá tải và chi phí nhiên liệu.

Đáng chú ý khi vận tải bằng đường biển, dù chỉ chiếm chưa đến 5% tổng lượng vận chuyển (59,5 triệu tấn), lại đóng góp tới 130 tỷ tấn.km luân chuyển, chiếm hơn 54% tổng luân chuyển toàn ngành.

Với lợi thế chi phí thấp, năng lực tải lớn và cự ly vận chuyển dài, vận tải biển vẫn là trụ cột chính cho xuất nhập khẩu. Mức tăng 16,8% về luân chuyển trong 5 tháng qua phản ánh đà hồi phục của chuỗi cung ứng và thương mại quốc tế. 

Đường thủy nội địa cũng đóng vai trò quan trọng với 253,6 triệu tấn hàng hóa được vận chuyển, tăng 13,9%; luân chuyển đạt 49,7 tỷ tấn.km, tăng 8,2%. Mạng lưới sông ngòi dày đặc là lợi thế lớn, nhưng hiệu quả vẫn chưa khai thác tối đa do kết nối liên vùng và đầu tư cơ sở hạ tầng còn phân tán.

Ngoài ra, vận tải hàng không, vốn chỉ đảm nhiệm khối lượng nhỏ, ghi nhận 0,2 triệu tấn vận chuyển trong 5 tháng (tăng 8,2%), nhưng luân chuyển lại giảm 2,9%. Theo Cục Thống kê, nguyên nhân chủ yếu là do chi phí vận chuyển cao nên loại hình này không được các doanh nghiệp và khách hàng lựa chọn phổ biến, ngoại trừ đối với những mặt hàng có giá trị cao hoặc yêu cầu giao nhận nhanh.