Trong báo cáo cập nhật triển vọng vĩ mô toàn cầu và trong nước, chứng khoán VDSC đã đưa ra nhiều kịch bản cho kinh tế Việt Nam cần phải đặc biệt lưu ý, đặc biệt là với giới đầu tư chứng khoán.

GIÁ DẦU CÓ THỂ TĂNG TRỞ LẠI BẤT KỲ LÚC NÀO

Cụ thể, với triển vọng giá hàng hóa thế giới, đà giảm của giá dầu hiện nay chủ yếu do lo ngại về nguy cơ suy thoái kinh tế nhưng vấn đề gián đoạn nguồn cung có thể xảy ra bất cứ lúc nào nên kịch bản giá dầu tăng trở lại và neo ở mức cao trên 100$/thùng vẫn có xác suất xảy ra cao.

Sự phục hồi kinh tế Trung Quốc dự kiến sẽ chậm, một mặt, vấn đề gián đoạn chuỗi cung ứng sẽ được giảm bớt, trái lại, nhu cầu hồi phục sẽ thúc đẩy đà tăng giá hàng hóa.

Giá mặt hàng phi năng lượng đã giảm khá nhiều so với đầu năm, nhu cầu đối với hàng hóa cũng suy giảm trong bối cảnh quan ngại về suy thoái kinh tế. Tuy nhiên, các rủi ro về nguồn cung vẫn chưa hoàn toàn biến mất, đồng thời, giá năng lượng duy trì ở mức cao sẽ ảnh hưởng đến chi phí sản xuất và vận chuyển các hàng hóa còn lại.

Giá hàng hóa thế giới vẫn sẽ neo ở mức cao trong nửa cuối năm 2022 và 2023. Đồng thời, áp lực từ việc gián đoạn nguồn cung dầu thô toàn cầu vẫn là rủi ro lớn nhất với triển vọng lạm phát trong nước.

VDSC kỳ vọng kịch bản cơ sở giá dầu bình quân không vượt quá $120/thùng, trong thời gian còn lại của năm 2022. Điều này sẽ mang nhiều thuận lợi đối với diễn biến lạm phát cả năm. Trong ngắn hạn, Chính phủ ưu tiên mục tiêu kiểm soát lạm phát, thu ngân sách tăng cao trong khi chi ngân sách chậm giải ngân cho vốn đầu tư công tạo dư địa cho việc hỗ trợ kiểm soát giá xăng dầu, và một số mặt hàng có sự điều tiết giá từ Nhà nước.

Tác động vòng hai của việc giá xăng dầu lên giá cả các loại hàng hóa khác sẽ là yếu tố tác động chính đến lạm phát trong nửa cuối 2022 và nửa đầu năm 2023. Ngoài ra, việc điều chỉnh tăng thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu có thể gây áp lực thêm cho lạm phát năm sau.

TIỀN ĐỒNG CÓ THỂ MẤT GIÁ THÊM VÀO NĂM 2023

VDSC cũng chỉ ra rằng có nhiều yếu tố gây sức ép lên tỷ giá USD/VND trong những tháng đầu năm gồm diễn biến tăng cao của đồng USD, kỳ vọng thắt chặt chính sách tiền tệ nhanh và mạnh của Fed đã phần nào hạ nhiệt.

Tuy nhiên, cũng vì áp lực lớn trong những tháng đầu năm, bộ đệm dự trữ ngoại hối của Việt Nam đang suy giảm và triển vọng cán cân thanh toán đã không còn tích cực như trước trong bối cảnh xuất khẩu suy giảm khi tăng trưởng kinh tế toàn cầu yếu đi. Sức bền của các yếu tố đệm này sẽ bị thử thách trong những tháng cuối năm, kỳ tăng lãi suất của Fed trong cuộc họp tháng 9/2022 sẽ là phép thử quan trọng.

Trong kịch bản cơ sở, kỳ vọng đà mất giá của tiền đồng sẽ chững lại trong thời gian còn lại của năm 2022 nhưng áp lực có thể trở lại trong đầu năm 2023.

ĐẦU 2023 LÃI SUẤT ĐIỀU HÀNH CÓ THỂ TĂNG 50 ĐIỂM 

Về lãi suất điều hành, các loại lãi suất trên thị trường đều đã tăng trừ lãi suất điều hành, từ đầu năm đến nay, lãi suất huy động của các ngân hàng có xu hướng tăng với mức 0,5- 1,0 điểm %, mức tăng mạnh nhất diễn ra ở các kỳ hạn 6-9 tháng.

Lãi suất liên ngân hàng biến động trong biên độ rộng, hiện đang ở mức cao nhất kể từ tháng 1/2019. Trong khi đó, lãi suất OMO tăng từ mức 2,5% lên 3,8%, tương đương tăng 1,3 điểm %. Lãi suất trái phiếu Chính phủ có mức tăng mạnh hơn từ 1,7-2,5 điểm % ở các kỳ hạn 2-10 năm.

Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục điều tiết thanh khoản tiền đồng trong ngắn hạn để ổn định tỷ giá và ứng phó với biến động tăng lãi suất của các Ngân hàng Trung ương thế giới.

Do lãi suất điều hành mang tính định hướng nên việc tăng mạnh lãi suất có thể sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến triển vọng tăng trưởng kinh tế năm 2023. Tuy nhiên, nếu kiềm giữ lãi suất điều hành thì áp lực từ bên ngoài vẫn rất lớn.

Đến cuối năm 2022, lãi suất của Fed đã là xấp xỉ 3,5-3,75%, gần sát với mức lãi suất tái cấp vốn hiện tại. Do đó, VDSC cho rằng việc tăng lãi suất điều hành có thể diễn ra đầu năm 2023 với mức tăng khoảng 50 điểm cơ bản.

Lãi suất cho vay chịu áp lực điều chỉnh tăng mạnh hơn trong nửa cuối 2022 và 2023 do 1) dư địa tín dụng hạn hẹp; 2) lãi suất huy động đã tăng khá nhiều và sẽ còn tăng tiếp trong nửa cuối năm và 3) thanh khoản hệ thống sẽ không dồi dào do Nhà nước ưu tiên ổn định tỷ giá và kiềm chế lạm phát.

Lạm phát nếu kiểm soát được ở mức 4,0% sẽ là tiền đề thuận lợi cho triển vọng lãi suất và ngược lại.

XUẤT KHẨU CHẬM LẠI, ĐẦU TƯ CÔNG LÀ TRỤ CỘT TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ

Về kịch bản hồi phục kinh tế, theo VDSC, khủng hoảng kinh tế năm 2008-2009 khiến cho xuất khẩu và nhập khẩu của Việt Nam suy giảm mạnh, tương tự, đầu năm 2020 cũng ghi nhận sự suy giảm trong tăng trưởng thương mại dù mức độ yếu hơn. Dự báo bức tranh xuất khẩu nửa cuối năm kém thuận lợi hơn nửa đầu năm dù vẫn duy trì được tăng trưởng hai chữ số.

Giải ngân vốn FDI phục hồi là yếu tố hỗ trợ tăng trưởng xuất khẩu của khối FDI, tuy nhiên, xuất khẩu của khối doanh nghiệp trong nước sẽ khá bấp bênh khi tăng trưởng kinh tế toàn cầu suy yếu.

Trong năm 2023 mức độ suy giảm tăng trưởng kinh tế tại các thị trường xuất khẩu chính sẽ nhẹ hơn thời kỳ 2008 và 2020, đồng thời, khối FDI vẫn có thể đóng góp vào tăng trưởng xuất khẩu chung, do đó, xuất khẩu trong năm 2023 có thể tăng trưởng dương nhưng ở sẽ ở mức thấp.

Nửa cuối năm 2022, tăng trưởng kinh tế có thể đạt trên 8% trên cơ sở: mức nền thấp của cùng kỳ; hoạt động sản xuất công nghiệp tương đối bền bỉ; và  sự phục hồi của lĩnh vực du lịch, dịch vụ bị ảnh hưởng tiêu cực bởi đại dịch trong năm 2021.

Trong kịch bản cơ sở, kỳ vọng tăng trưởng cả năm 2022 đạt 7,3%.

 Trong năm 2023, Chính phủ có thể đạt mục tiêu thận trọng 6,0-6,5% do rủi ro suy thoái tại các nền kinh tế lớn là hiện hữu. Trong giai đoạn thế giới rơi vào suy thoái, tăng trưởng của Việt Nam thường chỉ đạt khoảng 5,0-5,5% (không xét giai đoạn Covid-19), tăng trưởng kinh tế năm 2023 ước đạt 6,1-6,3%. Động lực đến từ việc giải ngân vốn đầu tư công hiện đang chậm và yếu, tuy nhiên, đây vẫn có thể là catalyst được chờ đợi cho tăng trưởng năm sau.

VDSC cũng nhấn mạnh, có ba cơ sở để kỳ vọng việc giải ngân vốn đầu tư công tích cực hơn trong thời gian tới: Thông thường, vốn đầu tư công thường được giải ngân mạnh hơn trong nửa cuối năm, đặc biệt là quý cuối cùng của năm.

Ngoài ra, các dự án đầu tư thuộc gói hỗ trợ kích thích và phục hồi kinh tế đã được phân bổ và phê duyệt, chờ giải ngân trong năm sau. Những thách thức chưa giải quyết trong ngắn hạn sẽ khiến cho việc giải ngân vốn đầu tư công nửa đầu giai đoạn 21-25 lỡ hẹn so với kỳ vọng, sự tăng tốc nhanh có thể rơi vào nửa sau (2023-25).