Hiểu lầm về xét nghiệm kháng thể gây lãng phí và trì hoãn tiêm chủng Covid-19
Hoài Phương
09/11/2021, 14:49
Theo nhiều nghiên cứu, kháng thể sau khi tiêm vaccine có thể giúp một người có được hệ miễn dịch với virus tốt hơn nhiều lần so với một người bình thường không tiêm. Tuy nhiên, khả năng này phụ thuộc vào nồng độ kháng thể có được sau khi tiêm ở từng người...
Theo đó, nồng độ kháng thể sau tiêm vaccine Covid-19 từ 15AU/mL là đáp ứng miễn dịch với virus SARS-CoV-2. Nồng độ kháng thể dưới 12AU/mL là chưa đáp ứng miễn dịch. Thế nhưng, hiện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) chưa đưa ra khuyến cáo về ngưỡng đáp ứng bảo vệ đối với virus SARS-CoV-2. Nghĩa là, những nghiên cứu trên chỉ là cá biệt, chưa được công nhận chính thức.
Trong cơ thể một người khỏe mạnh vẫn có một lượng kháng thể nhất định. Chúng giúp phòng ngừa sự tấn công của các loại vi khuẩn, virus tấn công vào cơ thể bất cứ lúc nào. Tuy nhiên, lượng kháng thể này rất thấp (chỉ khoảng 5,86 AU/mL) hoàn toàn chưa đáp ứng miễn dịch. Do vậy, tiêm vaccine là một cách tạo ra kháng thể chủ động với lượng lớn gấp nhiều lần.
XU HƯỚNG TRỞ THÀNH “MỐT” Ở NHIỀU QUỐC GIA
Các xét nghiệm kháng thể với Covid-19 lần đầu tiên được công bố rộng rãi ở Moskva vào tháng 5 /2020, ngay sau khi Nga dỡ bỏ lệnh đóng cửa toàn quốc duy nhất cho đến nay, mặc dù nhiều hạn chế vẫn được áp dụng. Thị trưởng Sergei Sobyanin đã công bố một chương trình đầy tham vọng nhằm xét nghiệm kháng thể cho hàng chục nghìn cư dân. Nhiều người dân thủ đô Nga đã nhiệt tình chào đón chương trình này.
Trái ngược với các chuyên gia phương Tây, nhiều người Nga tin rằng các kháng thể cho thấy khả năng miễn dịch khỏi virus và họ coi kết quả xét nghiệm dương tính là một cách để thoát khỏi các hạn chế. Ở Nga, các xét nghiệm này rẻ, phổ biến rộng rãi và được các phòng khám tư nhân quảng bá tích cực trên toàn quốc. Các chuyên gia phương Tây cho rằng, chính việc sử dụng cách xét nghiệm này là một yếu tố dẫn đến tỷ lệ tiêm chủng thấp ở Nga ngay cả khi số ca tử vong và lây nhiễm hàng ngày đang gia tăng trở lại.
Các chuyên gia y tế phương Tây cho rằng, xét nghiệm kháng thể vốn rất phổ biến ở Nga không đáng tin cậy trong chẩn đoán Covid-19 hoặc đánh giá khả năng miễn dịch đối với căn bệnh này. Theo họ, các kháng thể mà các xét nghiệm này chỉ ra chỉ có thể là bằng chứng về một lần nhiễm virus trong quá khứ và vẫn chưa rõ mức độ kháng thể cho thấy khả năng bảo vệ khỏi virus và trong thời gian bao lâu.
Ở Nga, các xét nghiệm kháng thể phổ biến rộng rãi và được các phòng khám tư nhân quảng bá tích cực trên toàn quốc.
Tại Mỹ, xét nghiệm định lượng kháng thể hàng tháng hoặc định kỳ cũng đang ngày càng phổ biến trong giới nhà giàu và trung lưu. Nhiều người dân đã bàn luận về chỉ số kháng thể như một chủ đề trò chuyện thông thường hay tính calorie mỗi bữa ăn. Scott Braunstein, Giám đốc y khoa tại Sollis Healthcare ở New York, cho biết phòng khám kiểm tra chỉ số này cho khách hàng gần như mỗi ngày.
"Đây là một xét nghiệm máu đơn giản và có thể nhận kết quả sau một ngày vì nhiều phòng thí nghiệm lớn chấp nhận thực hiện. Nó cũng không quá đắt đỏ. Bảo hiểm có thể trả, nếu không thì tốn khoảng 100 - 200 USD", bác sỹ Scott cho biết. Nhiều người dân mặc dù đã tiêm chủng vẫn quyết định làm xét nghiệp kháng thể trước khi quyết định đi du lịch, để yên tâm hơn về khả năng lây nhiễm của bản thân.
SỰ YÊN TÂM GIẢ TẠO
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia y khoa tại Mỹ lo ngại xét nghiệm định lượng kháng thể đang bị lạm dụng. Hình thức này khó mang lại hiệu quả thực tiễn vì mỗi phòng thí nghiệm sử dụng một cách đo và chỉ số khác nhau. Theo Cục quản lý Thực phẩm và Thuốc Mỹ (FDA), khuyến cáo người dân không lạm dụng xét nghiệm định lượng kháng thể để tự giải nghĩa khả năng miễn dịch. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh dịch (CDC) cùng Hiệp hội Bệnh Truyền nhiễm Mỹ (IDSA) đều đưa ra những khuyến cáo tương tự.
Giới chức y tế Mỹ lo ngại dịch vụ này lợi bất cập hại, tạo ra tâm lý chủ quan. Người có kết quả với chỉ số cao có khả năng lơ là các biện pháp phòng dịch cơ bản như đeo khẩu trang hay kiểm tra sức khỏe nếu có triệu chứng, khiến virus lây lan âm thầm, đe dọa bản thân lẫn mọi người xung quanh.
Athur Caplan, chuyên gia về đạo đức trong sinh học tại Trường Y Grossman thuộc Đại học New York, chỉ trích những bác sĩ cổ súy dịch vụ này đang đẩy bệnh nhân vào tình thế nguy hiểm. "Dù bạn có kháng thể, điều này không đồng nghĩa bạn có đủ kháng thể chống lại những biến chủng mới," ông Athur nhận định. “Đối với một số căn bệnh truyền nhiễm quen thuộc như sởi hay viêm gan siêu vi A và B, định lượng kháng thể giúp cơ sở y tế xác định liệu bệnh nhân đã miễn dịch chưa. Tuy nhiên, dữ liệu về nCoV vẫn còn quá ít để giới thực hành y khoa áp dụng tương tự”.
Thực tế, phương pháp xét nghiệm này cung cấp rất ít thông tin, ngoài việc nói lên người đó đã nhiễm virus trước đó.
Dịch vụ xét nghiệm này đặc biệt thịnh hành với giới nhiều tiền ở Mỹ, vốn xem mọi kiểm tra y tế là cần thiết và mọi chi phí khám chữa đều hợp lý. Các dịch vụ tư vấn sức khỏe thay vì tư vấn về mức độ cần thiết của xét nghiệm đã chiều theo ý muốn khách hàng và thu lời. Một số bang tại Mỹ đã sử dụng xét nghiệm định lượng kháng thể trong ứng phó Covid-19. Tuy nhiên, biện pháp này chủ yếu phục vụ nghiên cứu dịch tễ và hoạch định chính sách chứ không được áp dụng phổ biến ở mức độ cá nhân.
Cả Tổ chức Y tế Thế giới và CDC hiện nay đều khuyến cáo nên tiêm phòng bất kể người đã đã nhiễm Covid-19 trước đó. Hiện nay, hướng dẫn ở Nga cũng đã thay đổi. Barchuk, nhà dịch tễ học ở St. Petersburg đã tuyên bố rằng có quá nhiều lỗ hổng trong việc hiểu cách hoạt động của các kháng thể và phương pháp xét nghiệm này cung cấp rất ít thông tin, ngoài việc nói lên người đó đã nhiễm virus trước đó.
Điều này dẫn đến sự thật là mặc dù Nga có thể tự hào về việc phát triển thành công vaccine Covid-19 đầu tiên trên thế giới, Sputnik V, nhưng lại khá xấu hổ khi đến nay chỉ có hơn 57 triệu người Nga được tiêm đầy đủ vaccine ngừa Covid-19, mức độ miễn dịch cộng đồng ước tính đạt 48%.
“Đừng vì niềm tin cá nhân mà đi làm xét nghiệm kháng thể, sau đó trì hoãn tiêm chủng,” ông Barchuk nói. “Kết quả xét nghiệm kháng thể cũng không giúp ích gì nhiều trước mỗi chuyến du lịch đâu, vì thực tế bạn không thể chắc nơi bạn đến đang tồn tại những biến chủng nào của nCov”.
Tại Việt Nam, Bộ Y tế cũng đã có văn bản gửi Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ, Viện Pasteur, Giám đốc Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương về việc xét nghiệm kháng thể SARS-CoV-2 sau khi tiêm vaccine hoặc đã khỏi bệnh.
Bộ Y tế cho biết, hiện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) chưa đưa ra khuyến cáo về ngưỡng đáp ứng bảo vệ đối với virus SARS-CoV-2. Bên cạnh đó, xét nghiệm huyết thanh học phát hiện kháng thể không sử dụng để xác định đang nhiễm virus và không giúp xác định hiệu quả bảo vệ đối với bệnh Covid-19, chủ yếu phục vụ trong nghiên cứu, đánh giá dịch tễ, điều trị.
Bộ Y tế đề nghị Sở Y tế chỉ đạo các đơn vị liên quan về việc không sử dụng xét nghiệm kháng thể SARS-CoV-2 sai mục đích, không cần thiết, gây tốn kém và có thể gây tâm lý chủ quan trong thực hiện các biện pháp phòng chống dịch, tăng cường công tác truyền thông cho người dân và đơn vị xét nghiệm về lợi ích và giá trị chẩn đoán của các phương pháp xét nghiệm.
Pfizer đổi màu nắp lọ vaccine cho trẻ em để tránh những sự cố tiêm nhầm
14:24, 08/11/2021
Covid-19 sẽ chuyển thành bệnh đặc hữu vào cuối năm 2022 - đầu năm 2023?
09:16, 05/11/2021
Vaccine ngừa Covid-19 dạng uống được thử nghiệm lâm sàng trong tháng 11
Bắc Trung Bộ có nơi mưa tới 400 mm, cảnh báo thiên tai dồn dập
Chiều tối 25/8, bão số 5 đã suy yếu sau khi đi vào đất liền Nghệ An - Hà Tĩnh. Tuy nhiên, hoàn lưu bão kết hợp với mưa sau bão tiếp tục gây mưa to đến rất to ở khu vực Bắc Trung Bộ, tiềm ẩn nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất và ngập úng diện rộng.
Bão số 5 càn quét làm hàng trăm ngôi nhà tốc mái, hơn 16.300 ha lúa bị ngập
Theo báo cáo nhanh của Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tính đến 19h ngày 25/8, bão số 5 đã gây thiệt hại lớn về tài sản tại nhiều tỉnh, thành phố từ Ninh Bình đến Huế.
Khẩn trương bảo đảm lương thực, nước uống cho khu vực nguy cơ cô lập do bão số 5
Trước diễn biến phức tạp của bão số 5, Bộ Công Thương chỉ đạo các địa phương khẩn trương triển khai dự trữ và cung ứng lương thực, thực phẩm, nước uống cho những khu vực có nguy cơ bị cô lập, bảo đảm nhu cầu thiết yếu của người dân không bị gián đoạn.
Tâm bão số 5 dự kiến đi vào Nghệ An – nam Thanh Hoá, bắc Hà Tĩnh
Theo dự báo, từ chiều 25/8, bão số 5 với sức gió cấp 13, giật cấp 15, trọng tâm ảnh hưởng là Nghệ An, nam Thanh Hóa và bắc Hà Tĩnh...
Điện lực trực chiến 24/24h ứng phó bão số 5
Để chủ động ứng phó với bão số 5 (tên quốc tế Kajiki), ngành điện đã kích hoạt các phương án ứng trực cao nhất, cử lãnh đạo trực tiếp vào tâm bão để chỉ huy, bảo đảm an toàn hệ thống truyền tải điện quốc gia...
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: