Diễn biến thiên tai, thời tiết, khí tượng thủy văn tại Việt Nam năm 2025 rất bất thường, dị thường

Tại cuộc họp báo thường kỳ Bộ Nông nghiệp và Môi trường ngày 4/12, Phó Cục trưởng Cục Khí tượng Thủy văn Hoàng Đức Cường cho biết năm nay đã chứng kiến nhiều kỷ lục về thiên tai, khí tượng thủy văn được ghi nhận.

THIÊN TAI, THỜI TIẾT NGÀY CÀNG CỰC ĐOAN, KHÓ LƯỜNG DO TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

Cụ thể, trên thế giới, nhiều kỷ lục về nhiệt độ cao nhất tại nhiều nơi được ghi nhận vượt 48oC, thiết lập kỷ lục mới về số ngày liên tiếp có nhiệt độ cực đại (Hoa Kỳ, Thổ Nhĩ Kỳ, tháng 7/2025). Tại Bắc Đại Tây Dương, nhiệt độ bề mặt nước biển tiếp tục duy trì kỷ lục cao nhất vượt 25.5oC vào cuối mùa hè, cung cấp nguồn năng lượng chưa từng có cho các xoáy thuận nhiệt đới, hậu quả là sự tan băng kỷ lục, như ở Tây Nam Greenland, ước tính đã mất tới 300 tỷ tấn băng chỉ trong mùa hè 2025 góp phần đáng kể vào mức dâng mực nước biển toàn cầu.

Năm 2025 đã thiết lập những kỷ lục đáng lo ngại về cường độ và số lượng xoáy thuận nhiệt đới khi tại Đại Tây Dương ghi nhận 10 cơn bão lớn (cấp 3 trở lên), vượt qua các kỷ lục trước đó, hiện tượng bão tăng cường độ nhanh chóng đã trở nên phổ biến. Siêu bão "Phượng Hoàng" ở Tây Bắc Thái Bình Dương đã tăng từ cấp 1 lên cấp 5 (sức gió trên 250 km/h chỉ trong vòng 24 giờ (9/2025).

Bên cạnh đó, nhiều đợt lũ, ngập lụt và lũ quét cũng được ghi nhận, đặc biệt là các đợt lũ lụt và sạt lở đất vô cùng nghiêm trọng như tại Sumatra, Indonesia (tháng 11-12/2025) khiến trên 700 người thiệt mạng và hàng trăm người mất tích, Pakistan (6-6/2025) khiến hơn 1000 người thiệt mạng, trận lũ quét tại Taxas, Hoa Kỳ (tháng 7/2025) khiến 135 người thiệt mạng.

Một điều đáng chú ý là trạm Bạch Mã (Việt Nam) đã ghi nhận lượng mưa cực đoan lên tới 1.739 mm chỉ trong vòng 24 giờ (tháng 10/2025), được Tổ chức Khí tượng Thế giới (đang xác nhận) là một trong những sự kiện mưa 24 giờ lớn nhất được biết đến trên thế giới.

Tại Việt Nam, năm 2025 được ghi nhận là một năm có diễn biến thiên tai khí tượng thủy văn cực kỳ bất thường và dị thường, gây ra những thiệt hại nghiêm trọng trên cả nước. Tổng thiệt hại kinh tế ước tính đã vượt 85.000 tỷ đồng và đã có 409 người chết và mất tích tính đến cuối tháng 11/2025.

Tính đến hết tháng 11/2025, đã có 21 cơn bão/áp thấp nhiệt đới (15 bão, 06 áp thấp nhiệt đới) hoạt động trên Biển Đông và trở thành năm có số lượng bão/áp thấp nhiệt đới hoạt động nhiều nhất trên Biển Đông kể từ khi có số liệu quan trắc (từ năm 1961), năm nhiều nhất trước đó là 2017 với 20 cơn bão/áp thấp nhiệt đới (16 bão, 04 áp thấp nhiệt đới).

Theo Cục Khí tượng Thủy văn, ngoài kỷ lục về số lượng bão/áp thấp nhiệt đới, mùa bão năm 2025 còn ghi nhận một số tính chất đặc biệt, bất thường và cực đoan. Ví dụ như cơn bão số 1 (WUTIP) là cơn bão đầu tiên xuất hiện trên Biển Đông trong tháng 6 sau hơn 40 năm; cơn bão số 9 (RAGASA) với cường độ mạnh cấp 17, giật trên cấp 17 đã trở thành cơn bão mạnh nhất từng hoạt động trên khu vực Biển Đông;

Bên cạnh đó, áp thấp nhiệt đới cuối tháng 11, bắt nguồn từ cơn bão Senyar di chuyển từ khu vực Ấn Độ Dương sang khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương. Trong quá khứ đã từng có áp thấp nhiệt đới hoặc bão đi từ Tây Thái Bình Dương sang Ấn Độ Dương, nhưng chiều ngược lại thì chưa từng ghi nhận trong lịch sử khí tượng.

Trong năm 2025, tình hình lũ lụt nghiêm trọng đã xảy ra trên diện rộng, với mực nước đỉnh lũ trên các sông vượt mốc lịch sử ở cả Bắc Bộ, Trung Bộ, cao nguyên Trung Bộ, hạ lưu sông Cửu Long.

Chưa năm nào ghi nhận lũ đặc biệt lớn, lũ lịch sử cùng xuất hiện trong 1 năm tại 20 con sông như sông Cầu (Thái Nguyên, Bắc Ninh), sông Thương (Bắc Ninh), sông Chung (Lạng Sơn), sông Bằng Giang (Cao Bằng), sông Lô (Tuyên Quang), sông Ngòi Hút, Ngòi Thia (Lào Cai), thượng lưu sông Mã và sông Bưởi, sông Yên (Thanh Hóa), thượng lưu sông Cả (Nghệ An), sông Bồ (TP.Huế), sông Vu Gia-Thu Bồn (Đà Nẵng), sông Kỳ Lộ, sông Ba (Đắk Lắk), sông Dinh Ninh Hòa (Khánh Hòa), sông Lũy (Lâm Đồng), hạ lưu sông Tiền (Vĩnh Long, Đồng Tháp), hạ lưu sông Hậu (An Giang, Cần Thơ).

Đặc biệt nghiêm trọng là trận lũ lụt lịch sử tại Phú Yên (nay là khu vực phía Đông tỉnh Đắk Lắk) năm 2025 là một phần của đợt thiên tai lớn tại miền Trung và Tây Nguyên, được đánh giá là vượt qua đỉnh lũ lịch sử năm 1993 trên lưu vực sông Ba.

"Bão bất thường, lũ lớn nghiêm trọng, diện rộng bất thường trong năm 2025 tại Việt Nam cũng như trên thế giới là một minh chứng rõ ràng cho thấy quy luật lũ truyền thống đang thay đổi, phản ánh xu hướng thời tiết ngày càng cực đoan, khó lường do tác động của biến đổi khí hậu", Cục Khí tượng Thủy văn nhận định.

TỪ NAY TỚI CUỐI NĂM CÒN BÃO, LŨ KHÔNG?

Dự báo, từ tháng 12/2025 đến tháng 02/2026, ENSO có khả năng cao sẽ tiếp tục duy trì trạng thái La Nina, sau đó từ tháng 3-5/2026, ENSO có khả năng quay trở lại trạng thái trung tính.

Ông Cường thông tin, trong tháng 12/2025, trên khu vực Biển Đông có khả năng xuất hiện từ 01-02 cơn bão/áp thấp nhiệt đới. Từ tháng 01-05/2026, ít có khả năng xuất hiện bão/áp thấp nhiệt đới trên khu vực Biển Đông.

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn quốc gia, hiện nay, ngày 03/12, ở vùng biển phía Đông của khu vực miền Trung Philippin đang tồn tại một áp thấp nhiệt đới có vị trí ở vào khoảng 14N-135E, di chuyển chậm theo hướng Bắc Tây Bắc.

Dự báo khoảng ngày 6-7/12 áp thấp nhiệt đới này có khả năng vượt qua khu vực miền Trung của Philippin và đi vào Biển Đông, có khả năng mạnh lên thành bão (cơn bão số 16) sau đó có khả năng ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền của khu vực Trung và Nam Trung Bộ, gây ra một đợt mưa vừa, mưa to ở các tỉnh từ TP.Huế trở vào đến khu vực Khánh Hòa.

Trong tháng 12/2025 ở khu vực Trung và Nam Trung Bộ có khả năng xuất hiện từ 01-02 đợt mưa vừa, mưa to trên diện rộng, trong đó lượng mưa ở khu vực từ Nam Quảng Trị trở vào đến khu vực phía Bắc của duyên hải Nam Trung Bộ có xu hướng cao hơn so với trung bình nhiều năm, cần đề phòng nguy cơ xảy ra lũ quét và trượt lở đất.

Dự báo, trong tháng 12/2025, không khí lạnh  tiếp tục có xu hướng gia tăng về tần suất, cường độ và có thể xuất hiện tình trạng rét đậm, rét hại ở miền Bắc nhưng tập trung tại khu vực vùng núi phía Bắc. Không khí lạnh tiếp tục hoạt động mạnh trong các tháng 1 và 2/2026, gây ra các đợt rét đậm, rét hại.

Khu vực Nam Bộ có khả năng xuất hiện nắng nóng từ khoảng đầu tháng 3/2026 ở miền Đông Nam Bộ; sau đó từ cuối tháng 3 đến đầu tháng 4/2026, nắng nóng có xu hướng gia tăng cường độ và mở rộng dần sang khu vực miền Tây Nam Bộ (tương đương với trung bình nhiều năm). Khu vực Tây Bắc Bộ và khu vực từ Thanh Hóa đến Huế có khả năng xuất hiện nắng nóng từ khoảng tháng 4/2026.