Sửa Luật Xây dựng: Tăng cường phân cấp, đơn giản hóa thủ tục và siết chặt giám sát

Ngày 16/10/2025, tiếp tục phiên họp thứ 50, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật Xây dựng (sửa đổi).

Theo nhận định của các đại biểu, việc sửa đổi Luật Xây dựng được xem là bước đi quan trọng nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong giai đoạn mới. Dự thảo Luật hướng tới mục tiêu tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương trong quản lý hoạt động xây dựng, đồng thời, đẩy mạnh đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi hơn cho người dân và doanh nghiệp. Song song với đó, việc siết chặt cơ chế giám sát và hậu kiểm được nhấn mạnh nhằm đảm bảo chất lượng công trình, hạn chế rủi ro...

TĂNG QUYỀN CHO ĐỊA PHƯƠNG

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) có mối liên hệ chặt chẽ với nhiều luật khác, vì vậy, cần được rà soát kỹ lưỡng, nhằm đảm bảo tính thống nhất và đồng bộ trong hệ thống pháp luật, tránh tình trạng chồng chéo, trùng lặp. Ông Mẫn cũng thống nhất quan điểm Quốc hội chỉ ban hành luật khung, trong đó, Luật tập trung quy định những chính sách lớn, mang tính nguyên tắc, không đi sâu vào các vấn đề kỹ thuật hay thủ tục chi tiết. Mặt khác, dự thảo cần được xây dựng theo hướng đảm bảo việc phân cấp hiệu quả, tăng quyền cho địa phương.

Bên cạnh đó, góp ý về chính sách xây dựng hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động xây dựng, Chủ tịch Quốc hội đánh giá đây là chủ trương đúng đắn, phù hợp với tiến trình chuyển đổi số quốc gia, góp phần hiện đại hóa công tác quản lý nhà nước. Ông đề nghị sớm triển khai kết nối, liên thông dữ liệu ngành xây dựng với các cơ sở dữ liệu quốc gia khác như đất đai, quy hoạch… Qua đó, nâng cao tính công khai, minh bạch, tăng hiệu quả quản lý và giảm bớt thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp.

Đề cập đến công tác đến cải cách thủ tục hành chính theo hướng chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, rút ngắn thời gian từ 20–30 ngày xuống còn 10–15 ngày, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cho rằng đây là bước tiến tích cực hướng tới một mô hình quản lý hiện đại, minh bạch. Tuy nhiên, đại biểu này cũng bày tỏ lo ngại về tính khả thi và sự thống nhất với các luật liên quan, đồng thời cảnh báo nguy cơ chồng chéo trong khâu kiểm tra, nếu quy định hậu kiểm không đồng bộ với Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu và Luật Bảo vệ môi trường…

Theo bà Hải, thời gian xử lý vi phạm 15–30 ngày là chưa đủ đối với những vụ việc phức tạp, đặc biệt trong các dự án PPP. Do đó, bà đề xuất bổ sung quy định về công cụ hậu kiểm, đẩy mạnh số hóa, liên thông dữ liệu với cổng thông tin quốc gia, và ban hành chế tài đủ mạnh, thực hiện đánh giá tác động cụ thể, tăng cường phối hợp liên ngành để đảm bảo việc thực thi thực chất, hiệu quả.

Ở góc độ khác, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề xuất tăng cường quản lý hoạt động xây dựng bằng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật thay vì quá tập trung vào quy trình, thủ tục hành chính. Cụ thể, nên có những tiêu chuẩn, quy chuẩn phù hợp từ đó phân cấp cho địa phương thực hiện, nhằm cắt giảm tối đa thủ tục, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.

Đặc biệt, để tháo gỡ khó khăn trong phát triển nhà ở xã hội, ông Mãi kiến nghị việc sửa đổi Luật Xây dựng lần này nên nghiên cứu bổ sung quy định về nhóm chính sách cho nhà ở xã hội, qua đó, thúc đẩy phát triển phân khúc này, góp phần giải quyết nhu cầu nhà ở và hỗ trợ sự phục hồi của thị trường bất động sản.

ĐƠN GIẢN HÓA THỦ TỤC HÀNH CHÍNH

Tiếp tục cho ý kiến việc đơn giản hoá các thủ tục, bãi bỏ thủ tục thẩm định thiết kế, mở rộng phạm vi giấy phép xây dựng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cơ bản đồng tình với xu hướng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và đơn giản hóa các thủ tục hành chính.

Tuy nhiên, ông nhận định đây là những quy định mới, tiềm ẩn rủi ro về vấn đề chất lượng công trình xây dựng khi cắt giảm nhiều thủ tục. Vì vậy, cùng với việc cắt giảm, cần phải có giải pháp nâng cao năng lực, trách nhiệm của người quyết định đầu tư hoặc chủ đầu tư khi thực hiện kiểm tra, đánh giá các chủ trương và thủ tục. Mặt khác, nghiên cứu đưa ra chế tài mạnh và cơ chế kiểm tra, hậu kiểm chặt chẽ đối với các công trình ảnh hưởng đến lợi ích công cộng, hạn chế rủi ro của việc thay đổi thiết kế sau thẩm định, tránh phát sinh tranh chấp.

Chia sẻ trong khuôn khổ chương trình, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết Bộ sẽ nghiêm túc rà soát, nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các nội dung phù hợp để hoàn thiện dự thảo Luật trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến.

Kết luận phiên họp, thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị Chính phủ chỉ đạo nghiên cứu, bổ sung, làm rõ các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nêu tại phiên họp để hoàn thiện dự thảo Luật. Trong đó lưu ý: đảm bảo thể chế hoá đầy đủ các chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước; rà soát để đảm bảo đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật, nhất là Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, Luật Đầu tư công… cùng các dự án Luật đang được trình Quốc hội trong Kỳ họp thứ 10. Đồng thời, thực hiện nghiêm Quy định 178 của Bộ Chính trị về Kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật.

Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho biết dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV.