Mỹ dùng công thức nào để tính ra thuế 46% cho Việt Nam?
Thu Minh
03/04/2025, 15:46
Chứng khoán SHS đánh giá công thức tính thuế cho thấy không phải mọi quốc gia thặng dư thương mại lớn với Mỹ đều bị áp mức thuế cao tương tự như Việt Nam.
Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Như VnEconomy đưa tin, sáng ngày 3/4/2025, Việt Nam bị áp mức thuế quan 46% từ Mỹ, một trong những mức cao nhất dù cho những nỗ lực của Việt Nam trong việc thuyết phục Mỹ rằng họ nghiêm túc trong việc giảm thặng dư thương mại, bao gồm việc giảm thuế đối với nhiều mặt hàng nhập khẩu.
Mô hình cân bằng thương mại và công thức tính thuế có đi có lại được Chứng khoán SHS tổng hợp từ Văn phòng đại diện thương mại Hoa Kỳ như sau:
Trong đó: xᵢ là kim ngạch xuất khẩu của Mỹ sang nước $i$ (ví dụ trường hợp Việt Nam khoảng 13,1 tỷ USD), mᵢ: là kim ngạch nhập khẩu của Mỹ từ nước $i$ (trường hợp Việt Nam khoảng 136,6 tỷ USD),
ε: là độ co giãn của cầu nhập khẩu theo giá (price elasticity of import demand), φ: là hệ số truyền giá từ thuế sang giá hàng nhập khẩu (tariff pass-through).
Theo mô hình này, việc tăng thuế đối với nước i một lượng Δτᵢ sẽ làm giảm nhập khẩu từ nước đó một lượng Δmi=Δτi⋅ε⋅φ⋅mi (tính theo giá trị).
Mục tiêu của thuế “có đi có lại” là chọn Δτi sao cho mức giảm nhập khẩu bằng đúng mức thâm hụt thương mại với nước đó, tức là làm cho xi−mi Δmi =0.
Nói cách khác, Δτᵢ biểu thị mức tăng thuế suất cần thiết (tính bằng tỷ lệ phần trăm) để xóa bỏ thâm hụt thương mại với nước i trong mô hình này.
Để kiểm chứng con số thuế suất mà mô hình dự báo cho Việt Nam, ta có thể áp dụng trực tiếp công thức. Với Việt Nam, lấy số liệu ước tính năm 2024: xᵢ ≈ 13,1 tỷ USD và mᵢ ≈ 136,6 tỷ USD. Các tham số được Nhà Trắng giả định là ε = 4 và φ = 0,25.
Thay các giá trị này vào công thức: Tính chênh lệch xuất nhập khẩu: $x_i - m_i = 13,1 - 136,6 = -123,5 tỷ USD. Đây là mức thâm hụt của Mỹ với Việt Nam (khoảng 123,5 tỷ USD). Mẫu số: ε × φ × mᵢ = 4 × 0,25 × 136,6 ≈ 136,6.
Do đó, Δτi = -123,5/136,6 ≈−0,904, tức khoảng -90,4%. Tóm lại trong trường hợp này nếu hiểu đơn giản theo: (xᵢ – mᵢ) / mᵢ cũng ra kết quả dù không đúng bản chất hoàn toàn.
Dấu âm cho thấy Mỹ cần tăng thuế (một mức dương 90%) để giảm nhập khẩu xuống bằng mức xuất khẩu. Nói cách khác, mô hình dự báo mức thuế áp lên hàng hóa Mỹ khoảng 90% trên hàng hóa từ Việt Nam để xóa thâm hụt và cân bằng thương mại. Làm tương tự với các quốc gia khác để tính ra.
Con số 90% này cao hơn nhiều so với mức 46% thuế quan đối ứng lại Việt Nam. Sự khác biệt có thể do cách diễn giải “thuế có đi có lại đã chiết khấu (discounted)” – tức là không áp dụng toàn bộ mức thuế tính được.
Thực tế, Nhà Trắng có thể không chủ trương áp thuế tối đa 90% (mức quá cao khó thực thi ngay), mà cân nhắc một mức thấp hơn dựa trên tính toán “bảo thủ” hoặc điều chỉnh tham số. Việc “chiết khấu” này có thể nhằm tránh cú sốc thuế quan quá lớn đột ngột và phản ánh kỳ vọng rằng một phần thâm hụt sẽ được điều chỉnh bằng các biện pháp khác (ví dụ Việt Nam mở cửa thị trường hơn, hoặc tỷ giá điều chỉnh).
Không phải mọi quốc gia thặng dư thương mại lớn với Mỹ đều bị áp mức thuế cao tương tự như Việt Nam. Yếu tố quyết định mức thuế theo công thức trên chính là tỷ lệ thâm hụt so với kim ngạch nhập khẩu, chứ không chỉ quy mô tuyệt đối của thâm hụt. Cụ thể, cùng một giá trị thâm hụt, nếu Mỹ cũng xuất khẩu được nhiều hơn sang nước đó (tức $x_i$ cao hơn), thì tỷ lệ (xᵢ – mᵢ) / mᵢ sẽ nhỏ hơn, dẫn đến Δτi thấp hơn.
Trường hợp Việt Nam, do tỷ lệ thâm hụt lên tới gần 90% nhập khẩu, nên ngay cả khi “chiết khấu” xuống khoảng một nửa, mức thuế 46% vẫn thuộc hàng cao so với mặt bằng chung.
Ngoài ra, cũng cần lưu ý rằng một số nước có thể thương lượng để tránh bị áp thuế quá cao. Chính quyền Tổng thống Trump từng ám chỉ những nước đạt được thỏa thuận mở cửa thị trường hoặc điều chỉnh chính sách (ví dụ giảm rào cản đối với hàng Mỹ) có thể được miễn trừ phần nào. Do đó, mức thuế thực tế áp dụng có thể thấp hơn con số tính toán nếu có đàm phán song phương. Mục đích chính của công thức tính ra con số trên, theo như SHS, thì là mong muốn của chính quyền Trump 2.0 nhằm khuyến khích các quốc gia chủ động nhập hàng Mỹ nhiều hơn nhằm thu hẹp lại thâm hụt thương mại.
Thị trường “tắt” thanh khoản phiên chiều, hơn 370 mã giảm hết biên độ
15:41, 03/04/2025
Chuyên gia chỉ ra 2 nhóm cổ phiếu an toàn trước cơn bão thuế quan từ Mỹ càn quét chứng khoán Việt
13:29, 03/04/2025
Hoảng loạn lan tràn, VN-Index giảm kỷ lục 250 cổ phiếu giảm sàn, nhà đầu tư nên làm gì lúc này?
Các công ty chứng khoán nói gì khi VN-Index giảm mạnh hai phiên liên tiếp?
VnEconomy giới thiệu nhận định và khuyến nghị đầu tư của một số công ty chứng khoán về diễn biến thị trường ngày 26/8/2025
Tự doanh và tổ chức tiếp tục gom hàng, mua ròng 2.000 tỷ phiên đầu tuần
Tự doanh hôm nay mua ròng 1045.6 tỷ đồng tính riêng khớp lệnh mua ròng 1045.7 tỷ đồng. Nhà đầu tư tổ chức trong nước mua ròng 1005.0 tỷ đồng, tính riêng khớp lệnh nhóm này mua ròng 1064.0 tỷ đồng...
Bộ Tài chính dự kiến doanh thu phí bảo hiểm 2025 giảm 3,29% so với 2022
Bộ Tài chính cho biết tăng trưởng thị trường bảo hiểm Việt Nam giai đoạn 2022–2025 có dấu hiệu chậm lại, các chỉ tiêu chủ yếu chỉ tăng khoảng 10%. Do đó, bộ sẽ trình Chính phủ, Quốc hội sửa đổi, bổ sung Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2025 theo thủ tục rút gọn…
Blog chứng khoán: Ngắn hạn đừng nói chuyện… vĩ mô
Thị trường tiếp tục “tàn sát” danh mục hôm nay khi giá cổ phiếu giảm rất mạnh, bất kể là chỉ số như thế nào. Ngay cả nhịp neo VNI xanh những phút đầu phiên cũng không giúp cải thiện được giá và nhà đầu tư cầm cổ coi đó là cơ hội thoát ra.
Áp lực bán đè nặng, cổ phiếu ngân hàng lao dốc, VN-Index lùi sát mốc 1600 điểm
Dòng tiền bắt đáy đã không thể chống đỡ nổi trong phiên chiều, mặt bằng giá cổ phiếu tiếp tục xuống thấp hơn, thậm chí 16 mã giảm hết biên độ trong khi buổi sáng mới có duy nhất CII. VN-Index bốc hơi 1,91% (-31,44 điểm), rơi về mốc 1614,03 điểm.
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: