Vụ hai người lao động quê Hà Tĩnh làm việc chui tại Angola bị bọn cướp sát hại dã man, một lần nữa gây chấn động cộng đồng người Việt Nam ở nước này trong những ngày qua. Vụ việc là lời cảnh tỉnh cho những ai ôm mộng đổi đời, tìm mọi cách sang thị trường đầy bất ổn này.

Theo thông tin từ Đại sứ quán Việt Nam tại Angola ngày 23/5 thông báo về việc anh Nguyễn Trọng Đức (47 tuổi) và chị Trần Thị Thu Hường (40 tuổi, quê xã Trường Lộc, huyện Can Lộc, Hà Tĩnh) tử vong do cướp sát hại. Nhà chức trách cho hay, khoảng 2h ngày 20/5, trong lúc ở nhà trọ tại Angola, anh Đức và chị Hường bị nhóm cướp tới tấn công để cướp tài sản, chúng dùng dao đâm hai nạn nhân nhiều nhát khiến tử vong. Hai nạn nhân có quan hệ họ hàng.

Bất ổn, cướp bóc hoành hành

Đây không phải là những người Việt Nam đầu tiên thiệt mạng ở Angola và cũng có thể không phải là những người cuối cùng phải chịu thảm cảnh như vậy. Còn nhớ năm 2016, chị Hoàng Thị Văn (ngụ thị trấn Thiên Cầm, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh) làm việc chui tại Angola bị bọn cướp sát hại.

Chị Văn cùng anh Nguyễn Văn Vinh cùng quê Hà Tĩnh và một người Angola đang ngủ trong khu nhà trọ ở tỉnh Huam thì bị cướp vào trấn lột tiền, dùng xăng đốt. Chị Văn tử vong, còn anh Vinh và người Angola bị bỏng nặng, tình trạng nguy kịch.

Trước đó, tại tỉnh Uige, anh Đặng Quốc Nghĩa (trú xã Cẩm Nam, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh) trên đường đi làm về thì bị cướp chặn đường trấn lột. Do không mang theo tiền, anh Nghĩa bị bọn chúng bắn chết. Hai ngày sau, cũng tại tỉnh Uige, anh Nguyễn Viết Hậu (trú xã Sơn Thọ, huyện Vũ Quang, Hà Tĩnh) bị một nhóm cướp sát hại. Không lâu trước khi anh Hậu tử nạn, ở Luanda, anh Lê Văn Quế (ngụ xã Xuân Liên, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh) bị bọn cướp bắn chết khi đang trên đường đi làm về.

Tình trạng cướp bóc tài sản xảy ra thường ngày khiến cho những lao động ở đây luôn trong tình trạng lo lắng. Liên lạc qua Facebook, một lao động tên Mạnh (quê Nghệ An), đang làm việc ở Lubango cho biết, không dám ra đường vào buổi tối. Có việc gì cũng hẹn nhau đi thành nhóm. Mọi người còn dặn dò làm được đồng nào là gửi về nước, tuyệt đối không mang nhiều tiền khi đến nơi làm việc.

"Tôi nghe kể bọn cướp có vũ trang rất hung dữ. Chúng đã từng xông vào đánh đập bảo vệ và hăm dọa hãm hiếp chị nấu ăn. Chúng lấy đi tiền, điện thoại, laptop...", anh Mạnh cho biết.

Người lao động không nên đi tự do

Angola là một trong những quốc gia giàu nhất châu Phi, nếu có việc làm đầy đủ, thu nhập bình quân của lao động Việt Nam (chủ yếu ở lĩnh vực xây dựng) đạt từ 800 - 1.000 USD/tháng. Đây là lý do chính khiến nhiều lao động sang đây bằng mọi giá. Tuy nhiên, vì nhiều lý do, trong đó có bất ổn an ninh, cướp bóc hoành hành nên đến nay Bộ Lao động và Thương binh xã hội chưa có chủ trương mở rộng xuất khẩu lao động sang thị trường này sau giai đoạn thí điểm, từ năm 2014 đến nay.

Theo thông tin của Đại sứ quán Việt Nam tại Angola, hiện có khoảng 40.000 người Việt đang sinh sống và làm việc ở Angola. Trong đó, ước có khoảng vài ngàn lao động do một số cá nhân đưa sang Angola theo hạn ngạch do các công ty xây dựng của Trung Quốc xin và bán lại cho các nhà thầu nhỏ người Việt (xin visa lao động tại Đại sứ quán Angola ở Việt Nam). Hoặc đi bằng visa du lịch có thời hạn 3 tháng, sau đó tìm cách chạy chọt để chuyển thành visa lao động. Hầu hết lao động đều phải đi qua các đường dây môi giới, "cò" lao động, "chung chi" bình quân 6.500 USD/người, trong đó riêng tiền xin visa lao động khoảng 2.000 USD/người.

Cho dù thu nhập khá nhưng theo Đại sứ quán Việt Nam tại Angola, do làm việc cho các nhà thầu xây dựng nhỏ nên cũng có không ít người thiếu việc làm, thu nhập bấp bênh. Chưa kể, họ không có bảo hiểm; gặp ốm đau, tai nạn thì chủ thầu trả chi phí nhưng cũng được chăng hay chớ. Đáng nói hơn là do sang Angola theo hạn ngạch không chính thức hoặc đi "chui" nên dù có chạy được visa lao động, người lao động vẫn bị coi là bất hợp pháp.

Do vậy, nhiều trường hợp bị cảnh sát bắt, phải đút lót từ vài chục hoặc vài trăm USD để được thả. Có người bị đưa vào tù phải trả hàng ngàn USD để không bị trục xuất. Mặt khác, do điều kiện môi trường không phù hợp nên nhiều lao động bị sốt rét, ốm đau, trong khi chi phí chữa bệnh tại Angola rất cao. Thêm vào đó, tình hình an ninh tại Angola không bảo đảm nên đã có một số người Việt Nam bị cướp, thậm chí bị giết để cướp của.

Theo Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ Lao động và Thương binh xã hội), cách đây 5 năm có thí điểm 6 công ty đưa lao động đi làm việc tại Angola và những hợp đồng ký kết đưa đi (hợp đồng 2 năm) cung ứng số lượng lao động ít và cũng đã kết thúc. Cho đến thời điểm này, Cục Quản lý lao động ngoài nước chưa nhận bất kỳ đơn cung ứng lao động của doanh nghiệp.

"Không chỉ tình hình an ninh tại Angola không đảm bảo, mà môi trường Angola không phù hợp, nên nhiều lao động bị sốt rét, ốm đau, trong khi chi phí chữa bệnh tại Angola rất cao. Chính vì vậy người lao động cần thận trọng khi sang thị trường này, nhất là lao động chui sẽ gặp rất nhiều rủi ro", Cục Quản lý lao động ngoài nước khuyến cáo.

Một vấn đề nữa cũng rủi ro cho lao động, đó là việc rất khó khăn khi gửi tiền về nhà, bởi hệ thống ngân hàng Angola không kết nối với hệ thống ngân hàng nước ngoài. Chính vì vậy lao động nước ngoài tại Angola thường giữ tiền trong người. Đây chính là một trong những nguyên nhân để bị cướp.