Hầu hết các thị trường xuất khẩu chủ yếu của TP.HCM đều có kim ngạch giảm trong năm qua.

XUẤT KHẨU VÀO CÁC THỊ TRƯỜNG LỚN ĐỀU GIẢM

Tại hội thảo “Giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu nhằm tạo thuận lợi thương mại trong bối cảnh Covid -19”, do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) phối hợp với Sở Công thương TP.HCM tổ chức ngày 18/01/2022, ông Lê Huỳnh Minh Tú, Phó Giám đốc Sở Công thương TP.HCM, cho biết do tác động nặng nề của đại dịch Covid-19, năm 2021 kim ngạch xuất khẩu TP.HCM chỉ tăng vỏn vẹn 1% so với năm 2020, đạt 44,9 tỷ USD.

Hầu hết các thị trường xuất khẩu chủ yếu của thành phố đều có kim ngạch giảm, như: Trung Quốc giảm 8,7%, Hoa Kỳ giảm 2,3%, Nhật Bản giảm 14,7% và EU giảm 0,8%...

Về mặt hàng xuất khẩu, ngoại trừ các mặt hàng thuộc nhóm nông sản như gạo tăng 11,7%, cà phê tăng 9,3%, hạt điều tăng 13,3%, cao su tăng 48,6%, hạt tiêu tăng 61,1%... các mặt hàng thuộc nhóm công nghiệp, có kim ngạch xuất khẩu lớn đều giảm so với cùng kỳ.

Cụ thể, nhóm sản phẩm máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện giảm 5,2%, máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng giảm 2,2%, sản phẩm dệt may giảm 21,4%, sản phẩm giày dép giảm 24,8%.

Ông Tú cho biết thêm, hiện doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn về nguồn vốn, lao động, sức ép chi phí đầu vào tăng, thiếu nguyên liệu đầu vào. Các vấn đề về nhân công, tài xế, kho bãi, giá cước vận tải biển tăng cao, tình trạng thiếu hụt container, thiết bị bốc dỡ và tàu chuyên chở đang khiến các chuỗi cung ứng đối mặt áp lực lớn.

TP.HCM đang phấn đấu đạt kim ngạch xuất khẩu 70 tỷ USD vào năm 2025 và đến năm 2030 đạt 108 tỷ USD. Đây là nội dung trong Đề án Phát triển xuất khẩu trên địa bàn thành phố đến năm 2025, tầm nhìn 2030.

Theo đó, mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu bình quân 9,5%/năm trong giai đoạn 2021 – 2025 và 9%/năm trong giai đoạn 2026 – 2030.

Để thúc đẩy xuất khẩu, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp xuất khẩu, hiện ngành Hải quan nói chung và Cục Hải quan TP.HCM đang đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi thương mại cho doanh nghiệp, hàng hóa xuất nhập khẩu thông quan luồng xanh chiếm đến 80%, luồng đỏ 2%, ông Đặng Thái Thiện, Phó trưởng Phòng Nghiệp vụ, Cục Hải quan TP.HCM, cho biết.

Song song đó, công tác kiểm soát dịch bệnh trên địa bàn thành phố cũng đang được triển khai tốt, giúp cho việc thông thương hàng hoá thuận lợi, nhằm đạt các chỉ tiêu kinh tế, xã hội của năm nay.

“Tuy nhiên, hoạt động sản xuất, xuất khẩu của doanh nghiệp khó có thể sớm phục hồi. Đặc biệt, các thị trường xuất khẩu trọng điểm của TP.HCM nói riêng, Việt Nam nói chung đang có xu hướng tăng cường áp dụng nhiều pháp để phòng chống dịch Covid-19, gây khó khăn cho hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp", ông Tú nói.

Hoa Kỳ hiện đang là thị trường xuất khẩu lớn thứ 02 của các doanh nghiệp tại TP.HCM. Theo bà Ann Marie Yastishock, Giám đốc Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID Việt Nam), trước những khó khăn doanh nghiệp gặp phải về xuất khẩu, USAID Việt Nam sẽ có các giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, cắt giảm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, khắc phục những khó khăn trong bối cảnh dịch bệnh Covid còn diễn biến phức tạp, gây nhiều ảnh hưởng tiêu cực tới việc kinh doanh xuất nhập khẩu hàng hóa.

CHI PHÍ VẬN TẢI BIỂN ĐÃ TĂNG 3-10 LẦN

Các doanh nghiệp ngành may mặc, gỗ, đồ mỹ nghệ, chế biến lương thực thực phẩm cho biết khó khăn nhất của doanh nghiệp hiện nay là chi phí logistics tăng vọt.

Theo bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực thực phẩm TP.HCM, đến nay, nguyên liệu đầu vào tăng giá 30-50%. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất là chi phí logistics. Trước đây, giá một container đi Mỹ chỉ khoảng 2.000 USD, sau 02 năm dịch bệnh, hiện giá dao động từ 10.000-15.000 USD.

Ngoài ra, hàng thực phẩm xuất khẩu còn gặp khó ở thời gian vận chuyển. Ngày trước, đặt một container chuyển đến các cảng ở Mỹ, châu Âu chỉ trong vòng 01 tháng, giờ tổng thời gian lên đến 03 tháng.

“Các doanh nghiệp trong ngành lương thực thực phẩm đang vào giai đoạn tất bật nhất để sản xuất hàng Tết và giao đơn xuất khẩu. Hàng chục tấn hàng được đưa đi nước ngoài trong tháng đầu năm 2022. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp phải từ chối bớt bạn hàng vì giá đầu vào, thiếu lao động thời vụ và đặc biệt là chi phí vận chuyển cao”, bà Chi nói.

Ông Huỳnh Văn Cường, Phó chủ tịch Hiệp hội Logistics TP.HCM, cũng thừa nhận tình trạng giá cước vận tải biển tăng rất cao, thiếu container, thiết bị bốc dỡ và tàu chuyên chở khiến các chuỗi cung ứng đối mặt áp lực lớn. Một số thị trường xuất khẩu có xu hướng tăng cường áp dụng nhiều biện pháp để phòng chống dịch, gây thêm khó khăn cho doanh nghiệp.

“Chi phí vận tải biển đã tăng từ 03 - 10 lần trong 02 năm qua, áp lực lên các doanh nghiệp xuất nhập khẩu rất lớn. Trước đây, hàng từ cụm cảng Cái Mép - Thị Vải đi Mỹ có thể mất 18-30 ngày giờ lên 3 tháng”, ông Cường nói.

Thực trạng các công ty logistisc nội địa chỉ mới cung cấp các dịch vụ phổ thông. Ngoài việc chưa đủ tiềm lực, kinh nghiệm, vấn đề cốt lõi là 65% và 73% hàng nhập/xuất khẩu được thực hiện bởi doanh nghiệp FDI, với hầu hết gói thầu logistics đều được chỉ định từ các gói thầu quốc tế. Phần lớn công ty sản xuất sẽ ưu tiên công ty logistics quốc gia họ.

Do đó, ông Cường đề xuất Việt Nam cần hình thành mạng lưới các doanh nghiệp logistics lớn và có cơ chế đặc biệt cho các doanh nghiệp này phát huy vai trò dẫn dắt thị trường để giảm chi phí logistics, giúp ngành này phát triển.

Các doanh nghiệp tại hội thảo cũng kiến nghị TP.HCM cần đẩy mạnh phát triển logistics để kéo giảm chi phí cho doanh nghiệp, vì hiện nay, việc kết nối vận chuyển đường bộ, đường thủy chưa đồng bộ, làm chi phí tăng cao. Đồng thời, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, cung cấp dịch vụ công trực tuyến.

Thông tin về hướng phát triển ngành logistisc, ông Nguyễn Khắc Hiếu, Phó trưởng Phòng Xuất nhập khẩu, Sở Công Thương TP.HCM, cho biết hiện thành phố đang xây dựng đề án Phát triển logistics đến năm 2025, tầm nhìn 2030, nhằm hướng đến chiến lược phát triển cụm ngành logistics, chú trọng quy hoạch lại hệ thống cảng biển và cơ sở hạ tầng logistics, tăng kết nối từ vùng sản xuất đến vùng xuất khẩu, đưa thành phố thành trung tâm dịch vụ xuất khẩu của vùng.

Với đề án này, nhiều doanh nghiệp hy vọng gánh nặng chi phí logistisc sẽ không còn là nỗi lo cho hàng xuất nhập khẩu.

Về hàng rào kỹ thuật thương mại, các doanh nghiệp cho rằng đây là một trong những vấn đề cấp thiết hiện nay. Cần nghiên cứu, dụ báo, cảnh báo đối với các biện pháp phòng vệ thương mại…

Các doanh nghiệp cũng đề xuất, Chính phủ và bộ, ngành chủ động nêu vấn đề về hàng rào kỹ thuật trong thương mại tại các diễn đàn khu vực, từ đó tiếp tục đẩy mạnh việc tham gia và thực hiện thủ tục về thúc đẩy thuận lợi hóa thương mại. Điển hình như tăng cường ký kết thỏa thuận hợp tác hoặc công nhận lẫn nhau về tiêu chuẩn, quy trình kiểm tra giữa cơ quan chức năng Việt Nam và các nước đối tác có FTA, hướng đến giảm bớt thủ tục hải quan, xuất nhập khẩu…