Không chỉ các dự án đầu tư công dang dở do cấp vốn nhỏ giọt, vướng mắc giải phóng mặt bằng, tại Hải Phòng còn có một loạt dự án đầu tư bị chậm tiến độ, phải dừng thi công do các nguyên nhân khác như chất lượng công tác chuẩn bị đầu tư, định hướng phát triển của ngành, lĩnh vực gây lãng phí nguồn lực đất đai, nguồn lực vốn đầu tư.

DỰ ÁN ĐƯỜNG BOT ĐÌNH TRỆ DO ĐỘI VỐN

Năm 2016, UBND TP. Hải Phòng phê duyệt dự án đầu tư xây dựng tuyến đường bộ ven biển đoạn qua địa bàn thành phố Hải Phòng và 9 km trên địa bàn tỉnh Thái Bình theo hình thức đối tác công tư (PPP). Tuyến đường có chiều dài 29,7 km. Trong đó, đoạn qua Hải Phòng dài 20,7 km, đoạn qua tỉnh Thái Bình dài gần 9 km. Tuyến đường nằm trong quy hoạch tuyến đường bộ ven biển Quảng Ninh – Thanh Hoá.

Mục tiêu của dự án là xây dựng tuyến đường mới nhằm rút ngắn khoảng cách các địa phương phía Nam đồng bằng sông Hồng đến với hệ thống cảng Hải Phòng và Cảng hàng không quốc tế Cát Bi. Tuyến đường còn giúp nhân dân vùng ven biển Hải Phòng, Thái Bình phát triển kinh tế - xã hội. Dự án có tổng mức đầu tư hơn 3.460 tỷ đồng, thời gian thi công 30 tháng, dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2019. Dự án sau đó được gia hạn hoàn thành vào tháng 6/2023.

Tuy nhiên, theo ghi nhận của cơ quan chức năng, đến hết năm 2024 (đã bị chậm tiến độ 15 tháng), nhà đầu tư mới tổ chức thi công, hoàn thành khoảng 1.863 tỷ/2.581 tỷ đồng (khoảng 72,2% giá trị hợp đồng xây lắp), ước giá trị thực hiện dự án đạt 2.328/3.038 tỷ đồng (đạt 76,6% hợp đồng BOT).

Bài 1: Nhiều dự án đầu tư công ở Hải Phòng dang dở kéo dài

Trong đó, các hạng mục chính như đoạn tuyến từ đường tỉnh 353 (quận Đồ Sơn) đến đường huyện 212 (huyện Tiên Lãng, trên địa bàn Hải Phòng), 9 km trên địa bàn tỉnh Thái Bình đã cơ bàn hoàn thành, thi công nền đường, một phần kết cấu mặt đường; các cầu Lạch Họng, cầu Văn Úc đã cơ bản hoàn thành.

Các hạng mục chính còn lại như đoạn đường từ đường huyện 212 (trên địa bàn huyện Tiên Lãng, Hải Phòng) đến cầu Thái Bình (tỉnh Thái Bình) mới thi công nền đường; các cầu vượt đường huyện 212, kênh Nam (Hải Phòng), cầu vượt Chùa Xú, Thuỵ An (Thái Bình) thi công được mố, trụ và dầm cầu thì công trình tạm dừng thi công.

Theo xác định từ cơ quan chức năng, dự án bị tạm dừng thi công do vướng mắc trong việc huy động vốn vay. Cụ thể, chênh lệch mức lãi suất vốn vay thực tế và mức lãi suất theo quy định của hợp đồng quá lớn (khoảng từ 5-6%) làm phát sinh chi phí khoảng 1.864 tỷ đồng. Chi phí này không được tính vào tổng vốn đầu tư khiến nhà đầu tư không thể tiếp tục triển khai, hoàn thiện các hạng mục còn lại của dự án.

CẢ LOẠT DỰ ÁN ĐÓNG TÀU DỪNG THỰC HIỆN

Năm 2009, Tổng Công ty công nghiệp tàu thuỷ Bạch Đằng (thuộc Tập đoàn Công nghiệp tàu thuỷ Việt Nam, nay là Tổng Công ty công nghiệp tàu thuỷ) được cấp Giấy chứng nhận đầu tư hai dự án là Nhà máy lắp ráp động cơ Diesel Man B &W và Nhà máy lắp ráp động cơ Diesel Mitsubishi để phục vụ cho ngành công nghiệp đóng tàu thuỷ. Mỗi nhà máy có tổng mức đầu tư hàng trăm tỷ đồng, nguồn vốn đầu tư từ Tổng Công ty công nghiệp tàu thuỷ.

Tuy nhiên, theo báo cáo của sở Tài chính TP. Hải Phòng, cả hai dự án nhằm phát triển ngành cơ khí phụ trợ, từng bước tăng tỷ lệ nội địa hoá trong lĩnh vực phát triển ngành đóng tàu biển đã bị dừng thực hiện ngay sau đó do thiếu vốn, do khó khăn đến từ Tập đoàn công nghiệp tàu thuỷ Việt Nam.

Cũng trong giai đoạn này, năm 2007, Công ty đóng tàu Phà Rừng được cấp Giấy chứng nhận đầu tư dự án nâng cấp, mở rộng Công ty đóng tàu Phà Rừng. Tuy nhiên, năm 2023, UBND huyện Thuỷ Nguyên (nay là TP. Thuỷ Nguyên) thực hiện kiểm tra việc sử dụng đất của Công ty đóng tàu Phà Rừng thì nhiều diện tích đất trong tổng số hơn 92 ha đất do Công ty đóng tàu Phà Rừng quản lý đang trong tình trạng không được sử dụng.

Năm 2008, cấp có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đầu tư cho Dự án xây dựng nhà máy đóng tàu Lâm Động do Công ty TNHH MTV công nghiệp tàu thuỷ Thành Long làm chủ đầu tư. Dự án với mục tiêu xây dựng nhà máy đóng tàu thuỷ có trọng tải lên tới 50.000 tấn, sử dụng 75ha đất trên địa bàn xã Lâm Động (nay là phường Hoàng Lâm, TP. Thuỷ Nguyên).

Theo xác định của cơ quan chức năng, dự án này đã chậm tiến độ tới 15 năm. Năm 2014, Bộ Giao thông Vận tải (nay là Bộ Xây dựng) có quyết định điều chuyển dự án và quyền sử dụng 75ha đất cho Trường Đại học Hàng Hải Việt Nam quản lý, sử dụng. Tuy nhiên, đến nay cả 75ha đất thuộc dự án Nhà máy đóng tàu Lâm Động hiện vẫn chưa được sử dụng đúng mục đích.

Dự án xây dựng cơ sở hạ tầng KCN tàu thuỷ An Hồng trên địa bàn xã An Hồng, huyện An Dương (nay là phường An Hồng, quận Hồng Bàng) do Công ty xuất nhập khẩu và vật tư tàu thuỷ làm chủ đầu tư cũng được xác định còn tới hơn 6,14 ha đất từ năm 2008 đến nay vẫn chưa được đưa vào sử dụng.

XỬ LÝ CÁC DỰ ÁN ĐÌNH TRỆ THẾ NÀO?

Theo xác định từ sở Tài chính, loạt các dự án thuộc ngành công nghiệp đóng tàu bị đình trệ, chậm tiến độ đều có chung nguyên nhân các doanh nghiệp được giao làm chủ đầu tư dự án đều trong quá trình tái cơ cấu, thực hiện thủ tục thu hồi tài sản về cho công ty mẹ - Tổng công ty công nghiệp tàu thuỷ. UBND TP. Hải Phòng sẽ thực hiện kiểm tra việc quản lý, sử dụng đất, để đưa ra các giải pháp chấm dứt thực hiện dự án theo quy định của Luật Đầu tư.

Đối với dự án dự án đầu tư xây dựng tuyến đường bộ ven biển đoạn qua địa bàn TP Hải Phòng và 9 km trên địa bàn tỉnh Thái Bình theo hình thức đối tác công tư (PPP), dự án bị dừng thi công do vướng mắc cơ chế tài chính, UBND TP. Hải Phòng chỉ đạo cơ quan chức năng (Ban Quản lý dự án) đàm phán, chấm dứt hợp đồng PPP với nhà đầu tư. Sau đó, Hải Phòng sẽ tiếp tục hoàn thành dự án bằng nguồn vốn đầu tư công giai đoạn 2026 - 2030.

Theo thống kê sơ bộ từ Sở Tài Chính, Hải Phòng có 35 dự án dự án tồn đọng, dừng thi công, chậm tiến độ. Trong số này có 24 dự án sử dụng vốn ngân sách, 11 dự án sử dụng vốn ngoài ngân sách. TP Hải Phòng đã chỉ đạo dừng thực hiện, quyết toán tồn đọng đối với 4 dự án. 31 dự án còn lại đang được xem xét để làm các thủ tục chấm dứt thực hiện dự án, thủ tục quyết toán để tiếp tục đầu tư trong giai đoạn 2026 – 2030.