Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương, cho biết năm 2024, quy mô thị trường thương mại điện tử bán lẻ tại Việt Nam đạt trên 25 tỷ USD, tăng hơn 20% so với năm trước và chiếm khoảng 9% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước.

Sự hiện diện ngày càng nhiều của hàng hóa Việt Nam trên các kênh thương mại điện tử quốc tế đã và đang mở ra cơ hội lớn để đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, nâng cao khả năng chống chịu trước biến động toàn cầu và gia tăng giá trị thương hiệu quốc gia.

NHIỀU LỢI THẾ TRỞ THÀNH TRUNG TÂM THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ XUYÊN BIÊN GIỚI

Tại hội nghị "Thương mại điện tử – đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và ứng dụng công nghệ số cho doanh nghiệp”, ông Nick Chai, Chủ tịch Liên minh Thương mại điện tử xuyên biên giới toàn cầu ACBC – Malaysia, nhận định Việt Nam có nhiều lợi thế để trở thành trung tâm thương mại điện tử xuyên biên giới của khu vực nhờ vị trí địa lý chiến lược, nguồn cung hàng hóa phong phú, lực lượng dân số trẻ và chính sách hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ. Đây được xem là “đòn bẩy” giúp doanh nghiệp Việt bứt phá và tăng sức cạnh tranh quốc tế.

Cùng chung quan điểm, ông Xiao Qiuli, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Thương mại điện tử Mua sắm Toàn cầu Quảng Đông (GGBingo), khẳng định Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để tăng tốc xuất khẩu nhờ mô hình thương mại điện tử đa kênh.

Ông Xiao Qiuli dẫn chứng từ kinh nghiệm Trung Quốc, quốc gia đạt 2,71 nghìn tỷ NDT kim ngạch thương mại điện tử xuyên biên giới năm 2024 nhờ phát triển logistics, kho ngoại quan và nền tảng công nghệ hiện đại. Theo ông, doanh nghiệp Việt có thể tận dụng mô hình này để nhanh chóng nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu.

“Đa dạng hóa thị trường là yếu tố then chốt, không chỉ tập trung vào Mỹ hay Trung Quốc mà còn mở rộng sang ASEAN, Trung Đông, châu Phi và Mỹ Latinh”, ông Xiao Qiuli nhấn mạnh; đồng thời khuyến nghị chuyển dịch từ OEM (sản xuất sản phẩm cho các thương hiệu) sang D2C (tự sản xuất, xây dựng thương hiệu) để xây dựng thương hiệu “Made in Vietnam”.

Bên cạnh dó, kết hợp khai thác hiệu quả các kênh Amazon, TikTok Shop, Lazada, Shopee, JD.com… sẽ giúp gia tăng độ phủ và tối ưu doanh số. Đặc biệt, đầu tư vào logistics quốc tế cùng đào tạo nhân lực thương mại điện tử xuyên biên giới sẽ là nền tảng giúp hàng Việt vươn xa và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Quan điểm này cũng được nhiều diễn giả trong nước đồng tình. Bà Vũ Xuân Linh, Giám đốc Quan hệ Đối tác Chiến lược (Việt Nam), Tập đoàn Sea (Singapore), khẳng định thị trường ASEAN chính là “biên giới số” cho các doanh nghiệp nhỏ, hợp tác xã và hộ kinh doanh tham gia thương mại điện tử xuyên biên giới.

ASEAN hiện là thị trường xuất khẩu lớn thứ tư của Việt Nam với kim ngạch đạt 32 tỷ USD (năm 2023), đồng thời được dự báo có quy mô thương mại điện tử đạt 330 tỷ USD vào năm 2025. Đây không chỉ là khu vực năng động với sức mua gia tăng, mà còn là điểm đến đã được kiểm chứng cho hàng hóa Việt Nam, đặc biệt tại các thị trường trọng điểm như Singapore, Thái Lan và Malaysia.

Thông qua các chương trình như Shopee International Platform (SIP), hơn 350.000 doanh nghiệp nhỏ và vừa đã tham gia xuất khẩu trực tuyến, tận dụng hệ sinh thái logistics, thanh toán và chăm sóc khách hàng tích hợp sẵn để “ngồi một nơi – bán toàn cầu”.

Bên cạnh đó, các dịch vụ giá trị gia tăng như dịch thuật tự động, tối ưu hiển thị sản phẩm, kiểm soát danh mục hàng hóa và chăm sóc khách hàng bằng ngôn ngữ bản địa giúp giảm đáng kể rào cản khi mở rộng ra khu vực.

GIẢI PHÁP BỨT PHÁ TỪ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ

Để biến các lợi thế tiềm năng thành hiện thực, ông Phí Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Tin học TP.HCM nhấn mạnh rằng công nghệ là "đòn bẩy" then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong kỷ nguyên số, nhất là trong bối cảnh công nghệ phát triển thần tốc và sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, chuyển đổi số được xem là “chìa khóa sinh tồn”.

Theo ông Tuấn, mặc dù doanh nghiệp đối mặt với nhiều thách thức như vận hành kém hiệu quả, chi phí cao, áp lực thay đổi công nghệ số và yêu cầu ngày càng cao về tiêu chuẩn "sạch – xanh", nhưng rất cần một cách tiếp cận toàn diện xoay quanh các trụ cột: Con người, dữ liệu, quy trình, công nghệ, đồng thời nâng cao năng lực công nghệ thông tin.

Ông Vũ Ngọc Sỹ, chuyên gia Smart Skills Universe, chỉ ra 3 xu hướng lớn định hình thương mại điện tử toàn cầu: AI và siêu cá nhân hóa; thương mại điện tử xuyên biên giới; và social commerce kết hợp live shopping.

Có kinh nghiệm làm việc với nhiều tập đoàn sản xuất lớn trên thế giới, ông Nguyễn Đức Hiển, Tổng giám đốc Next Robotics, chia sẻ về những giải pháp AI ứng dụng cho các mô hình quản lý hiện đại. Cụ thể, như các công nghệ robot tự động trong giám sát sản xuất và kiểm tra chất lượng sản phẩm theo thời gian thực, giúp doanh nghiệp không chỉ nâng cao năng suất, mà còn đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe quốc tế.

“Những giải pháp này đang tạo ra một bước tiến lớn trong việc chuyển đổi số và tối ưu hóa quy trình sản xuất. Điều này đồng hành cùng xu hướng AI và tự động hóa đang phát triển mạnh mẽ trên toàn cầu”, ông Hiển nói.

Như với thị trường tỷ dân, ông Dr. Chen Jia, chuyên gia đại diện Hệ thống Thẩm định Sản phẩm Sinh thái Quốc gia (PEOP), Ủy ban Xúc tiến Lâm nghiệp và Môi trường Trung Quốc, nhận định Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn với nhu cầu ngày càng cao về sản phẩm an toàn, truy xuất nguồn gốc rõ ràng và thân thiện môi trường.

Ông Dr. Chen Jia cho rằng chứng nhận PEOP ứng dụng công nghệ số như QR code, AI có thể coi là “tấm hộ chiếu xanh” giúp hàng Việt như cà phê, hạt điều, sầu riêng, thanh long… nâng tầm thương hiệu, định vị cao cấp và tiếp cận hiệu quả người tiêu dùng qua các kênh thương mại điện tử. Điều này làm gia tăng niềm tin, nâng cao hiệu quả tiếp thị và thúc đẩy xuất khẩu hàng Việt sang thị trường tỷ dân.