Giá khí đốt ở châu Âu và Mỹ đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ trước khi xảy ra cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu vốn là một hệ quả của chiến tranh giữa Nga và Ukraine. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng vẫn chưa đến lúc người tiêu dùng ở châu Âu có thể “ăn mừng”.

Hôm thứ Sáu vừa rồi, giá khí đốt bán buôn ở châu Âu - thể hiện qua hợp đồng giao sau trên sàn TTF ở Hà Lan - đã giảm về mức thấp hơn khoảng 48% so với thời điểm giữa tháng 12, còn 71 Euro (74 USD)/megawatt giờ. Giá này bằng với mức giá vào hôm 15/1 năm ngoái, chừng hơn 1 tuần trước khi Nga mở “chiến dịch quân sự đặc biệt” ở Ukraine. Nếu so với kỷ lục mọi thời đại 346 Euro (364 USD)/megawatt giờ thiết lập vào tháng 8 năm ngoái, giá khí đốt ở châu Âu hiện giảm gần 80%.

VÌ SAO GIÁ KHÍ ĐỐT GIẢM MẠNH?

Tại Mỹ, giá khí đốt bán buôn cung cấp qua đường ống Henry Hub, được coi là giá tiêu chuẩn của thị trường khí đốt nước này, đã giảm 50% kể từ cuối tháng 11, còn 3,68 USD/Mbtu, bằng với mức giá ở thời điểm tháng 12/2021.

Sau một đợt lạnh sâu tràn qua nước Mỹ vào tháng 12 vừa qua, thời tiết ấm áp hơn của tháng Giêng đã giúp cân bằng cán cân cung-cầu khí đốt ở nước này, khiến khí đốt tụt giá - theo ông Massimo Di Odoardo, Phó chủ tịch phụ trách nghiên cứu thị trường khí đốt tự nhiên và khí đốt hoá lỏng (LNG) của Wood Mckenzie, nhận định trong cuộc trao đổi với trang CNN Business.

Tương tự, thời tiết ấm kéo dài hơn bình thường trong mùa đông cũng là một nguyên nhân khiến giá khí đốt ở châu Âu sụt giảm. Ngoài ra, còn phải kể tới nỗ lực của các nước trong khu vực này nhằm làm đầy dự trữ khí đốt, bất chấp nguồn cung khí đốt Nga sụt giảm về mức tối thiểu. Trước chiến tranh, Nga vốn là nhà cung cấp khí đốt lớn nhất của châu Âu, nhưng nay, vị trí này đã thuộc về Na Uy.

“Nỗi hoảng sợ đã không còn nữa”, ông Henning Gloystein - Giám đốc phụ trách nghiên cứu năng lượng, khí hậu và tài nguyên thuộc Eurasia Group - đề cập đến “cơn ác mộng” hồi năm ngoái rằng châu Âu có thể buộc phải chia khẩu phần khí đốt trong mùa đông này.

Giá khí đốt giảm là tin vui đối với hàng triệu hộ gia đình và doanh nghiệp trên khắp châu Âu vốn dĩ phải xoay sở với hoá đơn năng lượng “khủng” trong suốt năm 2022. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng giờ chưa phải là lúc để tin cuộc khủng hoảng năng lượng đã chấm dứt.

KHỦNG HOẢNG NĂNG LƯỢNG CHƯA TỚI HỒI KẾT

Giá năng lượng giảm sâu đã giúp kéo tốc độ lạm phát ở châu Âu đi xuống. Số liệu công bố vào hôm thứ Sáu cho thấy chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của khu vực 19 nước sử dụng đồng Euro, tức khối Eurozone, tăng 9,2% trong tháng 12 so với cùng kỳ năm ngoái, từ mức tăng 10,1% ghi nhận trong tháng 11.

Dù vậy, giá khí đốt ở châu Âu vẫn còn cao so với bình quân lịch sử và có thể tăng trở lại trong năm nay nếu nhu cầu ở Trung Quốc tăng lên hoặc nguồn cung bị gián đoạn. Ngoài ra, cũng cần một thời gian để mức giá bán buôn khí đốt thấp hơn có thể ngấm đến hoá đơn năng lượng của người tiêu dùng, vì một số quốc gia ở châu Âu đã áp mức giá cố định hoặc đặt trần giá khí đốt cho vài tháng tới.

Nhưng dù sao, châu Âu đang “ở vào một vị thế tốt hơn nhiều nếu so với những gì mọi người lo sợ ở thời điểm cách đây vài tháng”, ông Di Odoardo nói.

Theo dữ liệu từ Hạ tầng Khí đốt châu Âu (GIE), dự trữ khí đốt của khu vực hiện đang đầy 83%, cao hơn nhiều so với mức bình quân 69% của 5 năm tính đến năm 2021.

Nỗ lực cắt giảm tiêu thụ khí đốt của các hộ gia đình và doanh nghiệp ở châu Âu - được thúc đẩy bởi mục tiêu cắt giảm tự nguyện 15% mức tiêu thụ mà Liên minh châu Âu (EU) đề ra - đang phát huy tác dụng. Ông Di Odoardo ước tính rằng nhu cầu khí đốt tại các hộ gia đình đã giảm 1/5 trong tháng 11.  Việc các doanh nghiệp dịch chuyển sang các loại năng lượng khác và tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng cũng giúp nhu cầu khí đốt của nhóm này giảm 20% trong nửa sau của năm 2022 so với cùng kỳ năm trước.

Châu Âu đã học được cách “sống mà không cần khí đốt Nga”, bằng cách tăng cường nhập khẩu khí đốt tự nhiên từ Na Uy và LNG từ Qatar và Mỹ. Các nước châu Âu đã chạy đua để xây dựng cơ sở hạ tầng cần thiết cho việc nhập khẩu LNG. Đức, nước nhập khẩu khí đốt lớn nhất khu vực, mới đây đã khai trương hai cảng tái hoá khí và dự kiến đưa thêm hai cơ sở nữa vào hoạt động trong vài ngày tới đây.

Nhưng việc dự trữ khí đốt cho mùa đông tiếp theo của châu Âu có thể gặp nhiều khó khăn khi lượng khí đốt Nga còn rất ít ỏi. Theo ông Gloystein, việc này sẽ đòi hỏi châu Âu phải tiêu tốn rất nhiều tiền, xét tới việc châu Âu dễ tổn thương như thế nào trước sự leo thang của giá cả trên thị trường LNG vốn dĩ đang thắt chặt. Chỉ cần một vụ gián đoạn đường ống ở Na Uy, xuất khẩu của Mỹ giảm do thời tiết cực đoan… đều có thể khiến giá LNG tăng vọt.

Ngoài ra, khi nhu cầu LNG của Trung Quốc phục hồi, giá của năng lượng này cũng có thể tăng cao - một báo cáo của ngân hàng Deutsche Bank nhận định vào tháng trước.

Và dù đã giảm sâu gần đây, giá khí đốt ở châu Âu hiện vẫn cao gấp hơn 4 lần so với mức bình quân của thập kỷ qua - theo nhà phân tích Philip Lausbert của European Policy Centre.

Để bảo vệ người tiêu dùng khỏi “bão” giá năng lượng, các chính phủ ở châu Âu, gồm Anh, đã cam kết chi khoảng 705 tỷ Euro, tương đương 739 tỷ USD, tiền trợ cấp trong thời gian từ tháng 9/2021-11/2022 - theo dữ liệu từ tổ chức nghiên cứu Bruegel có trụ sở ở Brussels, Bỉ được CNN Business trích dẫn.

Nhà phân tích Giovanni Sgaravatti của Bruegel nói có thể phải mất tới 5 tháng để hoá đơn năng lượng của người tiêu dùng châu Âu có thể giảm xuống. “Cần có thời gian để sự giảm giá bán buôn khí đốt ngấm tới giá bán lẻ khí đốt. Châu Âu thực sự vẫn chưa thoát khỏi khủng hoảng năng lượng”, ông Sgaravati nói.