TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ
“Hy sinh” thu ngân sách để kiềm chế lạm phát?
Thật khó tính chính xác ngân sách sẽ giảm mức thu ngân sách từ thuế nhập khẩu cụ thể là bao nhiêu!
Quyết định số 69 /2007/QĐ-BTC và số 70/2007/QĐ-BTC, ngày 3/8/2007 của Bộ Tài chính về giảm thuế suất thuế nhập khẩu một số mặt hàng đều nhằm thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về các giải pháp thực hiện mục tiêu kiềm chế lạm phát.
Biện pháp tài chính đầu tiên này được thực hiện kể từ ngày 8/8/2007. Theo đó, Bộ Tài chính quyết định cắt giảm thuế nhập khẩu 18 nhóm mặt hàng, với hàng trăm mặt hàng cụ thể có liên quan.
Tạm thời hy sinh một phần thu ngân sách
Thật khó tính chính xác ngân sách sẽ giảm mức thu ngân sách từ thuế nhập khẩu cụ thể là bao nhiêu! Song tính sơ bộ với khoảng 1.000 ô tô nguyên chiếc nhập khẩu mỗi tháng, ngân sách giảm số thu 40 tỷ đồng. Sơ bộ trong 5 tháng cuối năm 2007, ngân sách sẽ giảm số thu 200 tỷ đồng.
Đối với các mặt hàng có kim ngạch nhập khẩu lớn thì nguồn thu ngân sách giảm càng lớn hơn. Riêng mặt hàng thép, trong 5 tháng cuối năm 2007 ước tính sẽ giảm khoảng 6.880 tỷ đồng. Ước tính với chung 18 nhóm mặt hàng, tổng số thuế giảm mỗi tháng lên tới 2.500 - 3.000 tỷ đồng, trong 5 tháng cuối nguồn thu ngân sách sẽ giảm 12.500 tỷ đồng đến 15.000 tỷ đồng.
Đó là chưa kể số giảm do thuế nhập khẩu xăng dầu chỉ còn 0% thực hiện từ một số tháng trước.
Nếu kiềm chế lạm phát là mục tiêu lớn hơn thì tạm thời phải hy sinh một phần thu ngân sách. Nhưng thực tế thì việc giảm thuế nói trên có làm giảm giá bán lẻ cho người tiêu dùng hay không và có tác động làm giảm chỉ số tăng giá tiêu dùng trên thị trường xã hội hay không thì khó ai có thể nói chắc được.
Bởi vì giá bán lẻ các mặt hàng nói trên do doanh nghiệp, do người bán hàng quyết định. Giá bán lẻ không chỉ phụ thuộc vào chi phí thuế nhập khẩu mà còn phụ thuộc vào cung cầu. Đặc biệt khi mà số lượng ôtô mà các đại lý đang nợ khách hàng đặt mua đã lên tới 10.000 chiếc. Như vậy trước tiên việc giảm thuế nhập khẩu chính là các doanh nghiệp, các nhà nhập khẩu được hưởng. Thậm chí mức hưởng lợi của họ còn lớn hơn mức thuế giảm.
Bởi vì, giả sử mức thuế nhập khẩu chung giảm bình quân 10%, nhưng nhà nhập khẩu chỉ giảm giá bán 3% - 5%, kích thích người tiêu dùng tiêu thụ tăng gấp 2 lần, nên doanh số bán hàng tăng gấp bội và lợi nhuận họ được hưởng cũng tăng lên tương ứng.
Đúng là các doanh nghiệp này sẽ được hưởng lợi cả đôi đường.
Kiểm soát "chi phí" chống lạm phát không quá cao
Về thực hiện chính sách tiền tệ, từ cuối tháng 5/2007, trước xu hướng diễn biến của thị trường, Ngân hàng Nhà nước đã tăng gấp 2 lần dự trữ bắt buộc.
Bên cạnh việc thu hút tiền từ lưu thông về, thì tác động ngược lại trước hết của giải pháp này là làm cho chi phí hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại tăng cao. Từ đó tác động là tăng chi phí vay vốn của doanh nghiệp, tăng giá thành sản phẩm hàng hoá và dịch vụ.
Một tác động rõ ràng khác là Ngân hàng Nhà nước thu tiền về, tiền để "trong kho" không sinh lời nhưng Ngân hàng Nhà nước vẫn phải trả lãi cho tiền gửi dự trữ bắt buộc theo quy định, giả sử tỷ lệ bình quân là 1,2%/năm, thì với khối lượng tiền dự trữ bắt buộc là 60.000 tỷ đồng, mỗi tháng Ngân hàng Nhà nước phải trả cho các ngân hàng thương mại 60 tỷ đồng, một năm là 720 tỷ đồng.
Tác động tiếp theo của quyết định đó của Ngân hàng Nhà nước là sự ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế của thời kỳ này cũng như thời kỳ sau do thực hiện chính sách tiền tệ thắt chặt, lãi suất cho vay của ngân hàng thương mại tăng, làm hạn chế nhu cầu vay đầu tư của người dân và các doanh nghiệp.
Trong 6 tháng đầu năm 2007, để thực hiện mục tiêu ổn định tỷ giá, Ngân hàng Nhà nước đã mua vào dự trữ 7 tỷ USD, đồng thời lượng nội tệ tương ứng khoảng 112.000 tỷ đồng được tung ra lưu thông qua kênh mua ngoại tệ đó.
Nhưng lại xảy ra một nghịch lý là tỷ giá VND/USD trong 6 tháng đầu năm vẫn tăng khá trên cả 3 thị trường: thị trường ngoại tệ liên ngân hàng, thị trường giao dịch giữa khách hàng và ngân hàng thương mại, thị trường tự do. Mức tỷ giá hiện nay lên tới 16.170 đồng/USD so với mức 15.988 đồng/USD thời điểm đầu năm.
Sử dụng giải pháp tài chính - tiền tệ để chống lạm phát bao giờ cũng có tác động 2 mặt. Đó cũng là sự lựa chọn giữa tăng trưởng kinh tế, giải quyết việc làm, xoá đói giảm nghèo và kiềm chế lạm phát trong cả điều hành chính sách tài chính và cả chính sách tiền tệ, mà cơ quan trực tiếp là Bộ Tài chính và Ngân hàng Trung ương phải cân nhắc, ưu tiên lựa chọn, hy sinh mục tiêu nào để có được mục tiêu nào trong từng thời kỳ.
Như vậy biện pháp cấp bách đặt ra trong công tác quản lý giá là làm sao cho các quyết định cắt giảm thuế nói trên có tác động thực sự đến việc giảm giá bán lẻ. Đồng thời, có các biện pháp tương tự khác về quản lý giá để bình ổn thị trường, không ảnh hưởng tới việc điều hành chính sách tài chính - tiền tệ, làm cho hai chính sách này điều hành bị động, bị chia cắt, thiếu tính tổng thể và bị "chi phí" quá lớn như thời gian qua cũng như hiện nay.
* Theo hai quyết định nói ở trên, thuế nhập khẩu nhóm mặt hàng thịt trâu, thịt bò tươi và đông lạnh giảm từ 20% xuống còn 12%; nhóm mặt hàng thịt lợn tươi, đông lạnh và ướp lạnh giảm từ 30% xuống còn 12%; sữa và kem đã cô đặc giảm từ 10%, 15%, 30% xuống còn 5%, 7% và 15%; ngô từ 5% xuống 2%; ngô đã nghiền và đã xay sát từ 10% và 20% xuống còn 5% và 10%; thức ăn gia súc giảm từ 5-8-10% xuống còn 2-3-5%; phôi thép từ 5% xuống 2%, thép xây dựng từ 10-12% xuống 5-7-8-10%; mỹ phẩm, điều hoà nhiệt độ, quạt điện, máy lạnh, máy khâu từ 40% xuống còn 30%; ô tô nguyên chiếc từ 80% xuống còn 70%;...
Đồng thời Bộ Tài chính cũng báo cáo Thủ tướng Chính phủ, cho giãn thời hạn nộp thuế VAT từ 1-3 tháng đối với các mặt hàng phân bón, thuốc trừ sâu, thức ăn chăn nuôi, nguyên liệu nhựa, hoá chất cơ bản. Bên cạnh đó, tại Quyết định số 72/2007/QĐ-BTC, ngày 7/8/2007, Bộ Tài chính cũng giảm mức thuế nhập khẩu tuyệt đối với các loại xe ô tô đã qua sử dụng, với mức giảm bình quân khoảng 5%. Ví dụ xe ô tô chở khách không quá 5 người, có dung tích xi lanh từ 1.500 cc đến 2.000cc, mức thuế mới là 8.075 USD, giảm 425 USD,...
Biện pháp tài chính đầu tiên này được thực hiện kể từ ngày 8/8/2007. Theo đó, Bộ Tài chính quyết định cắt giảm thuế nhập khẩu 18 nhóm mặt hàng, với hàng trăm mặt hàng cụ thể có liên quan.
Tạm thời hy sinh một phần thu ngân sách
Thật khó tính chính xác ngân sách sẽ giảm mức thu ngân sách từ thuế nhập khẩu cụ thể là bao nhiêu! Song tính sơ bộ với khoảng 1.000 ô tô nguyên chiếc nhập khẩu mỗi tháng, ngân sách giảm số thu 40 tỷ đồng. Sơ bộ trong 5 tháng cuối năm 2007, ngân sách sẽ giảm số thu 200 tỷ đồng.
Đối với các mặt hàng có kim ngạch nhập khẩu lớn thì nguồn thu ngân sách giảm càng lớn hơn. Riêng mặt hàng thép, trong 5 tháng cuối năm 2007 ước tính sẽ giảm khoảng 6.880 tỷ đồng. Ước tính với chung 18 nhóm mặt hàng, tổng số thuế giảm mỗi tháng lên tới 2.500 - 3.000 tỷ đồng, trong 5 tháng cuối nguồn thu ngân sách sẽ giảm 12.500 tỷ đồng đến 15.000 tỷ đồng.
Đó là chưa kể số giảm do thuế nhập khẩu xăng dầu chỉ còn 0% thực hiện từ một số tháng trước.
Nếu kiềm chế lạm phát là mục tiêu lớn hơn thì tạm thời phải hy sinh một phần thu ngân sách. Nhưng thực tế thì việc giảm thuế nói trên có làm giảm giá bán lẻ cho người tiêu dùng hay không và có tác động làm giảm chỉ số tăng giá tiêu dùng trên thị trường xã hội hay không thì khó ai có thể nói chắc được.
Bởi vì giá bán lẻ các mặt hàng nói trên do doanh nghiệp, do người bán hàng quyết định. Giá bán lẻ không chỉ phụ thuộc vào chi phí thuế nhập khẩu mà còn phụ thuộc vào cung cầu. Đặc biệt khi mà số lượng ôtô mà các đại lý đang nợ khách hàng đặt mua đã lên tới 10.000 chiếc. Như vậy trước tiên việc giảm thuế nhập khẩu chính là các doanh nghiệp, các nhà nhập khẩu được hưởng. Thậm chí mức hưởng lợi của họ còn lớn hơn mức thuế giảm.
Bởi vì, giả sử mức thuế nhập khẩu chung giảm bình quân 10%, nhưng nhà nhập khẩu chỉ giảm giá bán 3% - 5%, kích thích người tiêu dùng tiêu thụ tăng gấp 2 lần, nên doanh số bán hàng tăng gấp bội và lợi nhuận họ được hưởng cũng tăng lên tương ứng.
Đúng là các doanh nghiệp này sẽ được hưởng lợi cả đôi đường.
Kiểm soát "chi phí" chống lạm phát không quá cao
Về thực hiện chính sách tiền tệ, từ cuối tháng 5/2007, trước xu hướng diễn biến của thị trường, Ngân hàng Nhà nước đã tăng gấp 2 lần dự trữ bắt buộc.
Bên cạnh việc thu hút tiền từ lưu thông về, thì tác động ngược lại trước hết của giải pháp này là làm cho chi phí hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại tăng cao. Từ đó tác động là tăng chi phí vay vốn của doanh nghiệp, tăng giá thành sản phẩm hàng hoá và dịch vụ.
Một tác động rõ ràng khác là Ngân hàng Nhà nước thu tiền về, tiền để "trong kho" không sinh lời nhưng Ngân hàng Nhà nước vẫn phải trả lãi cho tiền gửi dự trữ bắt buộc theo quy định, giả sử tỷ lệ bình quân là 1,2%/năm, thì với khối lượng tiền dự trữ bắt buộc là 60.000 tỷ đồng, mỗi tháng Ngân hàng Nhà nước phải trả cho các ngân hàng thương mại 60 tỷ đồng, một năm là 720 tỷ đồng.
Tác động tiếp theo của quyết định đó của Ngân hàng Nhà nước là sự ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế của thời kỳ này cũng như thời kỳ sau do thực hiện chính sách tiền tệ thắt chặt, lãi suất cho vay của ngân hàng thương mại tăng, làm hạn chế nhu cầu vay đầu tư của người dân và các doanh nghiệp.
Trong 6 tháng đầu năm 2007, để thực hiện mục tiêu ổn định tỷ giá, Ngân hàng Nhà nước đã mua vào dự trữ 7 tỷ USD, đồng thời lượng nội tệ tương ứng khoảng 112.000 tỷ đồng được tung ra lưu thông qua kênh mua ngoại tệ đó.
Nhưng lại xảy ra một nghịch lý là tỷ giá VND/USD trong 6 tháng đầu năm vẫn tăng khá trên cả 3 thị trường: thị trường ngoại tệ liên ngân hàng, thị trường giao dịch giữa khách hàng và ngân hàng thương mại, thị trường tự do. Mức tỷ giá hiện nay lên tới 16.170 đồng/USD so với mức 15.988 đồng/USD thời điểm đầu năm.
Sử dụng giải pháp tài chính - tiền tệ để chống lạm phát bao giờ cũng có tác động 2 mặt. Đó cũng là sự lựa chọn giữa tăng trưởng kinh tế, giải quyết việc làm, xoá đói giảm nghèo và kiềm chế lạm phát trong cả điều hành chính sách tài chính và cả chính sách tiền tệ, mà cơ quan trực tiếp là Bộ Tài chính và Ngân hàng Trung ương phải cân nhắc, ưu tiên lựa chọn, hy sinh mục tiêu nào để có được mục tiêu nào trong từng thời kỳ.
Như vậy biện pháp cấp bách đặt ra trong công tác quản lý giá là làm sao cho các quyết định cắt giảm thuế nói trên có tác động thực sự đến việc giảm giá bán lẻ. Đồng thời, có các biện pháp tương tự khác về quản lý giá để bình ổn thị trường, không ảnh hưởng tới việc điều hành chính sách tài chính - tiền tệ, làm cho hai chính sách này điều hành bị động, bị chia cắt, thiếu tính tổng thể và bị "chi phí" quá lớn như thời gian qua cũng như hiện nay.
* Theo hai quyết định nói ở trên, thuế nhập khẩu nhóm mặt hàng thịt trâu, thịt bò tươi và đông lạnh giảm từ 20% xuống còn 12%; nhóm mặt hàng thịt lợn tươi, đông lạnh và ướp lạnh giảm từ 30% xuống còn 12%; sữa và kem đã cô đặc giảm từ 10%, 15%, 30% xuống còn 5%, 7% và 15%; ngô từ 5% xuống 2%; ngô đã nghiền và đã xay sát từ 10% và 20% xuống còn 5% và 10%; thức ăn gia súc giảm từ 5-8-10% xuống còn 2-3-5%; phôi thép từ 5% xuống 2%, thép xây dựng từ 10-12% xuống 5-7-8-10%; mỹ phẩm, điều hoà nhiệt độ, quạt điện, máy lạnh, máy khâu từ 40% xuống còn 30%; ô tô nguyên chiếc từ 80% xuống còn 70%;...
Đồng thời Bộ Tài chính cũng báo cáo Thủ tướng Chính phủ, cho giãn thời hạn nộp thuế VAT từ 1-3 tháng đối với các mặt hàng phân bón, thuốc trừ sâu, thức ăn chăn nuôi, nguyên liệu nhựa, hoá chất cơ bản. Bên cạnh đó, tại Quyết định số 72/2007/QĐ-BTC, ngày 7/8/2007, Bộ Tài chính cũng giảm mức thuế nhập khẩu tuyệt đối với các loại xe ô tô đã qua sử dụng, với mức giảm bình quân khoảng 5%. Ví dụ xe ô tô chở khách không quá 5 người, có dung tích xi lanh từ 1.500 cc đến 2.000cc, mức thuế mới là 8.075 USD, giảm 425 USD,...
