Bộ Xây dựng vừa báo cáo Thủ tướng Chính phủ về kế hoạch nghiên cứu đầu tư mở rộng các đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 và 2021-2025 theo quy mô hoàn chỉnh.

Theo quy hoạch, tuyến cao tốc Bắc-Nam phía Đông có điểm đầu tại cửa khẩu Hữu Nghị, tỉnh Lạng Sơn, điểm cuối tại thành phố Cà Mau, tổng chiều dài khoảng 2.055 km (chiếm 22% tổng chiều dài mạng lưới cao tốc), quy mô từ 6-12 làn xe.

Tính đến nay, 1.206 km cao tốc đã được đưa vào khai thác, trong khi 834 km đang trong quá trình thi công và dự kiến hoàn thành vào năm 2025 (ngoại trừ đoạn cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng dài 43 km).

Bộ Xây dựng cho biết, trong các giai đoạn 2017-2020 và 2021-2025, đã và đang triển khai đầu tư 1.163 km với quy mô 4 làn xe hạn chế (bề rộng nền đường 17 m). Ngoài ra, 99 km đang khai thác với quy mô 4 làn xe hoàn chỉnh, và 113 km đang được mở rộng lên 4-6 làn xe.

Tuy nhiên, trong quá trình khai thác, một số đoạn tuyến đầu tư theo phương án phân kỳ (4 làn xe hạn chế, không có dải dừng khẩn cấp liên tục) đã bộc lộ một số bất cập. Do đó, việc mở rộng các tuyến cao tốc không chỉ giúp nâng cao chất lượng khai thác, đảm bảo an toàn giao thông mà còn tạo động lực phát triển ngành xây dựng, gia tăng việc làm và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Các dự án mở rộng cũng tận dụng được lợi thế từ việc giải phóng mặt bằng đã hoàn tất, thuận lợi cho thi công. Đặc biệt, đối với các đoạn cao tốc giai đoạn 2021-2025 đang thi công, có thể sử dụng ngay hệ thống máy móc, phương tiện, nhân lực và lán trại sẵn có, giúp giảm thiểu chi phí.

Và để đẩy nhanh tiến độ đầu tư và giải ngân, đáp ứng nhu cầu vận tải, trước mắt Bộ Xây dựng đề xuất triển khai mở rộng đoạn Hà Nội - TP. Hồ Chí Minh với chiều dài khoảng 1.144 km, tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 152.135 tỷ đồng.

Về phương án đầu tư, do nền đường hiện tại chủ yếu được xây dựng lệch về một phía so với tim tuyến quy hoạch, khi mở rộng sẽ triển khai về phía còn lại. Bộ Xây dựng đánh giá, phương án mở rộng lên 6 làn xe có nhiều lợi thế hơn so với mở rộng lên 4 làn xe hoàn chỉnh, do đó kiến nghị đầu tư theo quy mô 6 làn xe theo đúng quy hoạch.

Các đoạn tuyến chưa được nghiên cứu mở rộng như đoạn Mỹ Thuận-Cần Thơ - Cà Mau, dài 149 km hiện có nhu cầu vận tải chưa lớn; điều kiện thi công khó khăn; nhu cầu vật liệu hiện nay đang thiếu hụt sẽ làm ảnh hưởng đến tiến độ, tăng chi phí đầu tư, việc đầu tư mở rộng được thực hiện thành dự án riêng.

Nhằm bảo đảm tính đồng bộ về quy mô trên toàn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông, các dự án hiện do Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) đầu tư hoặc đang khai thác sẽ tiếp tục được giao cho doanh nghiệp này chịu trách nhiệm huy động vốn để đầu tư mở rộng theo quy hoạch, căn cứ vào nhu cầu vận tải thực tế (ngoại trừ đoạn TP. Hồ Chí Minh - Long Thành).

Với các dự án theo hình thức BOT, việc mở rộng sẽ do nhà đầu tư tiếp tục xem xét, triển khai vào thời điểm phù hợp, tùy thuộc phương án tài chính và nhu cầu vận tải tại từng thời kỳ.

Bộ Xây dựng đưa ra tiến độ dự kiến sau khi dự án mở rộng cao tốc Bắc - Nam phía Đông được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù sẽ báo cáo Bộ Chính trị chủ trương đầu tư mở rộng vào tháng 4/2025; phê duyệt chủ trương, điều chỉnh chủ trương đầu tư vào tháng 6/2025 (trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp tháng 5/2025); phê duyệt dự án thành phần vào tháng 9/2025; phê duyệt thiết kế kỹ thuật, dự toán vào tháng 11/2025 và khởi công dự án vào quý 4/2025.

Với tiến độ trên, Bộ Xây dựng dự kiến năm 2025 sẽ giải ngân 23.000 - 35.000 tỷ đồng; phần còn lại tiếp tục giải ngân trong giai đoạn 2026 - 2027.

Để bảo đảm tính đồng bộ về quy mô tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông, Bộ Xây dựng kiến nghị các dự án hiện đang do Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) đầu tư hoặc đang thu phí sẽ tiếp tục giao VEC chịu trách nhiệm huy động vốn đầu tư mở rộng theo quy mô quy hoạch tùy thuộc vào nhu cầu vận tải (không bao gồm đoạn TP Hồ Chí Minh - Long Thành); các dự án BOT sẽ do nhà đầu tư tiếp tục xem xét đầu tư mở rộng vào thời điểm thích hợp tùy thuộc phương án tài chính, nhu cầu vận tải.

Việc hoàn thành toàn tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông vào năm 2025 sẽ thúc đẩy kết nối các trung tâm kinh tế, chính trị, các vùng kinh tế trọng điểm, từng bước hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng tạo sức lan tỏa để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, góp phần thực hiện các đột phá chiến lược đã được Đại hội Đảng lần thứ XIII đề ra.