Đoàn thanh tra đã tiến hành thanh tra từ ngày 11/4 đến ngày 25/5 tại 8 đơn vị gồm: Công ty mẹ - Tổng công ty Cơ khí Xây dựng, Công ty cổ phần Khoá Minh Khai, Công ty TNHH MTV Xây lắp và Kinh doanh vật tư thiết bị số 27, Công ty TNHH MTV Sản xuất - Xuất nhập khẩu dịch vụ và phát triển nông thôn, Công ty cổ phần Cơ khí và Xây lắp Thái Bình, Công ty cổ phần Cơ khí và Xây lắp Sông Chu, Công ty cổ phần Cơ khí Xây dựng số 2 Hà Bắc, Công ty cổ phần Cơ khí Xây dựng và Lắp máy điện nước.

5 công ty con thua lỗ, rủi ro an toàn tài chính

Kết quả thanh tra cho thấy, có 5/8 công ty con do công ty mẹ giữ 100% vốn điều lệ chưa bảo toàn và phát triển vốn hoặc có dấu hiệu mất an toàn tài chính của doanh nghiệp đối với công ty con do công ty mẹ nắm trên 50% vốn điều lệ.

Theo báo cáo tài chính hợp nhất năm 2017, có 5 công ty do công ty mẹ đầu tư vốn kinh doanh thua lỗ hoặc lỗ luỹ kế, có khả năng rủi ro về an toàn tài chính. Trong đó, công ty mẹ lỗ luỹ kế đến cuối năm 2017 51,5 tỷ đồng; Công ty cổ phần Cơ khí Xây dựng và lắp máy điện nước lỗ luỹ kế 49,6 tỷ đồng; Công ty TNHH MTV Xây lắp và kinh doanh vật tư thiết bị số 27 (Coma 27) lỗ luỹ kế 14,3 tỷ đồng; Công ty TNHH MTV Sản xuất - Xuất nhập khẩu dịch vụ và phát triển Nông thôn (Decoimex) lỗ luỹ kế 9,6 tỷ đồng; Công ty cổ phần Khoá Minh Khai lỗ 4,9 tỷ đồng.

Kết luận của Thanh tra Bộ Tài chính cũng cho thấy, theo báo cáo tài chính năm 2017 của 8 đơn vị được thanh tra tại Tổng công ty, nợ phải trả tại thời điểm 31/12/2017 là 1.267 tỷ đồng. Trong đó, nợ phải trả trong hạn 1.052 tỷ đồng chiếm 83%; nợ phải trả quá hạn 214 tỷ đồng chiếm 17%; nợ phải trả chưa đối chiếu xác nhận 437 tỷ đồng, chiếm 35%.

Trong đó, tại Công ty mẹ - Tổng công ty, khoản phải trả Công ty Khoá Minh Khai - Dự án Skylight số tiền 97,7 tỷ đồng; phải trả thành phố lợi nhuận sau thuế đối với 20% quỹ nhà Dự án Skylight số tiền 49,5 tỷ đồng; phải trả về thuế và các khoản nộp ngân sách nhà nước tại thời điểm 31/12/2017 là 107,8 tỷ đồng, trong đó, nợ quá hạn 103,6 tỷ đồng.

Đáng chú ý, có đến 5/8 doanh nghiệp có hệ số nợ cao, mất cân đối về khả năng thanh toán các khoản nợ. Cụ thể, hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu của Coma 27 11,25 lần; Hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu tại Coma 17 là 5,62 lần; tại Decoimex 56 lần; tại Coma 2 là 3,75 lần; tại Comael là 3,62 lần.

Hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu tại 8 đơn vị được thanh tra.

Riêng tại Công ty mẹ - Tổng công ty, tuy hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu chưa vượt 3 lần nhưng nhiều khoản nợ phải thu hiện nay đã quá hạn, trong đó có một số khoản khó thu hồi, có khả năng mất vốn dẫn đến mất cân đối và mất khả năng trả nợ, khả năng nộp thuế và các khoản nộp ngân sách nhà nước khác. Nợ phải thu tại Công ty mẹ - Tổng công ty là 289,7 tỷ đồng, trong đó, nợ quá hạn là 246,7 tỷ đồng. 

Về tình hình đầu tư tài chính dài hạn, theo kết luận của Thanh tra Bộ Tài chính, Tổng công ty đầu tư vào 7 công ty con với tổng giá trị 119,5 tỷ đồng, trong đó có 4 công ty lãi, 3 công ty lỗ trong năm 2017 với tổng số lỗ là 6,3 tỷ đồng, lỗ luỹ kế 22 tỷ đồng. 

Công tác thoái vốn còn chậm chạp

Về việc thực hiện nghĩa vụ với ngân sách nhà nước, có 6/8 doanh nghiệp đến thời điểm thanh tra chưa nộp các khoản nợ thuế số tiền là 149 tỷ đồng. Có 4/8 công ty kê khai không đúng, dẫn đến thiếu thuế phải nộp 602 triệu đồng. Công ty mẹ chưa nộp về quỹ hỗ trợ sắp xếp doanh nghiệp số tiền 12,5 tỷ đồng. 

Đối với công tác cổ phần hoá và thoái vốn tại Tổng công ty, Thanh tra Bộ Tài chính đánh giá còn chậm, cụ thể: Công tác lập hồ sơ quyết toán và bàn giao vốn nhà nước sang công ty cổ phần còn chậm; đến thời điểm thanh tra Tổng công ty vẫn chưa lập và trình Bộ Xây dựng phê duyệt.

Coma thuộc đối tượng thoái 100% vốn nhà nước trong năm 2017 và 2018, thời điểm thực hiện định giá cổ phàn là 30/6/2017. Tuy nhiên, tại thời điểm thanh tra, Coma vẫn chưa thực hiện xong việc định giá. Do quá thời hạn về thời điểm định giá, Coma đã đề nghị và được Bộ Xây dựng chấp thuận lấy thời điểm định giá cổ phần 31/3/2018 nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện xong việc định giá cổ phần tại thời điểm 31/3/2018.

Liên quan đến thực hiện thoái vốn góp của Công ty cổ phần Cơ khí xây dựng số 2 Hà Bắc (Coma 2) tại Công ty cổ phần cơ khí xây dựng số 26 (Coma 26), ngày 30/6/2016, Hội đồng thành viên Tổng công ty ra Nghị quyết số 31 do ông Lê Văn Khương - Chủ tịch HĐTV ký, chấp thuận thoái toàn bộ vốn góp của Coma 2 tại Coma 26. Tuy nhiên, trước đó, Tổng công ty chưa có báo cáo và xin ý kiến Bộ Xây dựng - Bộ quản lý ngành. Điều này chưa phù hợp với quy định khoảng 6, Điều 14 Nghị định 99/2012/NĐ-CP của Chính phủ.

Căn cứ kết quả thanh tra trên, Thanh tra Bộ Tài chính kiến nghị Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc Tổng Công ty Cơ khí Xây dựng tổ chức quản lý tài chính chặt chẽ, tránh tình trạng không bảo toàn vốn tại doanh nghiệp; chấn chỉnh về tồn tại trong việc đầu tư vốn ra ngoài doanh nghiệp; thực hiện và chỉ đạo các đơn vị nộp ngân sách nhà nước với các khoản tiền thuế chưa nộp 149,6 tỷ đồng; nộp tài khoản tạm giữ của Thanh tra Bộ Tài chính số tiền qua thanh tra phát hiện thêm 602 triệu đồng.

Tổng công ty Cơ khí Xây dựng - Công ty Cổ phần được thành lập năm 1995 thuộc Bộ Xây dựng. Tổng công ty thực hiện cổ phần hoá và chuyển đổi sang hoạt động Công ty cổ phần theo quyết định của Thủ tướng. Ngành nghề kinh doanh chính của công ty là sản xuất thùng, bể chưa và dụng cụ chưa đựng bằng kim loại; Gia công cơ khí; Giám sát thi công xây dựng công trình đường bộ, tư vấn, môi giới, đấu giá bất động sản…

Theo báo cáo tài chính hợp nhất năm 2017, tổng tài sản của Coma đến ngày 31/12/2017 là 1.263 tỷ đồng; Vốn chủ sở hữu 188,9 tỷ đồng. Tổng nợ phải trả 1.074 tỷ đồng, trong đó nợ ngắn hạn 1.063 tỷ đồng, nợ dài hạn 11,3 tỷ đồng. Doanh thu năm 2017 đạt 457 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế âm 37,5 tỷ đồng.