Cơ hội cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia phát triển dự án tạo tín chỉ carbon

Tùng Dương

08/10/2025, 11:25

Thị trường carbon có thể sẽ mở rộng hơn trong tương lai do yêu cầu về tín chỉ nhiều hơn. Sân chơi phát triển các dự án tạo tín chỉ carbon không chỉ dành cho doanh nghiệp lớn có tiềm lực mà còn mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp tư nhân, thậm chí hộ gia đình cùng tham gia và hưởng lợi...

Các hộ gia đình, doanh nghiệp lâm nghiệp của nhà nước hay doanh nghiệp tư nhân sẽ có thể tham gia cùng và hưởng lợi từ doanh thu bán tín chỉ carbon trong dự án về rừng.
Các hộ gia đình, doanh nghiệp lâm nghiệp của nhà nước hay doanh nghiệp tư nhân sẽ có thể tham gia cùng và hưởng lợi từ doanh thu bán tín chỉ carbon trong dự án về rừng.

Trước nhu cầu xanh hóa, đặc biệt hướng tới mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050, nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, đang tích cực triển khai các hành động hướng tới chuyển đổi xanh, phát triển bền vững, giảm phát thải, xây dựng và phát triển thị trường carbon. Việc phát triển thị trường carbon không chỉ hỗ trợ các doanh nghiệp tận dụng cơ hội trong hành trình thực hiện cam kết giảm phát thải, mà còn mở ra cơ hội, tiềm năng nếu có chiến lược đầu tư hiệu quả vào tín chỉ carbon.

TRIỂN VỌNG PHÁT TRIỂN CÁC DỰ ÁN TÍN CHỈ CARBON

Thống kê từ năm 2009 đến nay, các dự án tạo tín chỉ tại Việt Nam phổ biến nhất là theo cơ chế phát triển sạch CDM của UNFCCC với 274 dự án đã đăng ký nhưng chỉ 87 dự án được ban hành tín chỉ với tổng số là gần 33 triệu tín chỉ. Phần lớn các dự án đã được đăng ký và ban hành là dự án thủy điện, sau đó là kết hợp năng lượng tái tạo hoặc dự án giảm phát thải Metan.

Bên cạnh đó, một loại hình dự án khác mà Việt Nam đang thực hiện với phía Nhật Bản ở quy mô thí điểm và kỳ vọng sẽ mở rộng theo điều 6 của Thỏa thuận Paris là cơ chế tín chỉ chung JDM. Trong giai đoạn thí điểm có 14 dự án đăng ký và hơn 4.000 tín chỉ được ban hành.

Các dự án tín chỉ carbon được phát triển và đăng ký theo các Tiêu chuẩn vàng (GS) và tiêu chuẩn carbon được thẩm định (VCS).

Tại Việt Nam, tiêu chuẩn vàng (GS) đang phổ biến theo hình thực tự nguyện. Đây là tiêu chuẩn tạo ra tín chỉ có chất lượng khá cao, có những yêu cầu riêng trong đóng góp đồng lợi ích. Hiện có 67 dự án đã đăng ký, trong đó 19 dự án đã được ban hành với khoảng 5 triệu tín chỉ. Trong danh mục dự án đăng ký, điện gió chiếm đa số, nhưng trong danh mục tín chỉ đã ban hành thì biogas, nhiệt mặt trời có lượng tín chỉ lớn nhất.

Trong danh mục dự án đăng ký tạo tín chỉ carbon, điện gió chiếm đa số.
Trong danh mục dự án đăng ký tạo tín chỉ carbon, điện gió chiếm đa số.

Với tiêu chuẩn carbon được thẩm tra (VCS) có 19 dự án đã đăng ký nhưng có tới 43 dự án đã được ban hành tín chỉ với hơn 14 triệu tín chỉ.

Chia sẻ tại tọa đàm về cơ hội từ tín chỉ carbon diễn ra mới đây, bà Đặng Hồng Hạnh, Giám đốc- Đồng sáng lập Công ty CP Tư vấn Năng lượng và Môi trường (VNEEC) chỉ rõ: các tiêu chuẩn tín chỉ sẽ ngày càng trở nên chặt chẽ. Có những dự án trước đây đạt được tiêu chuẩn ban hành tín chỉ thì hiện tại không còn đạt. Đây là xu thế của cộng đồng thế giới khi cùng nhau cam kết để đưa ra tín chỉ ngày càng mang tính chặt chẽ và xây dựng được lòng tin khi áp dụng tín chỉ để bù trừ cho các hoạt động phát thải khí nhà kính.

Năm 2021, Hội đồng Liêm chính thị trường carbon tự nguyện (ICVCM) ra đời, đã thiết lập các tiêu chuẩn và hướng dẫn nghiêm ngặt để đảm bảo tính minh bạch, chất lượng và độ tin cậy của tín chỉ carbon trong thị trường carbon tự nguyện. Đến năm 2024, hội đồng mới công nhận 12 phương pháp luận đủ tiêu chuẩn. Do đó, doanh nghiệp cần phải đánh giá chi tiết cho từng dự án về tính hợp lệ và tiềm năng tạo ra tín chỉ carbon.

Với các dự án năng lượng tại Việt Nam, chứng chỉ GS chỉ công nhận điện gió ngoài khơi, điện mặt trời nổi (với tỷ lệ xâm nhập công nghệ dưới 5%); VCS bỏ toàn bộ công nhận các dự án điện mặt trời, điện gió trên bờ; chỉ có Global carbon council chấp nhận các dự án điện mặt trời, điện gió chưa đưa vào khai thác thương mại.

Trong số các cơ chế mới, cơ chế tín chỉ carbon trong nước đã được nêu tại Nghị định 119 sẽ áp dụng tại thị trường carbon trong nước. Thị trường sẽ được thí điểm từ năm 2025-2028, doanh nghiệp có thể sử dụng các tín chỉ này để bù trừ hạn ngạch phát thải nhưng không quá 30% lượng hạn ngạch được giao. Tuy nhiên, hiện tại Việt Nam chưa công nhận một phương pháp luận cụ thể nào.

Một cơ chế mới khác là theo điều 6 của thỏa thuận Paris. Theo điều 6.2, ngày 16/9 Việt Nam vừa ký thỏa thuận song phương để tạo ra tín chỉ với Singapore. Việt Nam cũng chuẩn bị và đàm phán thỏa thuận song phương với Nhật Bản, Hàn Quốc và Thụy Sỹ.

NHỮNG LƯU Ý CHO DOANH NGHIỆP, NHÀ PHÁT TRIỂN DỰ ÁN TÍN CHỈ CARBON

Việc phát triển thị trường carbon không chỉ hỗ trợ các doanh nghiệp tận dụng cơ hội trong hành trình thực hiện cam kết giảm phát thải, mà còn mở ra cơ hội, tiềm năng nguồn thu đáng kể nếu có chiến lược đầu tư hiệu quả vào tín chỉ carbon.

Theo các chuyên gia, trong phát triển các dự án tạo ra tín chỉ, các doanh nghiệp lớn có lợi thế bởi việc tạo ra dự án, vận hành và đăng ký thành công sẽ phải tốn rất nhiều chi phí, như chi phí cho bên tư vấn, bên thứ ba, đăng ký, ban hành…

Với những doanh nghiệp lớn, dự án thường có quy mô lớn, đồng thời có thể tạo ra được lượng tín chỉ đủ nhiều để mang lại lợi nhuận cho dự án tín chỉ đó. Nhiều dự án có thể tạo ra tín chỉ nhưng quy mô quá nhỏ sẽ không đủ tạo lượng tín chỉ bù đắp cho chi phí đầu tư.

Người dân tham gia bảo vệ,  phát triển rừng (Ảnh: Nhật Anh).
Người dân tham gia bảo vệ,  phát triển rừng (Ảnh: Nhật Anh).

Tuy nhiên, thị trường cũng mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, thậm chí là các hộ gia đình. Phân tích điều này, bà Hạnh cho rằng trong dự án về rừng, có rất nhiều hoạt động như trồng rừng, bảo vệ rừng. Các hộ gia đình, doanh nghiệp lâm nghiệp của nhà nước hay doanh nghiệp tư nhân sẽ có thể tham gia cùng và hưởng lợi từ doanh thu bán tín chỉ carbon…

Theo nhận định của các chuyên gia thị trường có thể không thu hẹp mà mở rộng hơn trong tương lai, do yêu cầu về tín chỉ nhiều hơn. Nhưng xu thế nhu cầu tín chỉ chất lượng cao sẽ tăng lên, tín chỉ chất lượng thấp sẽ giảm đi, trong bối cảnh tiêu chuẩn cho tín chỉ ngày càng chặt chẽ.

Do đó các doanh nghiệp Việt Nam phải cân nhắc và lựa chọn cơ chế nào cho loại hình dự án cụ thể, cũng như cân nhắc thời gian đăng ký dự án đó với thời gian đầu tư vận hành dự án. Chủ dự án cần nhận thức được dự án có tiềm năng tạo tín chỉ thông qua đánh giá của chuyên gia để đăng ký dự án vào thời điểm thích hợp. Khi doanh nghiệp cân nhắc được vấn đề này có thể có những chiến lược thị trường để bán tùy thuộc vào quy định của thị trường và có mức giá khác nhau.

Đưa ra những khuyến nghị cho các nhà phát triển dự án tiềm năng cũng như các bên tìm hiểu về tín chỉ carbon, bà Hạnh lưu ý 5 vấn đề.

Thứ nhất, cần hiểu rõ các nguyên tắc, quy định của các cơ chế tín chỉ và thị trường carbon cụ thể và cả những quy định chung nhất.

Thứ hai, do thời gian đăng ký dự án dài, cần cân nhắc sớm để đảm bảo tính bổ sung và tối ưu doanh thu, bởi theo chu kỳ đã nói ở trên thì sẽ mất khoảng 1-2 năm.

Thứ ba, nắm bắt cơ hội, xu thế trong từng giai đoạn thị trường trong nước và quốc tế, để có kế hoạch tham gia thị trường tối ưu.

Thứ tư, lựa chọn cơ chế thích hợp để phát triển dự án.

Thứ năm, cần có đội ngũ chuyên gia có đủ năng lực và nắm bắt thường xuyên sự thay đổi chính sách trong nước và quốc tế.

Theo chuyên gia, “khi tham gia thị trường, chúng ta không chỉ thu lợi ích mà còn phải tuân thủ luật chơi. Nếu làm không tốt, chúng ta có thể vi phạm. Đối với doanh nghiệp, cần xét đến vị thế của mình trong thị trường carbon là gì?”.

Với thị trường tự nguyện, rủi ro lớn nhất là việc thực hiện hợp đồng giữa hai bên. Nếu là người bán, cần chú ý điều khoản hợp đồng nếu không giao được hàng thì mức phạt sẽ phải ra sao. Bên mua phải chú ý đến chất lượng hàng hóa, nếu bên bán giao hàng không đạt yêu cầu của tín chỉ, hoặc số lượng không như dự kiến, có thể gây ra những bất lợi cho hoạt động kinh doanh.

Với thị trường tuân thủ, rủi ro pháp lý với doanh nghiệp bắt buộc phải tuân thủ là rất rõ ràng. Nếu không thực hiện chế độ báo cáo như yêu cầu, hay phát thải quá lượng được giao thì sẽ bị áp dụng các quy định tại Nghị định 45 về xử phạt các vi phạm hành chính liên quan đến môi trường…

Đọc thêm

Dòng sự kiện

Bài viết mới nhất

Diễn đàn Kinh tế mới Việt Nam 2025

Diễn đàn Kinh tế mới Việt Nam 2025

Sáng kiến Diễn đàn thường niên Kinh tế mới Việt Nam (VNEF) đã được khởi xướng và tổ chức thành công từ năm 2023. VNEF 2025 (lần thứ 3) có chủ đề: "Sức bật kinh tế Việt Nam: từ nội lực tới chuỗi giá trị toàn cầu".

Bài viết mới nhất

Thương hiệu Mạnh Việt Nam 2025

Thương hiệu Mạnh Việt Nam 2025

Khởi xướng từ năm 2003, chương trình THƯƠNG HIỆU MẠNH VIỆT NAM đã trở thành sự kiện thường niên lớn nhất do Tạp chí Kinh tế Việt Nam – VnEconomy – Vietnam Economic Times tổ chức, dành cho cộng đồng các Doanh nghiệp Việt Nam.

Bài viết mới nhất

Tìm kiếm động lực và mô hình phát triển kinh tế mới cho Việt Nam

Tìm kiếm động lực và mô hình phát triển kinh tế mới cho Việt Nam

Các dự án, công trình chào mừng Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025)

Các dự án, công trình chào mừng Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025)

So sánh doanh thu các hãng ô tô trên thế giới

So sánh doanh thu các hãng ô tô trên thế giới

Asko AI Platform

Askonomy AI

...

icon

Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?

Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán), có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu). Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính:

VnEconomy