Triển vọng nhóm ngân hàng trong bối cảnh thay đổi lãi suất

Xét từ đầu năm đến cuối quý 3/2025, ước tính mức tăng trưởng tín dụng của toàn nền kinh tế đạt ~13,4%, tương ứng với quy mô tín dụng đạt hơn 17,7 triệu tỷ đồng. Trong đó, tính riêng tín dụng lĩnh vực kinh doanh bất động sản, quy mô đến cuối quý 3 đạt hơn 1,8 triệu tỷ đồng, tăng trưởng 25,4%.

Trong báo cáo cập nhật triển vọng ngành ngân hàng, Chứng khoán BSC cho rằng trong bối cảnh cơ quan điều hành duy trì định hướng tiền tệ nới lỏng và thị trường bất động sản tiếp tục nóng lên về cả giá và lượng, nhóm các ngân hàng có tỷ trọng cho vay chủ đầu tư cao tương đối so với các ngân hàng khác như TCB, VPB, SHB, HDB tiếp tục thuộc nhóm được hưởng lợi, từ đó dẫn đầu ngành về tốc độ tăng trưởng dư nợ.

Một nhóm khác được hưởng lợi về mặt chính sách là nhóm các ngân hàng quốc doanh, có lợi thế trong bức tranh đẩy mạnh giải ngân công và đầu tư hạ tầng của Chính phủ. Tuy nhiên, BSC nhận thấy rủi ro đang dần tích lũy trong hệ thống về tỷ giá, lạm phát, và lãi suất, từ đó đặt ra thách thức thực sự với chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước trong 2026.

Theo BSC, hiện tượng “lạm phát giá tài sản” là tương đối rõ ràng, dù chỉ số giá tiêu dùng của Việt Nam vẫn đang trong tầm kiểm soát của cơ quan điều hành. Nguyên nhân do cơ cấu rổ hàng hóa thời gian gần đây đã có sự thay đổi so với kỳ đo lường gần nhất là 2020 (nhất là cấu phần Nhà ở) và độ trễ đặc thù của CPI.

Trong 1 báo cáo của các đơn vị Ngân hàng Nhà nước, ước lượng mô hình chỉ ra rằng tăng trưởng tín dụng thêm 1 điểm % có thể làm tăng CPI thêm 0,22 điểm % với độ trễ lên tới 12- 18 tháng.

Hệ số vòng quay tiền (trong phương trình MV=PQ) liên tục giảm qua các năm từ 2022 trở lại đây, ước tính đang ở mức 0,63x tại cuối quý 3/2025, hàm ý lượng tiền giao dịch qua lại giữa các thành phần trong nền kinh tế ngày càng chậm. Thay vì giao dịch và chi tiêu, dòng tiền có thể đang được đổ vào các kênh đầu tư tài sản phổ biến nhất có lẽ là vàng và Bất động sản, nhất quán với bức tranh giá tài sản hiện tại.

Trong khi đó, sử dụng số liệu thống kê mức lương của người lao động từ GSO (danh nghĩa, chưa điều chỉnh lạm phát), BSC ước tính mức chênh lệch giữa GDP bình quân đầu người theo giá hiện hành và Thu nhập bình quân người lao động ngày càng được nới rộng rõ rệt từ sau COVID-19. Diễn biến này nhất quán với bức tranh của thị trường tiêu dùng bán lẻ. GDP bình quân đầu người chỉ thật sự có ý nghĩa trong việc đo mức sống khi thuộc về người Việt Nam trên lãnh thổ Việt Nam.

Xu hướng NIM được kỳ vọng đã tạo đáy với các ngân hàng có tập khách hàng có nhu cầu tín dụng cao, chất lượng giải ngân được kiểm soát, từ đó tăng được lợi suất cho vay.

Năm 2025 đang ghi nhận một lượng lớn nguồn tiền trên thị trường 2 được sử dụng để tài trợ cho tín dụng thị trường 1. Xét riêng quý 3, BSC ước tính khối lượng bơm ròng qua kênh thị trường mở (hơn 1 triệu tỷ) tương đương 187% mức tăng ròng của dư nợ tín dụng (hơn 540 nghìn tỷ). Kỳ hạn cũng được đẩy lên cao hơn 7 và 14 ngày thông thường với 22% lượng bơm ròng có kỳ hạn 35 và 91 ngày. Nhu cầu lớn khiến lãi suất liên ngân hàng duy trì mức nền cao là không thể tránh khỏi.

Không chỉ lãi suất thị trường 2 hay lãi suất huy động có kỳ hạn đang gia tăng, lãi suất CASA thực tế hiện nay cũng không còn rẻ như trước khi các các ngân hàng chạy đua với sản phẩm sinh lời tự động(cơ bản là dùng tiền nhàn rỗi của khách hàng để đi đầu tư vào loại hình khác và cam kết rút trước hạn không mất lãi.

Nhìn chung, với mặt bằng lãi suất huy động đang gia tăng, BSC kỳ vọng tỷ lệ CASA toàn ngành có thể chịu áp lực trong thời gian tới khi khách hàng có thể dịch chuyển sang các kỳ hạn dài hơn, nhất là khi tỷ lệ CASA hiện đang ở mức cận đỉnh ghi nhận vào đầu 2022.

Để bảo vệ NIM, BSC nhận thấy nhiều ngân hàng, đặc biệt là nhóm tư nhân có vị thế trong ngành, đã chủ động tăng lãi suất cho vay trở lại thời gian qua. Trong thời gian tới, xu hướng này được kỳ vọng đem lại tín hiệu khởi sắc cho các ngân hàng quốc doanh vì đây là nhóm đã chịu nhiều hi sinh qua các gói cho vay lãi ưu đãi. 

Thông tư 14/2025 có hiệu lực từ 15/09/2025, tiến tới tiêu chuẩn Basel 3. Kể từ 01/01/2030, Thông tư 41/2016 quy định Basel 2 hiện tại sẽ không còn hiệu lực. Từ giờ đến 2030, các ngân hàng sẽ tiếp tục báo cáo song song theo cả Basel 2 và Basel 3. Thời gian qua, BSC quan sát thấy có một số ngân hàng đã đăng ký áp dụng sớm Thông tư 14 (cả SA và IRB) bao gồm VCB, TPB, VPB.

Ngành ngân hàng dự kiến sẽ ghi nhận 1 làn sóng tăng vốn mới trong các năm tới. Trong bức tranh đó, các ngân hàng có tiềm lực và thành tích trong việc thu hút cổ đông ngoại, cũng như nhóm 3 ngân hàng được nới FOL lên tối đa 49% sẽ có lợi thế vượt trội.

Ngoài ra, việc Nghị định 245/2025 không cho phép các công ty đại chúng được quyền “khóa” FOL thấp hơn mức hiện tại (chỉ được giữ nguyên hoặc tăng lên) cũng sẽ là yếu tố giúp gia tăng sự hấp dẫn của ngành ngân hàng trong mắt nhà đầu tư nước ngoài.

BSC duy trì khuyến nghị khả quan với ngành ngân hàng trong bối cảnh cơ quan điều hành kiên định với những mục tiêu tăng trưởng tham vọng (phấn đấu GDP 2026 tăng trưởng 10% và GDP bình quân đầu người 5.4-5.5 nghìn USD) và các câu chuyện tăng vốn của ngành đang chờ phía trước, tuy nhiên cho rằng sự phân hóa sẽ ngày càng lớn và cần để ý nhiều hơn về phía rủi ro khi các áp lực ngày càng tích tụ.