Dự án ống dẫn khí đốt Nga-Trung Quốc dậm chân tại chỗ

Theo các nguồn tin thân cận của tờ báo Financial Times, nỗ lực chốt dự án đường ống Power of Siberia 2 của Nga với Trung Quốc đang gặp khó khi phía Moscow cho là các yêu cầu của Bắc Kinh về giá và mức cam kết nhập khẩu là “bất hợp lý”.

BẾ TẮC TRONG ĐÀM PHÁN

Nguồn tin này cho biết, phía Trung Quốc đã yêu cầu mức giá khí đốt dẫn qua dự án đường ống này ở mức thấp gần bằng với mức giá đã được trợ cấp tại thị trường nội địa Nga. Bên cạnh đó, Trung Quốc chỉ cam kết mua một phần nhỏ trong công suất dự kiến hàng năm khoảng 50 tỷ mét khối khí đốt của đường ống này.

Nếu được chấp thuận, Power of Siberia 2 sẽ giúp đổi vận cho Gazprom – công ty xuất khẩu khí đốt quốc doanh của Nga – khi kết nối thị trường Trung Quốc với các mỏ khí đốt ở phía Tây nước Nga. Đây là các mỏ từng cung cấp khí đốt sang châu Âu nhưng đến nay bị đình trệ vì lệnh trừng phạt của châu Âu liên quan tới cuộc chiến ở Ukraine.

Năm 2023, Gazprom lỗ 629 tỷ rúp (tương đương 6,9 tỷ USD) – khoản lỗ lớn nhất trong ít nhất 25 năm - do doanh thu khí đốt xuất khẩu sang châu Âu sụt mạnh. Về phía châu Âu, sau thời gian đầu rơi vào khủng hoảng khí đốt, đến nay châu lục này đã ổn định nguồn cung và thành công hơn kỳ vọng trong việc “cai” khí đốt Nga.

Dù Nga vẫn khẳng định “tự tin về thỏa thuận Power of Siberia 2 trong tương lai gần”, hai nguồn tin của Financial Times cho biết đàm phán thương vụ này đang rơi vào bế tắc. Đây là lý do CEO của Gazprom, ông Alexei Miller, đã không tham gia chuyến thăm cấp nhà nước của Tổng thống Nga Vladimir Putin tới Trung Quốc vào tháng trước. Thay vào đó, ông Miller đã có chuyến công tác tới Iran.

“CEO của Gazprom là nhân vật cần thiết khi có các cuộc đàm phán quan trọng với Trung Quốc và sự vắng mặt của ông ấy nói lên nhiều điều”, bà Tatiana Mitrova, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu (CGEP) thuộc Đại học Columbia (Mỹ), nhận định.

Theo nguồn tin của Financial Times, thỏa thuận liên quan tới Power of Siberia 2 là một trong 3 yêu cầu lớn nhất mà ông Putin đã đưa ra với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại cuộc gặp thượng đỉnh giữa hai nhà lãnh đạo hôm 16/5. Hai yêu cầu khác là thúc đẩy hoạt động của các ngân hàng Trung Quốc ở Nga và phản đối hội nghị hòa bình do Ukraine dự định tổ chức ở Thụy Sỹ trong tháng này.

Hôm thứ Sáu tuần trước (31/5), Bắc Kinh thông báo sẽ không tham gia hội nghị nói trên. Bên cạnh đó, hai nguồn tin cho biết Bắc Kinh và Moscow đã thảo luận về việc thúc đẩy một hoặc vài ngân hàng xử lý các giao dịch thương mại liên quan tới linh kiện cho ngành công nghiệp quốc phòng của Nga. Tuy nhiên, chắc chắn các ngân hàng này sẽ chịu sự trừng phạt của Mỹ, bao gồm việc cấm tham gia hệ thống tài chính toàn cầu.

Trong khi đó, dự án khí đốt được đánh giá chưa thể đi đến thỏa thuận bởi sự hợp tác của các ngân hàng Trung Quốc vẫn ở mức thấp hơn nhiều so với yêu cầu của Moscow.

Theo người phát ngôn điện Kremlin, ông Dmitry Peskov, Nga và Trung Quốc vẫn đang đàm phán về dự án đường ống Power of Siberia 2.

“Việc mỗi bên bảo vệ lợi ích của mình là điều hết sức bình thường. Các cuộc đàm phán sẽ vẫn tiếp diễn, bởi nhà lãnh đạo của cả hai nước đều có ý chí chính trị đối với dự án này. Còn các vấn đề thương mại sẽ tiếp tục được giải quyết. Chúng tôi tin rằng tất cả các thỏa thuận cần thiết sẽ được thực hiện”, ông Peskov nói với truyền thông đầu tuần này. “Tất nhiên, các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra sẽ không được công khai”.

NGA KHÔNG CÓ LỰA CHỌN NÀO KHÁC

Theo một tài liệu do CGEP công bố vào tháng trước, nhu cầu nhập khẩu khí đốt của Trung Quốc được dự báo tăng từ mức dưới 170 tỷ mét khối năm 2023 lên khoảng 250 tỷ mét khối vào năm 2030.

“Mức nhu cầu của năm 2030 có thể vẫn được đáp ứng chủ yếu hoặc hoàn toàn bởi các hợp đồng cung cấp khí đốt qua đường ống và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) mà Trung Quốc đang có”, tài liệu chỉ ra. “Tuy nhiên, tới năm 2040, chênh lệch giữa nhu cầu nhập khẩu và khả năng cung ứng của các hợp đồng hiện có sẽ là khoảng 150 tỷ mét khối”.

Theo ông Alexander Gabuev, giám đốc Trung tâm Carnegie Russia Eurasia tại Berlin (Đức), việc Nga không có nhiều lựa chọn thay thế để xuất khẩu khí đốt qua đường ống đồng nghĩa Gazprom nhiều khả năng sẽ phải chấp nhận các điều kiện của Trung Quốc.

“Trung Quốc tin rằng họ có lợi thế về thời gian. Họ có thể chờ đợi để đạt được những điều khoản có lợi nhất cho mình”, ông Gabuev nhận xét. “Đường ống có thể được xây dựng khá nhanh, bởi các mỏ khí đốt đã có cơ sở hạ tầng đầy đủ rồi. Chỉ có phía Nga là không có lựa chọn nào khác để xuất khẩu khí đốt từ các mỏ này”.

Trước khi Nga phát động “chiến dịch quân sự đặc biệt’ tại Ukraine vào đầu năm 2022, Gazprom chủ yếu xuất khẩu khí đốt sang châu Âu với giá cao, đồng thời trợ giá cho thị trường nội địa.

Trên thực tế, Trung Quốc đã và đang mua khí đốt Nga với giá rẻ hơn so với các nước khác, bình quân 4,4 USD/triệu đơn vị nhiệt Anh (mmBTU), trong khi Myanmar phải trả 10 USD, Uzbekistan trả 5 USD, theo tính toán của các nhà nghiên cứu tại CGEP theo dữ liệu hải quan năm 2019-2021. Trong giai đoạn này, Nga xuất khẩu sang khí đốt sang châu Âu với giá 10 USD/mmBTU – theo dữ liệu của Ngân hàng Trung ương Nga (CBR).

Trong thập kỷ trước khi phát động “chiến dịch quân sự” ở Ukraine, xuất khẩu khí đốt của Gazprom sang châu Âu đạt bình quân 230 tỷ mét khối/năm. Con số này giảm xuống còn 22 tỷ mét khối trong năm 2023 và được dự báo sẽ còn giảm nữa khi thỏa thuận trung chuyển hàng hóa của Nga với Ukraine hết hạn vào cuối năm nay.

Việc không đạt được thỏa thuận tăng xuất khẩu khí đốt sang Trung Quốc có thể là một đòn giáng mạnh với Gazprom. Trong một báo cáo chưa công bố của một ngân hàng lớn của Nga mà Financial Times có được, dự án Power of Siberia 2 đã không còn được đưa vào các dự báo dành cho Gazprom. Theo đó, ngân hàng này dự báo lợi nhuận của Gazprom sẽ giảm gần 15% vào năm 2029 – thời điểm mà trước đó ngân hàng dự tính Power of Siberia 2 sẽ đi vào hoạt động.