Nghịch lý ngành rau quả: Xuất khẩu giảm, nhập khẩu tăng cao
Chu Khôi
08/01/2023, 17:00
Xuất khẩu ngành hàng rau quả của Việt Nam trong năm 2022 giảm 6,6% so với năm 2021; ngược lại, nhập khẩu lại tăng tới 35%. Điều này cho thấy, Việt Nam đang ngày càng mở cửa thị trường rộng hơn, nhưng cùng với đó là áp lực cạnh tranh đối với các nhà sản xuất trong nước cũng trở nên quyết liệt hơn…
Chế biến xoài đóng hộp để xuất khẩu đi EU
Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam năm 2022 đạt 3,34 tỷ USD, giảm 6,6% so với năm 2021 (3,55 tỷ USD). Trong khi đó, từ chiều ngược lại, tổng kim ngạch nhập khẩu rau quả đạt 2,02 tỷ USD, tăng tới 35%.
XUẤT KHẨU SUY GIẢM DÙ MỞ CỬA THỊ TRƯỜNG THÀNH CÔNG
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhận định, năm 2022 được coi là năm thành công về mở cửa thị trường cho xuất khẩu rau quả của Việt Nam. Đặc biệt, một số loại trái cây như sầu riêng, chuối tươi, khoai lang đã được xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc thông qua Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật được ký kết giữa hai nước.
Không chỉ thị trường Trung Quốc, quả chanh và bưởi của Việt Nam được phép nhập khẩu vào thị trường New Zealand, sau khi điều kiện nhập khẩu được 2 bên ký kết vào ngày 15/11/2022. Bên cạnh đó, Bộ Nông - Lâm - Ngư nghiệp Nhật Bản (MAFF) cũng đã công bố trên trang web của Chính phủ cho phép quả nhãn tươi của Việt Nam nhập khẩu vào Nhật Bản vào ngày 18/11/2022. Một sự kiện đáng nhớ khác trong tháng 11/2022, quả bưởi tươi trở thành loại trái cây thứ bảy của Việt Nam được phép xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ.
Trong năm 2022, rau quả Việt Nam được xuất khẩu nhiều nhất đến 10 thị trường chính, gồm: Trung Quốc, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Thái Lan, Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc), Hà Lan, Úc, Hồng Kông (Trung Quốc) và Lào.
Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Tuy nhiên, do nước này áp dụng chính sách “Zero Covid-19” nên xuất khẩu rau quả sang thị trường Trung Quốc năm 2022 chỉ đạt 1,53 tỷ USD, giảm 22% so với năm 2021.
Trái ngược với Trung Quốc, xuất khẩu rau quả sang các thị trường khác như Hoa Kỳ, Thái Lan, Nhật Bản, Đài Loan, Hà Lan… vẫn tăng trưởng, tuy nhiên do lượng xuất đi các thị trường này thấp nên chưa tác động nhiều đến thương mại ngành rau quả.
CHI HÀNG TRĂM TRIỆU USD NHẬP KHẨU TỎI, VÌ SAO?
Từ chiều ngược lại, số liệu của Tổng cục Hải quan cho thấy, kim ngạch nhập khẩu rau quả năm 2022 lên tới 2,02 tỷ USD, tăng 35% so với năm 2021.
Trong đó, kim ngạch nhóm rau củ chiếm 20% và 80% là trái cây. Về nguồn nhập khẩu, Trung Quốc chiếm thị phần nhiều nhất trên 40%, Hoa Kỳ chiếm 17%, Australia chiếm 9%, New Zealand chiếm 7%, Hàn Quốc chiếm 2,8%, Thái Lan chiếm 2,4%...
Về chủng loại trái cây nhập khẩu, táo là trái cây được nhập về nhiều nhất, đạt giá trị 257 triệu USD, tăng 46% so với năm 2021; nguồn nhập lớn từ New Zealand, Trung Quốc, Hoa Kỳ…
Theo Hiệp hội Táo của Hoa Kỳ, Việt Nam là thị trường xuất khẩu lớn thứ 3 của quả táo Hoa Kỳ. Trong ngành xuất khẩu táo, Hoa Kỳ đã ghi nhận con số kỷ lục, Việt Nam nhập khẩu 2 triệu thùng/năm, tương đương khoảng 40.000 tấn. Sau táo, nho cũng là trái cây được nhập khẩu nhiều, đạt gần 192 triệu USD (tăng 77,5% so với cùng kỳ năm 2021); nguồn nhập khẩu chính từ Australia, Hoa Kỳ, Trung Quốc…
Đối với nguồn nhập khẩu từ Trung Quốc, nhiều nhất là: khoai tây, hành tây, tỏi, cải thảo, bắp cải, nấm, cam, quýt, nho, lê, táo, lựu…
Đặc biệt, theo Báo cáo tình hình xuất nhập khẩu nông lâm thủy sản của Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn, tính trong 10 tháng năm 2022, Việt Nam đã chi tổng cộng 133 triệu USD để nhập tỏi. Tại sao tỏi trong nước ế đến mức phải “giải cứu” mà hàng năm vẫn tốn đến hàng trăm triệu USD để nhập tỏi? Đây là câu hỏi được các chuyên gia đặt ra.
Không chỉ nhập tỏi từ Trung Quốc, trong 10 tháng năm 2022, Việt Nam còn chi 10,9 triệu USD nhập các loại nấm, tăng 73,4%; chi 8,8 triệu USD nhập cà rốt, tăng 183,3%; chi 8,2 triệu USD nhập táo, tăng 87%; chi 7 triệu USD nhập khoai tây hay 6,8 triệu USD nhập nho…
Từ 10 năm trước, điều tra của báo chí cho biết hiện tượng “những chuyến buôn hai chiều” từ chính các thương lái người Việt Nam. Chiều Việt Nam sang Trung Quốc thì thu gom tỏi ở Nam Sách, Kim Môn (Hải Dương) với giá 20.000- 25.000/kg tỏi tươi tại vườn, phơi sấy, đóng gói để xuất khẩu Trung Quốc với giá từ 40.000- 45.000 đồng/kg. Ở chiều ngược lại thì nhập tỏi Trung Quốc với giá 10.000 đồng/kg để bán ở thị trường Việt Nam. Tỏi Trung Quốc giá rất rẻ, dễ bóc, và có thể “để cả năm” không thối, không mọc mầm... chính là nguyên nhân cho các chuyến hàng tỏi, các hợp đồng nhập tỏi..., cho dù chất lượng không thể so bì với tỏi nội địa, nhất là tỏi Kim Môn, tỏi Lý Sơn.
Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 2 phát hành ngày 9-1-2023. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
Mời quý độc giả đón đọc Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 37-2025 phát hành ngày 15/09/2025 với nhiều chuyên mục hấp dẫn...
Cơ giới hoá và công nghệ giúp sản xuất nông nghiệp giảm phát thải và bền vững
Thúc đẩy cơ giới hóa và ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong ngành nông nghiệp không chỉ giúp nâng cao năng suất cây trồng vật nuôi, gia tăng giá trị nông sản, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc giảm phát thải khí nhà kính, thích ứng với biến đổi khí hậu và hướng tới sản xuất nông nghiệp bền vững…
Xuất khẩu Ninh Bình đạt 16,52 tỷ USD trong 8 tháng năm 2025
Hoạt động xuất khẩu của Ninh Bình ghi nhận kết quả tích cực trong 8 tháng năm 2025, với kim ngạch đạt trên 16,331 tỷ USD, tăng 59,7% so với cùng kỳ năm 2024. Đây là kết quả quan trọng, góp phần vào hoàn thành các mục tiêu tăng trưởng 2 con số của toàn tỉnh.
Doanh nghiệp công nghiệp chủ lực tìm kiếm nhân lực chất lượng cao
Các doanh nghiệp ngành công nghiệp chủ lực tại Hà Nội đang đứng trước những thách thức không nhỏ với yêu cầu đổi mới công nghệ, chuyển đổi số, tự động hóa, hội nhập quốc tế. Trong bối cảnh đó, nguồn nhân lực chất lượng cao trở thành yếu tố quyết định sự phát triển bền vững của doanh nghiệp...
Tìm kiếm giải pháp đột phá cho ngành chăn nuôi Việt Nam
Vietstock 2025 không chỉ là nơi giới thiệu sản phẩm, công nghệ tiên tiến, mà còn là diễn đàn chia sẻ tri thức, định hình xu hướng và thúc đẩy hợp tác quốc tế. Đây là cơ hội để ngành chăn nuôi Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế, đột phá bằng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số, hướng tới phát triển bền vững trong kỷ nguyên hội nhập…
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: