Đã vào mùa cua huỳnh đế Lý Sơn
Tháng Giêng đến hết tháng 3 âm lịch là vào vụ thu hoạch cua huỳnh đế. Năm nay nguồn hàng loại hải sản này khá dồi dào, tuy nhiên giá lại tăng mạnh so với mọi năm.
Nếu nói rằng đa số khách du lịch vượt biển đến Lý Sơn chỉ để ăn cua huỳnh đế có lẽ cũng không ngoa. Từ cảng Sa Kỳ bạn sẽ phải ngồi tàu thủy vượt qua quãng đường 24km về phía đông bắc để đến Lý Sơn. Hòn đảo này được nhắc đến nhiều với món tỏi cô đơn nổi tiếng và loại hải sản chỉ dành để tiến vua chúa ngày xưa "cua huỳnh đế". Cua huỳnh đế ở Lý Sơn ngon hơn hẳn vùng khác, thịt cua ngọt, đậm và chắc, gạch nở đầy mai.Tên gọi cua Huỳnh đế được lý giải khá thú vị. Ngày xưa, vua chúa khi du ngoạn ở các vùng biển đẹp thấy ngư dân đánh bắt được loại cua màu đỏ hồng như chiến bào, hình dáng như loài rùa nên ăn thử. Càng ăn thấy càng ngon, càng sung sức nên vua ra lệnh cho ngư dân phải thường xuyên dâng lên hoàng cung. Từ đó tên gọi cua Huỳnh đế (còn gọi là Hoàng đế) lưu truyền trong dân gian.
Theo giới đánh bắt hải sản, cua huỳnh đế thịt chắc ngon như tôm hùm, gạch thơm béo và chứa nhiều dinh dưỡng. Cua được đánh bắt nhiều nhất là ở vùng đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi), Phú Quý (Bình Thuận). Loại cua này thường sống ở xa bờ, vùng biển sạch, nước sâu, nơi có đất cát và sỏi. Cua huỳnh đế được bắt bằng cách lặn hoặc dùng bẫy. Rập bẫy cua huỳnh đế có hình dạng như chiếc nón, được gắn mồi tươi ở chính giữa. Một số nơi khác thì dùng lưới cho mồi vào để dụ cua vào ăn mồi và dính chân vô lưới.Khác với đồng loại bình thường có 2 càng và 8 chân, cua huỳnh đế chỉ có 6 chân và 2 càng. Qua quan sát, loài cua này khi trưởng thành có kích cỡ to bằng bàn tay xòe của người lớn, với trọng lượng khoảng 300 gram/con, tuy nhiên nhiều con nặng đến 1kg/con. Cua huỳnh đế có mình nhìn khum tròn giống con bọ khổng lồ, với phần đầu hơi chúi xuống, vỏ màu đỏ hồng như chiến bào, mai hình vuông, càng và que ngắn, đầu cua dài. Nhiều ngư dân Quảng Ngãi cho biết, cua huỳnh đế thường sống ở những vùng biển nước khá sâu từ 100 – 300m, vì vậy việc săn bắt con đặc sản này khá khó khăn và nguy hiểm.
Có nhiều cách chế biến cua huỳnh đế nhưng đa phần du khách đến Lý Sơn đều chọn cách chế biến giữ được độ ngọt thơm của cua là hấp chín. Con cua chuyển màu đỏ rất bắt mắt, dùng kéo cắt thân cua để lộ lớp thịt cua dày trắng tinh. Gỡ từng miếng thịt cua chấm với nước chấm hải sản ớt xanh vỏ chanh xay nhuyễn thì không gì ngon bằng.
Cũng có nhiều nhà hàng ở Lý Sơn tiến hành "cải biên" một chút, đem cua huỳnh đế luộc với nước dừa. Cách nấu này tuy khá đơn giản nhưng lại ngon ngọt, không béo ngậy như món xào, sốt và quan trọng là vẫn giữ được phần nhiều hương vị của món cua đặc sản. Cứ tưởng loại dừa dùng để chế biến cua là dừa tươi, hỏi ra mới biết người ta chỉ dùng dừa khô để luộc cua huỳnh đế. Bởi nước dừa tươi, non thường sẽ cho hậu chua còn dừa khô thì nước ngọt gắt và có chút gas. Người đầu bếp sẽ đập dừa lấy nước cho vào nồi cùng cua, không thêm bất cứ gia vị gì. Cua được luộc độ 20 phút là chín. Trong thời gian luộc, nắp vung kín phải luôn được đậy kín, như thế mùi hương cũng như chất ngọt sẽ không tỏa ra bên ngoài. Cua chín được vớt ra đĩa dùng nóng. Gia vị đi kèm khi ăn món này có thể là mù tạt hoặc muối tiêu chanh tùy theo sở thích của bạn. Thêm chút rau răm nữa, món ăn sẽ trở nên hấp dẫn vô cùng.
Bởi hương vị rất thơm ngon đặc trưng, tất cả các đầu bếp đều thống nhất chung ý kiến: không nên đem cua huỳnh đế xào me, xào bơ, xào tỏi... chi hết. Ngoài cách luộc, hấp, cháo cua huỳnh đế cũng là một cách để giữ nguyên hương vị biển cả của loại hải sản quý này. Cua huỳnh đế rửa sạch cho vào một cái tô lớn rồi đem hấp để giữ nguyên chất ngọt. Sau đó, tách mai ra dùng muỗng nạo hết gạch để vào một tô riêng... Kế tiếp bắc một chảo dầu lên, phi hành củ cho thơm, nhỏ lửa cho thịt cua vào và đảo đều cho thịt thấm. Khi cháo nhừ cho thịt cua vào và để sôi vài phút. Ðổ gạch cua vào sau cùng. Nêm cho vừa ăn và cho thêm nửa củ hành tây lát mỏng cùng lá hành, ngò xắt nhỏ. Nhắc xuống và cho thêm tiêu vào. Nồi cháo cua huỳnh đế ngon phải có lớp mỡ hành vàng sánh ở trên, lẫn với nước gạch màu đỏ cùng những thớ thịt màu trắng của cua. Húp từng muỗng cháo nóng mới ngon làm sao! Mùi thơm đặc trưng xông vào mũi cùng hơi nóng phả vào mặt. Ăn hết tô cháo, mồ hôi vã cả người, nghe khỏe ra.Ngoài cua huỳnh đế, vùng biển Quảng Ngãi còn có tôm hùm, ốc cừ, nhum biển, ốc bàn tay... Đây đều là những loại hải sản ngon - bổ - độc đáo mà du khách không thể không nếm thử.