Với vị trí địa lý đặc biệt, vừa giáp TP.HCM, vừa sở hữu đường biên giới dài hơn 240 km với Campuchia, Tây Ninh (sau sáp nhập với Long An) hội tụ đủ điều kiện để phát triển vận tải liên phương thức kết hợp giữa đường bộ, đường thủy, và cả đường sắt trong tương lai.

ĐỊNH HƯỚNG VỊ THẾ “HẠT NHÂN PHÁT TRIỂN”

Trong hai ngày 11 và 12/8/2025, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Xuân Sang đã dẫn đầu đoàn công tác tới khảo sát thực địa ở Tây Ninh. Lộ trình khảo sát bao gồm tuyến sông Sài Gòn từ Bến Dược (Củ Chi, TP.HCM) đi qua Bến Súc, Bến Củi, tới hạ lưu đập thủy điện Dầu Tiếng; đồng thời kiểm tra tại các cửa khẩu quốc tế Mộc Bài, Xa Mát là hai điểm thông thương chủ lực của tỉnh với Campuchia.

Mục tiêu là đánh giá thực trạng hạ tầng giao thông, đặc biệt là đường thủy nội địa, và khả năng tích hợp vào mạng lưới vận tải liên phương thức. Kết quả khảo sát cho thấy, tuyến sông Sài Gòn - Vàm Cỏ Đông hiện vẫn hạn chế cho tàu container lớn do độ sâu luồng chưa đạt chuẩn và tĩnh không cầu chưa đủ cao. Điều này khiến hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường thủy qua Tây Ninh còn rất ít, chủ yếu vẫn dồn về tuyến Thường Phước (Đồng Tháp).

Thứ trưởng Nguyễn Xuân Sang nhận định rằng nếu khơi thông tuyến đường thủy sông Sài Gòn - Vàm Cỏ Đông, Tây Ninh sẽ giảm tải đáng kể cho quốc lộ 22 và cao tốc TP.HCM - Mộc Bài; đồng thời mở ra hành lang vận tải đường thủy hiệu quả hơn, rút ngắn thời gian tiếp cận các cảng biển lớn như Cái Mép - Thị Vải, Tân Cảng Cát Lái, cảng Long An…

Bộ Xây dựng khuyến nghị Ủy ban nhân dân tỉnh Tây Ninh cần xây dựng lộ trình đầu tư đồng bộ, huy động tối đa vốn xã hội hóa để phát triển hạ tầng thủy, song song với việc hoàn thiện mạng lưới đường bộ kết nối. Trường hợp cần thiết, tỉnh nên kiến nghị đưa dự án vào danh mục đầu tư công để bảo đảm nguồn lực. Ngoài ra, quy hoạch logistics nên mở rộng thêm các loại hình vận tải chuyên dụng, như hàng lỏng, LPG… nhằm đón đầu nhu cầu thị trường.

Hạt nhân của chiến lược logistics Tây Ninh là dự án trung tâm logistics, cảng cạn (ICD) và cảng tổng hợp Tây Ninh tại xã Hưng Thuận, thị xã Trảng Bàng (nay là xã Hưng Thuận, tỉnh Tây Ninh). Đây là một tổ hợp đa chức năng với quy mô 259,22 ha, bao gồm ICD rộng 48,94 ha; trung tâm logistics rộng 150,7 ha và cảng tổng hợp có diện tích 50,58 ha. Tổng vốn đầu tư hơn 3.626,8 tỷ đồng, dự kiến tạo việc làm cho khoảng 1.500 lao động vào năm 2035.

Lúc đầu, dự án kêu gọi theo hình thức xã hội hóa; hiện nay được đề xuất chuyển sang đầu tư công nhằm rút ngắn tiến độ. Dự án đặt mục tiêu khởi công sớm và đưa vào khai thác từ năm 2027. Theo Thứ trưởng Nguyễn Xuân Sang, đây là một bước đi quan trọng, vì dự án khi đi vào hoạt động sẽ là “trái tim” của mạng lưới vận tải liên phương thức Tây Ninh - Campuchia, giúp gom hàng hóa từ Campuchia qua cửa khẩu Mộc Bài, tập kết và phân loại tại trung tâm, sau đó vận chuyển nhanh chóng đến các cảng biển quốc tế, hoặc ngược lại.

TRUNG TÂM LOGISTICS, CẢNG CẠN VÀ CẢNG TỔNG HỢP

Ngoài chức năng kho bãi và phân phối, trung tâm logistics sẽ cung cấp các dịch vụ giá trị gia tăng như đóng gói, dán nhãn, kiểm định chất lượng, qua đó nâng cao giá trị hàng hóa xuất khẩu. Đặc biệt, việc bố trí hệ thống bến thủy nội địa ngay trong trung tâm sẽ giúp hàng hóa container có thể chuyển đổi linh hoạt giữa phương thức vận tải đường bộ và đường thủy, giảm đáng kể chi phí so với vận tải đơn phương thức.

Tính đến giữa năm 2025, Tây Ninh đã thu hút gần 6.300 tỷ đồng đầu tư vào 15 dự án kho bãi và logistics, chủ yếu tập trung ở khu vực biên giới và gần các tuyến quốc lộ, cao tốc. Đây là nền tảng quan trọng để khi trung tâm logistics và các bến thủy nội địa hoàn thành, toàn bộ hệ sinh thái logistics của tỉnh sẽ hoạt động trơn tru, đáp ứng nhu cầu xuất nhập khẩu khối lượng lớn.

Việc phát triển hạ tầng liên phương thức ở cửa ngõ biên mậu Tây Ninh - Campuchia không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn có tác động xã hội lớn. Khi hạ tầng logistics được nâng cấp, doanh nghiệp Tây Ninh và Campuchia sẽ tiết kiệm chi phí, mở rộng thị trường; đồng thời tạo thêm nhiều cơ hội việc làm, thúc đẩy các ngành dịch vụ phụ trợ như bảo hiểm, tài chính, thương mại điện tử.

Theo nhiều ý kiến nhận định, với khả năng tiếp nhận và xử lý hàng hóa lớn, Tây Ninh có thể trở thành điểm trung chuyển cho hàng từ Thái Lan, Lào đi qua Campuchia vào Việt Nam, củng cố vai trò cửa ngõ của mình trên bản đồ logistics khu vực.

Tỉnh Tây Ninh sau hợp nhất có tổng diện tích tự nhiên hơn 8.536 km2, đường biên giới dài hơn 374 km, có 4 cửa khẩu quốc tế, sở hữu nhiều khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp. Trước khi hợp nhất, Long An là một trong những địa phương có tốc độ phát triển khu công nghiệp mạnh cả nước, với 37 khu công nghiệp và 62 cụm công nghiệp, tổng diện tích hơn 15.000 ha. Còn Tây Ninh (cũ) có 9 khu công nghiệp và 7 cụm công nghiệp với tổng diện tích hơn 4.500 ha, thu hút nhiều nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt từ Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc và châu Âu.

Đây chính là một trong những lợi thế vượt trội của tỉnh Tây Ninh mới với hệ thống khu công nghiệp, cụm công nghiệp phát triển rộng khắp. Địa phương đang đẩy nhanh giải phóng mặt bằng, hoàn chỉnh hạ tầng sẵn sàng chào đón các nhà đầu tư. Bên cạnh đó, tỉnh Tây Ninh mới tăng cường kết nối hạ tầng giao thông để thúc đẩy giao thương tại các tuyến đường như Đường tỉnh 822, 823, 825,... giúp hàng hóa lưu thông nhanh giữa các khu công nghiệp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở rộng sản xuất và xuất khẩu.