Nếu vừa làm vừa "dò mìn" thì mất hết cơ hội, tư duy phải mạnh dạn, sáng hơn, tầm nhìn phải dài hạn hơn.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng trao đổi về dự án Luật hành chính - kinh tế đặc biệt.

Chiều 10/11 Chính phủ chính thức trình Quốc hội dự án luật này.

Bộ trưởng nói: thành lập đặc khu là chúng ta không đi đầu tư mà chúng ta tạo ra một không gian đầu tư và một thể chế cạnh tranh để người ta vào đầu tư. Tuy nhiên, kinh nghiệm quốc tế cho thấy nếu chúng ta không đầu tư ban đầu thì rất khó hình thành một cơ sở hạ tầng toàn diện, nên đề xuất nhà nước hỗ trợ một phần, như vốn mồi, chứ nhà nước không đầu tư. Đấy là cách tiếp cận.

Thưa Bộ trưởng, có ý kiến chuyên gia nói rằng trong việc xây dựng luật này, có tâm lý là chuyên gia góp ý một thì dự thảo lại lùi một chút. Vậy quá trình xây dựng luật, Bộ đã phải lùi nhiều chưa?

Đây là một đạo luật rất khó, một đạo luật mới, một đạo luật liên quan đến rất nhiều ngành nghề, bộ ngành, lĩnh vực, có phạm vi ảnh hưởng rất lớn đến hệ thống pháp luật của mình. Cũng có người nói đây là một đạo luật có thể có một số vấn đề vượt trên các luật khác nhưng nguyên tắc bắt buộc là phải dưới Hiến pháp.

Đây là đạo luật rất quan trọng nhưng sự thành công hay thất bại phụ thuộc rất nhiều vào tư duy của chúng ta. Nếu tư duy của chúng ta cởi mở thì tốt chứ nếu ta chỉ nghĩ ta có cái quyền cho nhà đầu tư cái này cái kia thì nhà đầu tư cũng có một quyền rất lớn là quyền không làm.

Vậy thì tôi cho rằng cần phải đồng hành, xuất phát từ nhu cầu nhà đầu tư cần cơ chế nào, cần cuộc chơi với thể lệ nào thì phải tiếp cận theo hướng đó và nghiên cứu để xem có thể cho đến mức độ nào và không thể cho ở mức độ nào. Có thể phải bàn, thoả thuận, thoả hiệp để đảm bảo được sự hài hoà lợi ích của nhà nước và nhà đầu tư chứ nếu mình thả ra hết mà nhà đầu tư làm ảnh hưởng đến các vấn đề cốt lõi như quốc phòng an ninh, chủ quyền lãnh thổ, ảnh hưởng đến người dân, môi trường thì không được.

Đó là những vấn đề cốt lõi phải giữ còn lại những vấn đề có thể linh hoạt cởi mở thì qua nghiên cứu mô hình các nước, căn cứ vào thực tiễn của nước ta trong suốt 25 qua để làm sao có được thể chế tốt nhất, cạnh tranh nhất.

Bộ trưởng có thể cụ thể hoá hơn việc thoả thiệp, cân nhắc về lợi ích khi làm đặc khu?

Cần xác định mục tiêu chúng ta cần đạt được trong việc này là gì và xuất phát từ cả hai phía lợi ích, của nhà nước và nhà đầu tư để đảm bảo sân chơi hài hoà được lợi ích của các bên một cách hài hoà, một cách bình đẳng thì chắc chắn các nhà đầu tư sẽ hưởng ứng. Còn ở đâu đó nếu vẫn có những kiểm soát ràng buộc một cách phi thị trường hoặc trái với nguyên lý các khu tự do khác ở các nước thì chắc chắn là không cạnh tranh được rồi.

 Và đây là một cuộc cạnh tranh rất quyết liệt giữa các nước. Có thể nói tổng nguồn đầu tư của thế giới là một nguồn hữu hạn, nhất định nên khi các nước cùng cạnh tranh, cùng tạo ra các mô hình mới, thể chế mới để thu hút thì đây sẽ là cuộc cạnh tranh rất quyết liệt và ở đâu có được môi trường hấp dẫn nhất, thuận lợi nhất thì nơi đó sẽ thắng.

Theo ông thì đâu sẽ là "ngưỡng" của cuộc thoả thuận này?

Ta có thể cho được những vấn đề không trái Hiến pháp, những lĩnh vực không vi phạm các giới hạn của chúng ta: chủ quyền, an ninh quốc phòng vấn đề liên quan đến người dân, môi trường. Đó là những vấn đề cốt lõi mà chúng ta không được đi ra ngoài còn ở trong thì chúng ta tuỳ theo xu thế, thực tế để có thể cho và cho được đến đâu.

Nếu vừa làm vừa "dò mìn" thì mất hết cơ hội, tư duy phải mạnh dạn, sáng hơn, tầm nhìn phải dài hạn hơn. Tức là phải có tư duy và tầm nhìn, phải táo bạo. Và đây là một cuộc chơi mà nếu không như thế thì không chơi được và nhường sân để người khác chơi. Trung Quốc đã làm đặc khu bao nhiêu năm nay mà người ta vẫn còn liên tục cải tạo, bồi đắp.

Với những cơ chế đưa ra trogn dự thảo luật, liệu đặc khu kinh tế của Việt Nam có khả năng cạnh tranh với rất nhiều những đặc khu đã thành công ở các nước khác không? thưa ông.

Hiện trên thế giới có hơn 4.300 đặc khu của hơn 140 nước, chúng tôi nghiên cứu 13 mô hình tương đồng để tổng kết ra được những thành công, thất bại, trong đó có yếu tố thể chế. Vậy nên tất cả những thể chế mình đang làm để trình Quốc hội đây đều là những thể chế ngang bằng hoặc hấp dẫn, vượt trội hơn so với các nước.

Nhiều ý kiến cho rằng quy định về thiết chế trưởng đặc khu đến thời điểm này vẫn chưa tạo được sự tin tưởng cần thiết cho các "ứng viên" vì vị trí của chứ danh này rất… chơi vơi trong hệ thống hành chính?

Đây là một cơ chế mới mà thực tế chưa từng có ở Việt Nam nên đó cũng là chuyện bình thường thôi.