Cần sớm thiết lập, vận hành thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon

Ngày 28/10, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Quốc hội đã nghe Tổng Thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh trình bày kết quả giám sát chuyên đề: “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực”. 

 THIẾT LẬP VÀ VẬN HÀNH THÍ ĐIỂM SÀN GIAO DỊCH TÍN CHỈ CARBON

Theo Tổng thư ký Quốc hội, Việt Nam đặt mục tiêu bước đầu hình thành thị trường carbon, vận hành thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon vào cuối 2026. Đây cũng là một trong 6 nhiệm vụ, giải pháp cấp bách Việt Nam đặt mục tiêu hoàn thành đến cuối năm 2026 để thực hiện chính sách về bảo vệ môi trường.

Cụ thể, Đoàn giám sát đề xuất cần tổ chức thiết lập và vận hành thí điểm Sàn giao dịch tín chỉ carbon, bước đầu hình thành và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam. Cùng với đó quy định tỷ lệ kết quả giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, lượng tín chỉ carbon tối thiểu được giữ lại để thực hiện mục tiêu giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) khi trao đổi, chuyển giao ra quốc tế phù hợp với từng giai đoạn và tình hình thực tế trên cơ sở bảo đảm lợi ích quốc gia.

Thị trường carbon là nơi trao đổi quyền phát thải khí nhà kính, tức mua bán tín chỉ hoặc hạn ngạch carbon. Trên thị trường này, các doanh nghiệp, tổ chức mua quyền phát thải nếu cần bù đắp lượng carbon để đạt mục tiêu giảm thải tự nguyện hoặc bắt buộc.

Ngược lại, bên bán là phía thừa quyền phát thải được cấp hoặc có khả năng tạo ra các quyền phát thải thông qua tín chỉ carbon.

Theo dự thảo Nghị định về sàn giao dịch carbon trong nước, sàn này sẽ được vận hành với hai sản phẩm là hạn ngạch phát thải và tín chỉ carbon. Với thị trường quốc tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đang xây dựng dự thảo Nghị định trao đổi quốc tế kết quả giảm phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon để trình Chính phủ trong năm nay.

SỚM VẬN HÀNH CHÍNH THỨC SÀN GIAO DỊCH CARBON ĐỂ XÂY DỰNG NỀN KINH TẾ XANH

Thảo luận tại hội trường sau đó, bà Nguyễn Thị Lan Anh, Phó giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Lào Cai kiến nghị cần sớm vận hành chính thức sàn giao dịch carbon để Việt Nam xây dựng nền kinh tế xanh, cũng như đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050.

Bà Nguyễn Thị Lan Anh cho rằng cần chính sách hỗ trợ kỹ thuật và tài chính giúp doanh nghiệp, nhất là nhóm vừa và nhỏ tham gia vào thị trường này. Chẳng hạn, các địa phương có tỷ lệ che phủ rừng lớn cần được quan tâm để họ sớm tham gia vào thị trường carbon.

"Chính sách của Nhà nước cũng cần ưu tiên phát triển rừng đặc dụng, vừa phòng chống thiên tai, vừa xây dựng vùng sinh thái carbon trọng điểm", bà nói.

Trong khi đó, bà Hà Hồng Hạnh, Phó trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận tỉnh Khánh Hoà lại chỉ ra loạt khó khăn với doanh nghiệp.

Theo bà, hiện cả nước có 2-3 trung tâm đủ năng lực kiểm kê khí nhà kính đạt chuẩn quốc tế, dữ liệu phát thải ở nhiều ngành cũng chưa đầy đủ. Điều này gây khó khăn cho việc xác định hạn ngạch, giám sát kết quả phát thải. Các doanh nghiệp muốn bán tín chỉ hiện phải qua trung gian quốc tế, chi phí cao, làm giảm lợi ích thực tế...

Bà Hạnh kiến nghị cần hoàn thiện khung pháp lý, đặc biệt các nghị định về vận hành sàn giao dịch carbon và quy định phân bổ, mua bán hạn ngạch phát thải.

"Hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về phát thải nhà kính cần được xây dựng thống nhất từ trung ương đến các doanh nghiệp", bà nói. "Nhà nước cũng cần có hỗ trợ chi phí về kiểm toán, đăng ký tín chỉ cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, còn đơn vị tiên phong giảm phát thải nên được ưu đãi về thuế, tín dụng xanh."