Chiều 5/9, “Diễn đàn Toàn cảnh Thương mại điện tử và Thương mại điện tử xuyên biên giới – Hướng đi cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam” đã diễn ra trong khuôn khổ Triển lãm Vietnam International Sourcing 2025.

ĐỘNG LỰC CHIẾN LƯỢC CHO XUẤT KHẨU QUỐC GIA

Phát biểu tại diễn đàn Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng cho biết năm 2024, thị trường thương mại điện tử Việt Nam đạt quy mô trên 25 tỷ USD, tăng trưởng 20% so với năm trước đó, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước, giúp Việt Nam giữ vững vị trí trong top 3 thị trường thương mại điện tử lớn nhất Đông Nam Á.

Nhiều thương hiệu Việt, các sản phẩm địa phương đã khẳng định chỗ đứng trên các nền tảng thương mại điện tử trong nước và bắt đầu hướng ra thị trường quốc tế thông qua các nền tảng toàn cầu.

Với đà phát triển mạnh của thương mại điện tử, thương mại điện tử xuyên biên giới được đánh giá không chỉ là xu hướng quan trọng trong bài toán kinh doanh của doanh nghiệp mà còn là động lực chiến lược cho xuất khẩu quốc gia và được đưa vào Kế hoạch GoGlobal do Chính phủ chỉ đạo thực hiện.

Năm 2024, quy mô thị trường thương mại điện tử xuyên biên giới toàn cầu đạt 791,5 tỷ USD và dự báo tăng trưởng trên 30% trong giai đoạn tiếp theo. Các doanh nghiệp Việt Nam đã và đang mở rộng sự hiện diện trực tuyến tại nhiều thị trường trọng điểm như: Hoa Kỳ, Trung Quốc, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, đồng thời tìm kiếm cơ hội tại các thị trường tiềm năng mới như ASEAN, Trung Đông, Nga hay Úc.

Theo Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2026- 2030, thương mại điện tử xuyên biên giới là một trong những trụ cột chiến lược của giai đoạn tới, với mục tiêu xây dựng hệ sinh thái xuất khẩu số bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế của doanh nghiệp Việt Nam và đưa hàng Việt vươn xa hơn trên bản đồ thương mại toàn cầu.

Với tầm nhìn đó, Bộ Công Thương và Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã, đang và sẽ tiếp tục triển khai đồng bộ nhiều giải pháp: từ hoàn thiện thể chế, chính sách; hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo và nâng cao năng lực; kết nối với các nền tảng thương mại điện tử lớn trên thế giới; đến phối hợp chặt chẽ với các Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài để quảng bá, xúc tiến xuất khẩu hàng Việt ra thị trường thế giới thông qua các mô hình thương mại điện tử ...

Tiếp nối quan điểm từ cơ quan quản lý nhà nước, các chuyên gia và hiệp hội quốc tế cũng đưa ra những góc nhìn sâu sắc về vai trò và tiềm năng của thương mại điện tử xuyên biên giới. Bà Nguyễn Thị Hoài An, Phó Chủ tịch Liên minh Thương mại điện tử xuyên biên giới toàn cầu (ACBC Global), Chủ tịch ACBC Việt Nam, chia sẻ thương mại điện tử xuyên biên giới không chỉ là hạ tầng mới của thương mại thế giới, mà còn là “cánh tay nối dài” của toàn cầu hóa, nơi sản phẩm, giá trị và tri thức được lưu thông không biên giới. Với giá trị thị trường toàn cầu đạt gần 800 tỷ USD vào năm 2024 và tốc độ tăng trưởng hơn 30% mỗi năm, thương mại điện tử xuyên biên giới đã trở thành xu thế tất yếu đối với mọi quốc gia và doanh nghiệp.

Bà An cho rằng đây là “thời khắc vàng để bứt phá” của Việt Nam, khi quốc gia này sở hữu những lợi thế chiến lược: vị trí địa lý thuận lợi để trở thành trung tâm logistics khu vực, nguồn nguyên liệu phong phú, lực lượng nhân lực trẻ và khả năng chuyển đổi số nhanh.

“Thương mại điện tử xuyên biên giới không chỉ giúp hàng hóa Việt Nam hiện diện ở khắp các thị trường quốc tế mà còn mở ra cơ hội xuất khẩu tri thức và dịch vụ chất lượng cao, định hình “sản phẩm quốc gia” trên bản đồ thương mại toàn cầu”, bà An nhận định.

CHUẨN BỊ TỐT HẠ TẦNG LOGISTICS, CÔNG NGHỆ, SẢN PHẨM

Bà An khuyến nghị, các doanh nghiệp Việt Nam cần chuẩn bị thật kỹ lưỡng trên nhiều phương diện. Trước hết, sản phẩm phải đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng cao, có câu chuyện thương hiệu rõ ràng và vận hành với quy trình chuyên nghiệp. Đồng thời, doanh nghiệp không nên chỉ dừng lại ở việc gia công hoặc sản xuất theo đơn đặt hàng cho đối tác nước ngoài, mà cần tự xây dựng thương hiệu riêng của mình để khẳng định vị thế.

Bên cạnh đó, một hướng đi quan trọng là doanh nghiệp bán hàng trực tiếp tới người tiêu dùng cuối cùng, thay vì chỉ qua trung gian. Mô hình này giúp sản phẩm đến tay khách hàng nhanh hơn, đồng thời tạo sự gắn kết và tin tưởng lớn hơn giữa thương hiệu và người mua.

Ngoài ra, việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm một cách minh bạch cũng vô cùng cần thiết. Doanh nghiệp có thể ứng dụng các công nghệ hiện đại để chứng minh nguồn gốc, quy trình sản xuất và chất lượng của hàng hóa.

Đồng thời, việc đạt được các chứng nhận quốc tế uy tín cũng sẽ giúp sản phẩm Việt Nam tạo được niềm tin và chinh phục người tiêu dùng toàn cầu. “Uy tín, chất lượng và minh bạch chính là chìa khóa để xây dựng thương hiệu quốc tế,” bà An khẳng định.

Ở góc độ hạ tầng cho thương mại điện tử, ông Trần Thoang, Giám đốc CT-Strategies Việt Nam, nhấn mạnh rằng Khu Thương mại Tự do (FTZ) chính là “hạ tầng tổ chức lại chuỗi thương mại điện tử”. FTZ sẽ trở thành “lõi thương mại điện tử” với hạ tầng e-fulfillment, kho ngoại quan, trung tâm xử lý hàng trả và các hệ thống dữ liệu hiện đại như Pre-Arrival Data Hub và Cổng thông tin một cửa thương mại điện tử.

Ông Thoang đề xuất kết nối FTZ của Việt Nam với các trung tâm quốc tế như KLIA DFTZ (Malaysia), Dubai CommerCity (UAE) và Liege eHub (EU) để rút ngắn thời gian giao hàng, giảm chi phí logistics và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Giai đoạn 2025–2027, ông Thoang kiến nghị thành lập Ban điều phối FTZ–thương mại điện tử, ký kết hợp tác quốc tế và triển khai các cơ chế thử nghiệm mới như de minimis và AEO-eCommerce.

Khẳng vai trò của AI trong thương mại điện tử xuyên biên giới, ông Nguyễn Đức Thắng, Giám đốc Trí tuệ Nhân tạo Taureau AI Việt Nam, cho rằng AI không chỉ nâng tầm trải nghiệm khách hàng với những ứng dụng như: thử đồ ảo, tìm kiếm bằng hình ảnh, tư vấn qua chatbot 24/7 hay gợi ý siêu cá nhân hóa biến mỗi khách hàng thành “VIP”, mà còn giúp doanh nghiệp tối ưu hóa toàn bộ chuỗi cung ứng và lợi nhuận.

Đặc biệt, với sự phát triển mạnh mẽ của AI tạo sinh, doanh nghiệp có thể phá vỡ rào cản ngôn ngữ và văn hóa, bản địa hóa marketing cho từng thị trường, qua đó gia tăng đáng kể mức độ tương tác với khách hàng toàn cầu.

Do đó, để biến AI thành lợi thế cạnh tranh thực sự, ông Thắng cho rằng doanh nghiệp cần bắt đầu từ tối ưu vận hành, xây dựng chiến lược AI thích ứng theo từng khu vực địa lý và đầu tư mạnh vào trải nghiệm khách hàng nhập vai, bởi ngày nay AI không còn là sự lựa chọn bổ sung mà đã trở thành kỳ vọng bắt buộc trong thương mại toàn cầu.