Cơn “bội thực” gạo của thế giới tăng cấp

Lượng gạo tồn kho ở Thái Lan đang tiếp tục tăng cao lên mức kỷ lục do chương trình can thiệp thị trường của nước này khuyến khích nông dân mở rộng diện tích trồng lúa nước. Cùng với đó, tình trạng thừa gạo trên toàn cầu cũng trở nên trầm trọng hơn.

Hãng tin tài chính Bloomberg cho hay, kho gạo tạm trữ của Thái Lan sẽ tăng 24% lên mức 15,5 triệu tấn trong niên vụ 2013-2014, niên vụ mà sản lượng gạo toàn cầu được Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự báo sẽ tăng 1,7% lên mức cao kỷ lục mọi thời đại là 476,8 triệu tấn. Các nhà giao dịch và phân tích được Bloomberg khảo sát ý kiến nhận định, giá gạo trắng 5%tấm của Thái Lan sẽ giảm 12% xuống mức 390 USD/tấn trong thời gian từ nay tới tháng 4, mức thấp nhất trong 5 năm.

Từ tháng 10/2011 tới nay, Thái Lan đã chi 21,6 tỷ USD để mua gạo tạm trữ với giá cao hơn giá thị trường nhằm hỗ trợ thu nhập cho người nông dân. Kho gạo tạm trữ của Thái Lan sẽ đủ lớn để đáp ứng nhu cầu nhập khẩu hàng năm của 8 nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới và vẫn còn thừa để nước này tạm trữ. Trong khi đó, nguồn cung gạo toàn cầu tiếp tục tăng giữa lúc người nông dân trên thế giới gặt hái những vụ mùa bội thu các loại lương thực từ ngô tới lúa mì, đẩy giá lương thực toàn cầu xuống mức thấp nhất trong 3 năm.

Tính từ đầu năm, giá gạo Thái Lan đã giảm 24%, còn 445 USD/tấn, trong khi chỉ số Standard & Poor’s GSCI Agriculture Index, thước đo giá của 8 loại hàng hóa cơ bản giảm 17%, hướng tới hoàn tất năm giảm mạnh nhất kể từ năm 2008. Trái lại, chỉ số chứng khoán toàn cầu MSCI All-Country World Index tăng 14%.

Thái Lan sẽ tiếp tục chi 270 tỷ Baht, tương đương 8,6 tỷ USD, để mua gạo tạm trữ trong niên vụ bắt đầu vào tháng này. USDA dự báo, sản lượng gạo của Thái Lan niên vụ 2013/2014 sẽ tăng 4,5% so với niên vụ trước, lên mức 21,1 triệu tấn.

Chuyên gia cấp cao Darren Cooper thuộc Hội đồng Ngũ cốc Quốc tế (IGC) có trụ sở ở London dự báo, lượng gạo tồn kho ở 5 nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới là Ấn Độ, Việt Nam, Thái Lan, Mỹ và Pakistan sẽ tăng 6,8% trong niên vụ 2013/2014, đạt mức kỷ lục 42,6 triệu tấn. Lượng gạo tồn kho toàn cầu được dự báo tăng 4,8%, lên mức 183 triệu tấn, đánh dấu năm tăng thứ 9 liên tục và đưa tỷ lệ gạo tồn kho so với nhu cầu sử dụng lên mức cao nhất kể từ ít nhất năm 2002/2003, theo dữ liệu của Tổ chức Nông lương Liên hiệp quốc (FAO).

Tuy nhiên, nhu cầu của Trung Quốc, nước sản xuất gạo lớn nhất đồng thời là nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới, có thể sẽ giúp hạn chế đà giảm của giá gạo. Thời tiết khô nóng ở Trung Quốc năm nay có thể khiến sản lượng gạo ở nước này giảm 1,1%, còn 141,4 triệu tấn, theo dự gáo của IGC. Trong khi đó, USDA nhận định, nhập khẩu gạo của Trung Quốc sẽ tăng 6,3%, lên mức 3,4 triệu tấn trong niên vụ 2013/2014.

Sản lượng gạo của Việt Nam có thể giảm trong năm 2014, đánh dấu năm giảm đầu tiên trong hơn 1 thập kỷ, do Chính phủ khuyến khích người nông dân chuyển sang các loại cây trồng khác. Năm 2012/2013, Việt Nam xuất khẩu 7,4 triệu tấn gạo.

Cũng theo dự báo của IGC, sản lượng gạo của Mỹ, nước xuất khẩu gạo lớn thứ tư thế giới, sẽ giảm 7,8%.

FAO nhận định, nhu cầu nhập khẩu gạo toàn cầu năm nay có thể lần đầu tiên giảm từ năm 2009 do nhu cầu của một số nước châu Phi và châu Á giảm. Hồi tháng 8, FAO dự báo, thương mại gạo toàn cầu năm nay có thể giảm 2,5% so với năm ngoái, còn 37,5 triệu tấn.

Thái Lan đã mất ngôi vị nước xuất khẩu gạo lớn nhất vốn duy trì suốt 30 năm vào năm ngoái khi khối lượng gạo xuất khẩu của nước này giảm 35%, còn 6,9 triệu tấn. Do ảnh hưởng của chương trình tạm trữ, giá gạo của Thái Lan cao hơn giá gạo Việt Nam và Ấn Độ. Chương trình tạm trữ lúa gạo của Chính phủ Thái bị giới quan sát quốc tế đánh giá là không bền vững vì gây mất cân bằng ngân sách.

Mức gạo tồn kho được dự báo đạt 15,5 triệu tấn của Thái Lan trong niên vụ tới sẽ đủ để đáp ứng nhu cầu nhập khẩu cả năm của Trung Quốc, Nigeria, Iran và 5 nước nhập khẩu gạo lớn nhất tiếp theo trong niên vụ 2013/2014. Hôm 13/10 vừa rồi, Thủ tướng Thái Lan Yingluck Shinawatra tuyên bố, Trung Quốc đã nhất trí nhập khẩu mỗi năm 1 triệu tấn gạo của nước này.

Giá lương thực toàn cầu được FAO theo dõi đã giảm tháng thứ 5 liên tục trong tháng 9, xuống mức thấp nhất trong 3 năm do dự báo về sản lượng kỷ lục. Giá ngũ cốc đã giảm 21% trong thời gian từ đầu năm đến nay.