Trao đổi với bên hành lang Quốc hội, ông Trần Hoàng Ngân, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, cho rằng, dù ngân sách còn nhiều khó khăn nhưng vẫn có thể tăng lương cho người lao động nếu có những tính toán cơ cấu nguồn thu, chi hợp lý.

Dự kiến thu ngân sách sẽ vượt chi gần 10% trong năm 2014 nhưng Bộ Tài chính cho rằng, sẽ không còn nguồn nào dành cho chi tăng lương tối thiểu. Quan điểm của ông với vấn đề này như thế nào?

Tôi cho rằng, cần phải tính toán và xem xét kỹ lưỡng để có thể tăng lương tối thiểu cho người lao động. Hiện tại, trong các khoản chi ngân sách thì tới 67% dành cho chi thường xuyên (chi lương, công tác hành chính, đi công tác nước ngoài...).

Nếu chúng ta chắt chiu, tiết giảm các khoản chi không cần thiết, như chi cho khánh tiết, chi tổ chức lễ hội, chi tiếp khách... thì có thể tiết kiệm và khoản này sẽ dành cho chi trả lương.

Đúng là ngân sách đang rất khó khăn nhưng theo tôi, điều chỉnh tăng tiền lương vẫn có thể thực hiện được nếu tính toán khoa học và cơ cấu lại nguồn chi có giới hạn một cách hợp lý. Trong trường hợp không thể tăng hết toàn bộ đối tượng thì cũng có thể tính tới phương án tăng từng phần theo từng đối tượng ưu tiên với tỷ lệ tăng khác nhau.

Đơn cử, trong đợt tăng đầu tiên có thể xét ưu tiên tăng lương cho người lao động thu nhập thấp, dưới 5 triệu đồng/tháng.

Còn với đối tượng thu nhập hàng tháng trên 5 triệu đồng/tháng thì có thể xét tăng sau. Ứng với từng nhóm cụ thể sẽ có tỷ lệ tăng lương khác nhau và mức dao động này có thể từ 2 - 5%. Nếu thực hiện theo phương án này, chúng ta phải tổ chức, sắp xếp lại lao động.

Vì trong cùng bộ máy khu vực Nhà nước cũng có những công việc, vị trí mức lương hàng tháng khá thấp (y tá, giáo viên...), ngược lại có những vị trí thu nhập lại rất cao.  

Vì vậy, cần có những đánh giá để kéo gần khoảng cách chênh lệch về thu nhập hiện nay.

Theo đề xuất của ông thì nên ưu tiên tăng lương cho người thu nhập thấp trước. Điều này liệu có phá vỡ cấu trúc thang bảng lương hiện nay không, thưa ông?

Khi cần thì cũng phải xem xét lại toàn bộ hệ thống thang bảng lương hiện nay cho phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước đang sửa đổi để nâng cao đời sống người lao động. Không thể phủ nhận, hiện nay đang tồn tại khoảng cách giàu nghèo khá lớn trong nước.

Thưa ông, có nên xã hội hóa khu vực hành chính sự nghiệp để giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước không?

Đây không phải là ý tưởng mới. Hiện nay chúng ta vẫn đang thực hiện chủ trương xã hội hóa khu vực này, có điều kết quả tới đâu thì cần xem lại.

Theo tôi, ngoài chuyện giảm số lượng người hưởng lương từ ngân sách nhà nước, cũng phải chú ý tới chuyện nâng cao hiệu suất lao động của người lao động.

Chi thường xuyên hiện vẫn ở mức cao, với thực trạng hiện nay, liệu có cơ hội để giảm chi thường xuyên, qua đó giúp lành mạnh hóa ngân sách nhà nước?

Hoàn toàn có khả năng thực hiện giảm tỷ trọng chi thường xuyên tuy nhiên cần có quyết tâm chính trị rất lớn. Vì vậy, để làm được điều này không còn cách nào khác là phải tăng nguồn thu ngân sách để đảm bảo chi, đồng nghĩa nền kinh tế phải tăng trưởng, kéo theo thu nội địa tăng thì mới có nguồn bù đắp.

Bên cạnh đó, chi đầu tư phát triển cũng phải sớm sinh lời để mang lại hiệu quả, đóng góp vào phần chi ngân sách.

Lộ trình tăng lương đã hoãn tới 2 năm và hiện có nguy cơ sẽ hoãn tiếp. Ngoài khó khăn về nguồn, theo ông còn có nguyên nhân nào khác không?

Vừa qua chúng ta hoãn việc tăng lương vì trông chờ vào kết quả đề án cơ cấu lại, tinh giản biên chế bộ máy hành chính sự nghiệp nhưng tiếc là việc tinh giản tiến hành quá chậm chạp, bộ máy vẫn cồng kềnh. Tuy nhiên, giờ đã tới lúc phải tiến hành song song, chứ không có thu nhập đảm bảo mức sống hàng ngày thì sẽ ảnh hưởng tới chất lượng và năng suất lao động.

Với bộ máy quá lớn, hiện nay chi ngân sách có 3 khoản: chi đầu tư phát triển khoảng 17%, trả nợ khoảng 13% còn lại gần 70% cho chi thường xuyên. Chi thường xuyên có nhiều khoản nhưng nếu quyết liệt cho các khoản chi thì cũng có thể giảm chi phí.

Trước 2011 chi thường xuyên chỉ chiếm 50 - 55% tổng chi nhưng hiện nay đã lên tới 65 - 70% tổng chi. Chi đầu tư phát triển cũng đã giảm dần nhưng lại không mang lại hiệu quả. Cần cụ thể hóa Luật Đầu tư công, có hiệu lực từ 1/1/2015, vì thế các văn bản hướng dẫn Luật này phải nhanh chóng được đưa ra để Luật đi vào cuộc sống có hiệu quả.

Đối với thu ngân sách thì thu từ dầu thô đã cạn, thu từ xuất nhập khẩu cũng khó tăng. Nguồn thu duy nhất có thể tăng là thu nội địa (thu từ doanh nghiệp nhà nước, ngoài doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp FDI), trong đó nguồn có khả năng thu tốt là từ doanh nghiệp nhà nước.

Dư địa từ doanh nghiệp FDI cũng còn, theo tôi, thu từ khu vực này trước nay chưa tương xứng cho nên tăng cường thu trong thời gian tới.