TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ
Giao dịch theo lô 100: Cơ hội hay thiệt thòi?
Phương thức khớp lệnh liên tục tại Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM dự kiến sẽ triển khai từ 7/5 tới đây
Phương thức khớp lệnh liên tục tại Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM dự kiến sẽ triển khai từ 7/5 tới đây.
>>“Chẳng nhẽ loại 14% nhà đầu tư khỏi thị trường?”
Tuy nhiên, sau rất nhiều buổi tập huấn trực tiếp tại hội trường và truyền hình, trực tuyến trên Internet, một trong những băn khoăn và lo lắng nhất của hầu hết các nhà đầu tư cá nhân chính là thay đổi về đơn vị giao dịch.
Dự kiến, sau ngày áp dụng khớp lệnh liên tục 1 tháng, đơn vị giao dịch khớp lệnh lô chẵn sẽ là 100 cổ phiếu/lô thay vì 10 cổ phiếu như hiện nay.
Ngoài chuyện gặp rắc rối khi giao dịch với những cổ phiếu lẻ này, lo sợ mất cơ hội tham gia thị trường, nhiều nhà đầu tư còn băn khoăn rằng khi chia cổ phiếu thưởng hoặc phát hành tăng vốn, số lẻ nhỏ hơn 100 và như vậy nhà đầu tư sẽ bị thiệt.
Cơ hội cho thị trường
Theo ông Lê Hải Trà, Phó giám đốc Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp. HCM, việc nâng đơn vị giao dịch khớp lệnh lô chẵn từ 10 cổ phiếu lên 100 cổ phiếu sẽ khiến cho nhiều người bị tác động, nhưng sự ảnh hưởng đó là không nhiều.
Thống kê của Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM gần đây đã chứng minh được rằng, tổng số lệnh đặt với khối lượng dưới 100 cổ phiếu chỉ chiếm 14% tổng số lệnh đặt của thị trường nhưng khối lượng lệnh đặt tương ứng chỉ bằng 1% so với khối lượng đặt của toàn thị trường.
Nghĩa là giả sử có 100 lệnh đặt với tổng khối lượng là 100.000 cổ phiếu thì chỉ có 14 lệnh đặt với khối lượng dưới 100 cổ phiếu (có thể là 10 cổ phiếu, 20 cổ phiếu..., 90 cổ phiếu). Song tổng khối lượng của 14 lệnh này cũng chỉ đạt 1.000 cổ phiếu mà thôi.
Song, với lượng giao dịch nhỏ như vậy, trong điều kiện thị trường chứng khoán phát triển nhanh như thời gian vừa qua lại trở nên quá tải đối với công ty chứng khoán do tạo ra một số lượng lệnh lớn thêm không cần thiết. Trên thực tế, người ta không phải không đủ mua một lô 100 cổ phiếu mà cố tình đặt lệnh với khối lượng tối thiểu để thực hiện thủ thuật giao dịch gọi là “rải đinh”, mà không phải là nhu cầu thực tế.
“Nhà đầu tư mất cơ hội giao dịch, công ty chứng khoán mất doanh thu, những người vận hành hệ thống như chúng tôi thấy lãng phí. Nâng lô giao dịch lên 100 sẽ giành được chỗ thêm 14% cho các lệnh khác được nhập vào hệ thống, do đó khối lượng giao dịch gia tăng. Hơn nữa, với việc áp dụng lô 100 cổ phiếu, việc làm giá theo thủ thuật rải đinh cũng sẽ tốn kém hơn, thay vì chỉ mất 10 cổ phiếu “thí tốt” như trước”, ông Trà giải thích.
Kỹ thuật “rải đinh” ở đây được hiểu nôm na là việc nhà đầu tư lợi dụng giới hạn hiển thị 3 cột giá chào mua, chào bán tốt nhất của bảng giao dịch để che đi mức giá khớp thật. Trong biên độ dao động giá 5%, nhà đầu tư có thể đặt tại nhiều mức giá khác nhau, nhưng trên bảng điện tử chỉ đủ chỗ để hiện 3 giá bán thấp nhất và 3 giá mua cao nhất.
Như vậy, chỉ cần vài lệnh đặt bán thật thấp và vài lệnh đặt mua thật cao với khối lượng tối thiểu (10 cổ phiếu) là đã chiếm hết chỗ. Nhà đầu tư ít kinh nghiệm dựa vào bảng giao dịch để đặt giá sẽ bị hớ.
Thách thức với nhà đầu tư nhỏ
Trên thực tế, ngay từ khi thị trường chứng khoán Việt Nam đi vào hoạt động, đơn vị giao dịch lô chẵn được áp dụng là 100 cổ phiếu.
Tuy nhiên, do khoảng thời gian năm 2002 - 2003, thị trường chứng khoán ảm đạm quá nên đơn vị giao dịch buộc phải thay đổi giảm xuống còn 10 cổ phiếu, nhằm thu hút người đầu tư tham gia vào thị trường. Ông Trà cũng khẳng định rằng, trong tương lai, khi cơ sở vật chất kỹ thuật, nền tảng công nghệ của Trung tâm cũng như công ty chứng khoán tốt hơn thì hoàn toàn có thể quay lại đơn vị giao dịch lô 10 cổ phiếu.
Hiện nay, để tạo điều kiện cho nhà đầu tư đang nắm giữ lô giao dịch nhỏ hơn 100 cổ phiếu có thời gian thu gom làm tròn lô, Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM dành một khoảng thời gian là 1 tháng, tính từ ngày 7/5/2007.
Như vậy, đến 7/6, Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM mới thực hiện áp dụng quy định giao dịch lô 100 cổ phiếu. Tuy nhiên, nếu đến thời điểm 7/6/2007, nếu không kịp làm tròn lô, các nhà đầu tư có thể bán cho các công ty chứng khoán, thường dựa trên giá đóng cửa của phiên gần nhất.
Trong trường hợp nhà đầu tư nhận cổ phiếu lẻ khi tổ chức niêm yết chia tách cổ phiếu hay hưởng cổ tức, doanh nghiệp đó sẽ tính toán, số cổ phiếu lẻ họ sẽ được thanh toán bằng tiền mặt.
Riêng đối với những cổ phiếu lẻ của nhà đầu tư, công ty chứng khoán có nghĩa vụ phải mua lại lô lẻ nếu mà nhà đầu tư yêu cầu và giá nào là giá thỏa thuận theo mức giá giao dịch gần nhất +/- 10%. Trong trường hợp công ty chứng khoán từ chối mua cổ phiếu lẻ cho nhà đầu tư thì bị coi là vi phạm.
“Không có tham vọng đáp ứng tất cả nhu cầu”
Sau đây một số câu trả lời của ông Lê Hải Trà trước các câu hỏi của nhà đầu tư xung quanh phương thức khớp lệnh mới.
Chính phủ có chủ trương mở rộng và đưa thị trường chứng khoán đến mọi tầng lớp nhân dân. Việc nâng đơn vị giao dịch theo lô lên 100 cổ phiếu thay vì 10 cổ phiếu như trước, khác nào ngăn bớt nhà đầu tư nhỏ. Chẳng lẽ vì lý do hạ tầng công nghệ không đáp ứng được mà thị trường chứng khoán Tp.HCM phải đưa ra quy định này?
Nói một cách chính xác, việc nâng lô từ 10 lên 100 mới chỉ góp một phần vào việc giảm bớt sự quá tải. Các biện pháp khác chính là khớp lệnh liên tục hay nâng lô giao dịch thỏa thuận lên 20.000. Trên phương diện của cơ quan vận hành thị trường, Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM luôn cố gắng cao nhất để đáp ứng nhu cầu của thị trường.
Tuy nhiên, với mặt bằng công nghệ hiện tại của thị trường chứng khoán Việt Nam nói chung, chúng tôi không ảo tưởng và cũng không có tham vọng có thể đáp ứng được tất cả các nhu cầu.
Trong tương lai, có khi nào lại trở về lô chẵn là 10 để thu hút các nhà đầu tư nhỏ tham gia trở lại thị trường vốn vẫn rất non trẻ không?
Đúng là việc nâng lô giao dịch lên 100 chỉ là giải pháp tạm thời nhằm góp phần giảm thiểu sự quá tải của các công ty chứng khoán. Trong tương lai khi trung tâm giao dịch chứng khoán cũng như các công ty chứng khoán có sự đầu tư tốt hơn cho nền tảng công nghệ, việc quay trở lại lô 10 hoàn toàn là điều có thể.
Tôi là một nhà đầu tư nhỏ, với số vốn vỏn vẹn 100 triệu, xin hỏi Trung tâm có thể không áp dụng quy định tăng đơn vị giao dịch từ 10 cổ phiếu lên 100 cổ phiếu được không? Thay vào đó, Trung tâm có thể áp dụng quy định đơn vị giao dịch tối thiểu là 100 cổ phiếu, trên mức 100 cổ phiếu, nhà đầu tư có thể đặt lệnh mua bán với những lô 110, 120, 130?
Vào thời điểm dự kiến áp dụng khớp lệnh liên tục ngày 7/5 sắp tới, lô giao dịch vẫn là 10. Thời gian áp dụng cho lô 100 sẽ sau 1 tháng (7/6). Vì vậy, nhà đầu tư sẽ có 1 tháng để quyết định.
Ngoài ra, Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM vẫn lắng nghe ý kiến phản hồi của các nhà đầu tư để có thể đi đến quyết định thích hợp nhất. Ví dụ, chúng tôi có thể cân nhắc lùi thời gian áp dụng xa hơn.
Về ý tưởng quy định đơn vị giao dịch của ông, Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM rất cám ơn. Tuy nhiên, điều này là không thể thực hiện được với các hệ thống giao dịch.
>>“Chẳng nhẽ loại 14% nhà đầu tư khỏi thị trường?”
Tuy nhiên, sau rất nhiều buổi tập huấn trực tiếp tại hội trường và truyền hình, trực tuyến trên Internet, một trong những băn khoăn và lo lắng nhất của hầu hết các nhà đầu tư cá nhân chính là thay đổi về đơn vị giao dịch.
Dự kiến, sau ngày áp dụng khớp lệnh liên tục 1 tháng, đơn vị giao dịch khớp lệnh lô chẵn sẽ là 100 cổ phiếu/lô thay vì 10 cổ phiếu như hiện nay.
Ngoài chuyện gặp rắc rối khi giao dịch với những cổ phiếu lẻ này, lo sợ mất cơ hội tham gia thị trường, nhiều nhà đầu tư còn băn khoăn rằng khi chia cổ phiếu thưởng hoặc phát hành tăng vốn, số lẻ nhỏ hơn 100 và như vậy nhà đầu tư sẽ bị thiệt.
Cơ hội cho thị trường
Theo ông Lê Hải Trà, Phó giám đốc Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp. HCM, việc nâng đơn vị giao dịch khớp lệnh lô chẵn từ 10 cổ phiếu lên 100 cổ phiếu sẽ khiến cho nhiều người bị tác động, nhưng sự ảnh hưởng đó là không nhiều.
Thống kê của Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM gần đây đã chứng minh được rằng, tổng số lệnh đặt với khối lượng dưới 100 cổ phiếu chỉ chiếm 14% tổng số lệnh đặt của thị trường nhưng khối lượng lệnh đặt tương ứng chỉ bằng 1% so với khối lượng đặt của toàn thị trường.
Nghĩa là giả sử có 100 lệnh đặt với tổng khối lượng là 100.000 cổ phiếu thì chỉ có 14 lệnh đặt với khối lượng dưới 100 cổ phiếu (có thể là 10 cổ phiếu, 20 cổ phiếu..., 90 cổ phiếu). Song tổng khối lượng của 14 lệnh này cũng chỉ đạt 1.000 cổ phiếu mà thôi.
Song, với lượng giao dịch nhỏ như vậy, trong điều kiện thị trường chứng khoán phát triển nhanh như thời gian vừa qua lại trở nên quá tải đối với công ty chứng khoán do tạo ra một số lượng lệnh lớn thêm không cần thiết. Trên thực tế, người ta không phải không đủ mua một lô 100 cổ phiếu mà cố tình đặt lệnh với khối lượng tối thiểu để thực hiện thủ thuật giao dịch gọi là “rải đinh”, mà không phải là nhu cầu thực tế.
“Nhà đầu tư mất cơ hội giao dịch, công ty chứng khoán mất doanh thu, những người vận hành hệ thống như chúng tôi thấy lãng phí. Nâng lô giao dịch lên 100 sẽ giành được chỗ thêm 14% cho các lệnh khác được nhập vào hệ thống, do đó khối lượng giao dịch gia tăng. Hơn nữa, với việc áp dụng lô 100 cổ phiếu, việc làm giá theo thủ thuật rải đinh cũng sẽ tốn kém hơn, thay vì chỉ mất 10 cổ phiếu “thí tốt” như trước”, ông Trà giải thích.
Kỹ thuật “rải đinh” ở đây được hiểu nôm na là việc nhà đầu tư lợi dụng giới hạn hiển thị 3 cột giá chào mua, chào bán tốt nhất của bảng giao dịch để che đi mức giá khớp thật. Trong biên độ dao động giá 5%, nhà đầu tư có thể đặt tại nhiều mức giá khác nhau, nhưng trên bảng điện tử chỉ đủ chỗ để hiện 3 giá bán thấp nhất và 3 giá mua cao nhất.
Như vậy, chỉ cần vài lệnh đặt bán thật thấp và vài lệnh đặt mua thật cao với khối lượng tối thiểu (10 cổ phiếu) là đã chiếm hết chỗ. Nhà đầu tư ít kinh nghiệm dựa vào bảng giao dịch để đặt giá sẽ bị hớ.
Thách thức với nhà đầu tư nhỏ
Trên thực tế, ngay từ khi thị trường chứng khoán Việt Nam đi vào hoạt động, đơn vị giao dịch lô chẵn được áp dụng là 100 cổ phiếu.
Tuy nhiên, do khoảng thời gian năm 2002 - 2003, thị trường chứng khoán ảm đạm quá nên đơn vị giao dịch buộc phải thay đổi giảm xuống còn 10 cổ phiếu, nhằm thu hút người đầu tư tham gia vào thị trường. Ông Trà cũng khẳng định rằng, trong tương lai, khi cơ sở vật chất kỹ thuật, nền tảng công nghệ của Trung tâm cũng như công ty chứng khoán tốt hơn thì hoàn toàn có thể quay lại đơn vị giao dịch lô 10 cổ phiếu.
Hiện nay, để tạo điều kiện cho nhà đầu tư đang nắm giữ lô giao dịch nhỏ hơn 100 cổ phiếu có thời gian thu gom làm tròn lô, Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM dành một khoảng thời gian là 1 tháng, tính từ ngày 7/5/2007.
Như vậy, đến 7/6, Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM mới thực hiện áp dụng quy định giao dịch lô 100 cổ phiếu. Tuy nhiên, nếu đến thời điểm 7/6/2007, nếu không kịp làm tròn lô, các nhà đầu tư có thể bán cho các công ty chứng khoán, thường dựa trên giá đóng cửa của phiên gần nhất.
Trong trường hợp nhà đầu tư nhận cổ phiếu lẻ khi tổ chức niêm yết chia tách cổ phiếu hay hưởng cổ tức, doanh nghiệp đó sẽ tính toán, số cổ phiếu lẻ họ sẽ được thanh toán bằng tiền mặt.
Riêng đối với những cổ phiếu lẻ của nhà đầu tư, công ty chứng khoán có nghĩa vụ phải mua lại lô lẻ nếu mà nhà đầu tư yêu cầu và giá nào là giá thỏa thuận theo mức giá giao dịch gần nhất +/- 10%. Trong trường hợp công ty chứng khoán từ chối mua cổ phiếu lẻ cho nhà đầu tư thì bị coi là vi phạm.
“Không có tham vọng đáp ứng tất cả nhu cầu”
Sau đây một số câu trả lời của ông Lê Hải Trà trước các câu hỏi của nhà đầu tư xung quanh phương thức khớp lệnh mới.
Chính phủ có chủ trương mở rộng và đưa thị trường chứng khoán đến mọi tầng lớp nhân dân. Việc nâng đơn vị giao dịch theo lô lên 100 cổ phiếu thay vì 10 cổ phiếu như trước, khác nào ngăn bớt nhà đầu tư nhỏ. Chẳng lẽ vì lý do hạ tầng công nghệ không đáp ứng được mà thị trường chứng khoán Tp.HCM phải đưa ra quy định này?
Nói một cách chính xác, việc nâng lô từ 10 lên 100 mới chỉ góp một phần vào việc giảm bớt sự quá tải. Các biện pháp khác chính là khớp lệnh liên tục hay nâng lô giao dịch thỏa thuận lên 20.000. Trên phương diện của cơ quan vận hành thị trường, Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM luôn cố gắng cao nhất để đáp ứng nhu cầu của thị trường.
Tuy nhiên, với mặt bằng công nghệ hiện tại của thị trường chứng khoán Việt Nam nói chung, chúng tôi không ảo tưởng và cũng không có tham vọng có thể đáp ứng được tất cả các nhu cầu.
Trong tương lai, có khi nào lại trở về lô chẵn là 10 để thu hút các nhà đầu tư nhỏ tham gia trở lại thị trường vốn vẫn rất non trẻ không?
Đúng là việc nâng lô giao dịch lên 100 chỉ là giải pháp tạm thời nhằm góp phần giảm thiểu sự quá tải của các công ty chứng khoán. Trong tương lai khi trung tâm giao dịch chứng khoán cũng như các công ty chứng khoán có sự đầu tư tốt hơn cho nền tảng công nghệ, việc quay trở lại lô 10 hoàn toàn là điều có thể.
Tôi là một nhà đầu tư nhỏ, với số vốn vỏn vẹn 100 triệu, xin hỏi Trung tâm có thể không áp dụng quy định tăng đơn vị giao dịch từ 10 cổ phiếu lên 100 cổ phiếu được không? Thay vào đó, Trung tâm có thể áp dụng quy định đơn vị giao dịch tối thiểu là 100 cổ phiếu, trên mức 100 cổ phiếu, nhà đầu tư có thể đặt lệnh mua bán với những lô 110, 120, 130?
Vào thời điểm dự kiến áp dụng khớp lệnh liên tục ngày 7/5 sắp tới, lô giao dịch vẫn là 10. Thời gian áp dụng cho lô 100 sẽ sau 1 tháng (7/6). Vì vậy, nhà đầu tư sẽ có 1 tháng để quyết định.
Ngoài ra, Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM vẫn lắng nghe ý kiến phản hồi của các nhà đầu tư để có thể đi đến quyết định thích hợp nhất. Ví dụ, chúng tôi có thể cân nhắc lùi thời gian áp dụng xa hơn.
Về ý tưởng quy định đơn vị giao dịch của ông, Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM rất cám ơn. Tuy nhiên, điều này là không thể thực hiện được với các hệ thống giao dịch.