Xây dựng Chương trình hành động quốc gia về làm mát, thực hiện mục tiêu giảm phát thải

Hiện nay, 20% điện năng sản xuất ra trên thế giới được sử dụng cho nhu cầu làm lạnh và điều hòa không khí. Các nghiên cứu quốc tế chỉ ra, nếu không được kiểm soát, lượng phát thải khí nhà kính từ việc làm mát dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030 và gấp ba vào năm 2100.

LĨNH VỰC LÀM MÁT CÓ TIỀM NĂNG ĐÓNG GÓP VÀO NỖ LỰC QUỐC GIA VỀ GIẢM PHÁT THẢI KHÍ NHÀ KÍNH

Tại cuộc họp tham vấn trong khuôn khổ hỗ trợ kỹ thuật “Xây dựng Chương trình hành động quốc gia về làm mát tại Việt Nam” do Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp với Chương trình Đối tác chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á (ETP) thuộc Văn phòng Dịch vụ dự án Liên Hợp Quốc tổ chức mới đây, ông Tăng Thế Cường, Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, lưu ý rằng biến đổi khí hậu đang diễn biến rất phức tạp.

Theo báo cáo công bố hồi tháng 1/2025 của Tổ chức Khí tượng thế giới, năm 2024 là năm nóng nhất trong lịch sử, nhiệt độ bất thường ở đất liền và bề mặt đại dương, nhiệt độ đại dương cao kỷ lục cùng với những hiện tượng thời tiết cực đoan ảnh hưởng đến nhiều quốc gia trên thế giới.

Tại Việt Nam, nhiều tỉnh, thành phố ghi nhận mức nhiệt độ cao nhất trong lịch sử. Đặc biệt, tại Đông Hà (Quảng Trị), nhiệt độ ngày 28/4/2024 đo được là 44°C - giá trị cao nhất từ năm 1976 đến nay.

Quá trình đô thị hóa nhanh trong thời gian qua đã làm gia tăng hiệu ứng "đảo nhiệt đô thị" (hiện tượng xảy ra khi nhiệt độ tại khu vực đô thị cao hơn đáng kể so với vùng nông thôn xung quanh), chênh lệch từ 3 - 5°C trong những ngày nắng nóng cao điểm.

Nguyên nhân được chỉ ra là do tỷ lệ che phủ thực vật thấp, mật độ xây dựng cao tại các khu vực đô thị, việc công trình sử dụng nhiều loại vật liệu hấp thụ nhiệt. Bên cạnh đó, khu vực đô thị là nơi tập trung hoạt động sản xuất, sinh hoạt của cộng đồng đông dân cư.

Trước đó, tại cuộc họp các Bên tham gia cam kết làm mát toàn cầu diễn ra hồi tháng 6 tại thành phố Bonn, CHLB Đức, ông Lê Ngọc Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh việc lồng ghép lĩnh vực làm mát vào Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) và xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia về làm mát (NCAP) là một thông điệp để thúc đẩy các doanh nghiệp và cộng đồng xã hội tích cực chủ động đầu tư, đổi mới sáng tạo và áp dụng các giải pháp làm mát bền vững, hiệu quả năng lượng. Qua đó góp phần giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu.

Hiện nay, Việt Nam đang xây dựng NDC 3.0, dự kiến hoàn thành trong năm 2025, với mục tiêu huy động rộng rãi sự tham gia của các doanh nghiệp và cộng đồng xã hội vào triển khai các giải pháp làm mát toàn diện, nhằm thích ứng với điều kiện khí hậu ngày càng cực đoan, khắc nghiệt. Nội dung làm mát trong NDC của Việt Nam tập trung vào thúc đẩy các biện pháp giảm phát thải và tăng cường khả năng thích ứng, chống chịu với nắng nóng cực đoan.

Trước đó, nhận thấy làm mát có tiềm năng đóng góp vào nỗ lực của quốc gia về giảm phát thải khí nhà kính, Việt Nam đã đưa lĩnh vực này vào các biện pháp giảm phát thải của ngành năng lượng trong NDC năm 2022. Đồng thời, Việt Nam cũng đã ưu tiên lồng ghép làm mát trong Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu để đảm bảo an ninh năng lượng, bảo vệ sức khỏe người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế theo hướng carbon thấp. 

XÂY DỰNG CHƯƠNG TRÌNH HÀNH ĐỘNG QUỐC GIA VỀ LÀM MÁT TỔNG HỢP, TOÀN DIỆN CHO VIỆT NAM

Ông Tăng Thế Cường cho biết hiện nay, Cục Biến đổi khí hậu đang tích cực hợp tác với các đối tác quốc tế như ETP, Ủy ban Kinh tế xã hội châu Á - Thái Bình Dương Liên Hợp Quốc (ESCAP), Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) xây dựng Chương trình hành động quốc gia về làm mát (NCAP) tổng hợp và toàn diện cho Việt Nam.

"Chương trình sẽ giúp quản lý hiệu quả các chất được kiểm soát theo Nghị định thư Montreal về bảo vệ tầng ozone và các giải pháp về chuyển đổi sang công nghệ carbon thấp, tiết kiệm năng lượng, làm mát bền vững. Điều này cũng góp phần thực hiện mục tiêu của NDC và hướng tới mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050", ông Tăng Thế Cường nhấn mạnh.

Ông John Robert Cotton, Phó Giám đốc Chương trình ETP chia sẻ, NCAP tập trung vào giảm phát thải khí nhà kính tại Việt Nam thông qua các hoạt động làm mát xanh, bền vững. Trong đó chương trình sẽ cần nhiều giải pháp làm mát đô thị, hỗ trợ những cộng đồng dễ tổn thương ở nông thôn và can thiệp vào chuỗi cung ứng thuốc, thực phẩm.

Thời gian qua, ETP và các đối tác đã đồng hành cùng Việt Nam, Indonesia, Phillipines trong quá trình chuyển dịch năng lượng, xây dựng tầm nhìn sử dụng năng lượng hiệu quả và tiết kiệm hơn.

Việt Nam đang tiên phong với cam kết phát thải ròng bằng 0 và đã có lộ trình cụ thể. Riêng với lĩnh vực làm mát, NCAP được kỳ vọng sẽ tạo bước phát triển mới, thúc đẩy các ngành công nghiệp có liên quan xem đây như một trong những giải pháp cần thiết để giảm phát thải khí nhà kính.