3/11 là ngày thứ ba liên tiếp Quốc hội thảo luận về ngân sách, kinh tế - xã hội. Và những vấn đề xung quanh 5 dự án kém hiệu quả được Chính phủ báo cáo riêng với Quốc hội liên tục được đại biểu đề cập.

Theo khái quát của đại biểu Nguyễn Ngọc Phương thì chỉ với 5 dự án Xơ sợi Đình Vũ, Gang thép Thái Nguyên, Bột giấy Phương Nam, Đạm Ninh Bình, Nguyên liệu sinh học Dung Quất đã làm “tiêu tan” trên 30.000 tỉ đồng.

Nhiều đại biểu Quốc hội khác cho rằng thông tin về 5 dự án này còn chung chung, thiếu địa chỉ trách nhiệm.

Làm rõ trách nhiệm

Đăng đàn sáng 3/11, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh nêu thực tế, “không chỉ có 5 dự án này mà còn một số dự án khác cũng còn tiềm ẩn nguy cơ và tồn đọng các vướng mắc, nếu không tháo gỡ kịp thời thì sẽ có khả năng rơi vào tình trạng kém hiệu quả, gây qua nguy cơ mất vốn đầu từ nguồn lực của Nhà nước và từ nguồn lực xã hội”.

Ông  cho biết, những dự án này như Bột giấy Phương Nam, Đạm Ninh Bình, Gang thép Thái Nguyên, Xơ sợi Đình Vũ và các dự án về ethanol sinh học đều diễn ra một thời gian dài so với quá trình đầu tư của dự án đã được phê duyệt. 

Trong quá trình thực hiện có rất nhiều vướng mắc, các thay đổi cả về bối cảnh thị trường cũng như cả về những vấn đề cụ thể trong từng dự án và đã có sự chỉ đạo của các cơ quan Nhà nước ở các cấp để tháo gỡ nhưng vẫn chưa đạt được hiệu quả.

“Vì vậy, khi tổng hợp lại để báo cáo đại biểu thì không đầy đủ được. Chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện theo chỉ đạo của Chính phủ báo cáo với Quốc hội sau”, Bộ trưởng giải trình.

Ông cũng cho biết, Chính phủ cũng đã chỉ đạo rất rõ Bộ Công Thương phối hợp cùng với các bộ ngành đang tổng hợp, rà soát, đánh giá, kiểm tra một cách triệt để và toàn diện tất cả những vấn đề tồn tại của các dự án này và có báo cáo cụ thể với Chính phủ.

Những vấn đề cần báo cáo là thực trạng hiện nay của dự án, thứ hai là quá trình điều hành thực hiện các dự án đầu tư này, vai trò, trách nhiệm của các cấp quản lý cũng như của các chủ đầu tư và thứ ba là xác định rõ những biện pháp giải pháp để giải quyết thực hiện các dự án theo nguyên tắc bảo vệ, giữ gìn lợi ích của Nhà nước cũng như hiệu quả đồng vốn của Nhà nước.

Đồng thời, có phương án giải quyết triệt để, để đảm bảo không làm thất thoát vốn của Nhà nước, phù hợp với những nguyên tắc của kinh tế thị trường và hiệu quả, mục tiêu đầu tư của dự án.

Việc giải quyết, theo Bộ trưởng là phải xác định làm rõ trách nhiệm của tất cả các cá nhân, đơn vị có liên quan để từ đó có biện pháp xem xét, xử lý.

Khiếm khuyết và lỗ hổng

“Trên thực tế, trong thời gian vừa qua, một số dự án đã có sự tham gia của các bộ quản lý chủ quản cũng như bộ quản lý, các cơ quan liên quan, các cơ quan chức năng như dự án Xơ sợi Đình Vũ hay dự án ethanol đã có thanh tra của Chính phủ và nay đã đến giai đoạn kết luận và sắp được Thủ tướng Chính phủ thông qua và sẽ có hướng chỉ đạo tiếp theo”, ông nói.

Các dự án Gang thép Thái Nguyên, Nhà máy đạm Ninh Bình thì Bộ Công Thương đang cho thanh tra, sắp có kết quả và sẽ báo cáo Thủ tướng về biện pháp xử lý dứt điểm, đồng thời, đáp ứng được 5 nguyên tắc chỉ đạo của Chính phủ và sẽ báo cáo đầy đủ với Quốc hội, Bộ trưởng cho biết tiếp.

Theo Bộ trưởng, qua 5 dự án nói trên phải rạch ròi và làm rõ hơn nữa trong công tác quản lý các nguồn lực đầu tư của Nhà nước, không chỉ đầu tư công mà còn đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước. Đặc biệt là làm rõ vai trò của doanh nghiệp Nhà nước trong cách phát triển thị trường, phát triển sản xuất và gắn với thị trường.

Bộ trưởng nhìn nhận, qua những dự án này đã bộc lộ những khiếm khuyết và lỗ hổng trong quản lý Nhà nước, đặc biệt cả về khung pháp lý cũng như về mặt thể chế. Vai trò, trách nhiệm giữa các bộ quản lý, giữa các bộ chủ quản, các bộ quản lý về đồng vốn và hiệu quả ngồn vốn Nhà nước cũng như bộ quản lý về quy trình thủ tục đầu tư. Vì vậy, thời gian tới rất cần phải làm rõ cơ quan quản lý đối với phần vốn nằm trong doanh nghiệp Nhà nước.

Đề cập trách nhiệm của các bộ chủ quản cũng như của các cơ quan chuyên ngành, Bộ trưởng cho rằng cần phải xem xét lại việc chấp hành pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật Nhà nước nhất là trong khâu chất lượng của các dự án đầu tư trong đó từ khâu chiến lược, quy hoạch cho đến chủ trương đầu tư và các nội dung cụ thể đầu tư, gắn với làm rõ trách nhiệm của các cơ  quan quản lý nhà nước, cũng như của chủ đầu tư, doanh nghiệp.

Trong sự kém hiệu qủa của các dự án, theo Bộ trưởng là không loại trừ những hành động có sự cố ý trong vi phạm pháp luật trong quản trị cũng như điều hành các hoạt động đầu tư tại doanh nghiệp Nhà nước.